ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ-ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΤΙΣ ΔΑΓΚΑΝΕΣ ΤΟΥ ΚΟΡΩΝΑΪΟΥ Της Μαρίας Νεγρεπόντη-Δελιβάνη 16.03. 20

ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ-ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΤΙΣ ΔΑΓΚΑΝΕΣ ΤΟΥ ΚΟΡΩΝΑΪΟΥ

Της Μαρίας Νεγρεπόντη-Δελιβάνη 16.03. 20

=============================================================Ο φόβος για την επιβίωσή μας είναι, σίγουρα, ανώτερος από τις όποιες ανησυχίες μας, σχετικά με τις οικονομικές επιπτώσεις του κορωναïού, παρότι και αυτές είναι ήδη σφοδρές και ορατές σε ολόκληρη την υφήλιο. Κάποτε, όμως, και ας ελπίσουμε σύντομα, θα τερματιστεί αυτή η θεομηνία και τότε θα προβάλλει επείγουσα η ανάγκη άμεσης αντιμετώπισης των οικονομικών πληγών, που σωρεύει αυτός ο ιός. Οι πληγές αυτές προβλέπονται ότι θα είναι βαθιές.

1. Παγκόσμια και ευρωπαïκή οικονομία πριν από τον κορωναïό

Οι καταστροφές που έχει προκαλέσει αυτή η πανδημία είναι ήδη ορατές και απειλούν με σοβαρή ύφεση την παγκόσμια οικονομία, η οποία ήταν και πριν από την εισβολή του ιού βεβαρημένη με τρείς δυσμενείς εξελίξεις. Η πρώτη από αυτές αναφέρεται στη διόλου καλή κατάσταση της παγκόσμιας οικονομίας, με αρκετούς δείκτες να καταγράφουν ανορθόδοξη πορεία, αναγγέλλοντας την έλευση κρίσης. Όπως, τα πολύ χαμηλά και σε αρκετές περιπτώσεις αρνητικά επιτόκια. Όπως η αδυναμία των οικονομιών να εξασφαλίσουν το επιθυμητό επίπεδο του 2% του πληθωρισμού. Όπως, το «φούσκωμα» των χρηματιστηρίων, παράλληλα με τον υποτονικό ρυθμό ανάπτυξης των πραγματικών οικονομιών. Όπως, ακόμη, η υψηλότερη απόδοση των βραχυχρόνιων χρηματιστηριακών τίτλων σε σύγκριση με τους μακροχρόνιους. Πρόκειται δεύτερον για τον υπερβολικό δανεισμό των εταιριών, σε παγκόσμια βάση, που ενθαρρύνθηκε από την υπερ άφθονη ρευστότητα με τα σχεδόν αρνητικά επιτόκια. Τα δάνεια αυτά, υπολογίζεται, ότι στο τέλος του 2019 έφταναν στο δυσθεώρητο ποσό των $13.5 τρισεκατομμυρίων. Μετά την εμφάνιση του ιού το 40% αυτών των δανείων εκτιμάται ότι είναι αδύνατον να πληρωθεί. Πρόκειται τρίτον για την πρόσφατη απόφαση του πρίγκιπα της Σαουδικής Αραβίας να ρίξει την τιμή του πετρελαίου, για να τιμωρήσει έτσι τη Ρωσία, η οποία δεν συμφώνησε με τις προτάσεις του για περιορισμό της παραγωγής, αλλά κυρίως για να περιορίσει την υπερβολική εξάρτηση της χώρας του από το πετρέλαιο. Στόχος που προβλέπεται φυσικά να υλοποιηθεί με τη διενέργεια σημαντικών επενδύσεων σε άλλους τομείς.

Η πρώτη συνέπεια του κορωναïού στην οικονομία, και απολύτως αναμενόμενη άλλωστε, ήταν η κατάρρευση των χρηματιστηρίων, διεθνώς, με απώλειες τρισεκατομμυρίων και παράλληλη άνοδο της τιμής του χρυσού. Συνέπεια, ασφαλώς, τρομακτική, αλλά ωστόσο δεν επρόκειτο για το θανάσιμο χτύπημα αυτής της κρίσης. Και τούτο, γιατί όπως είναι γνωστό, οι χρηματιστηριακές διακυμάνσεις είναι μεν εντυπωσιακές, σε περίοδο ανώμαλων καταστάσεων, αλλά όμως, συνήθως, επανέρχονται σύντομα σε κανονικές τιμές, ακόμη και πριν την εξαφάνιση της γενεσιουργού τους αιτίας. Αντιθέτως, αυτό που κινδυνεύει να επιφέρει ανεπανόρθωτο και πλήγμα διαρκείας στη διεθνή οικονομία είναι ο αποσυντονισμός της παγκόσμιας παραγωγικής αλυσίδας. Η παγκοσμιοποίηση, παρότι υποχωρεί ήδη κάτω από τις συνέπειες του εμπορικού και τεχνολογικού πολέμου, που εγκαινίασε ο πλανητάρχης, δημιούργησε ωστόσο στα πενήντα περίπου χρόνια της βασιλείας της έναν ανεξέλεγκτο βαθμό αλληλεξάρτησης των επί μέρους. οικονομιών. Έτσι, αναρίθμητα τμήματα ή στάδια παραγωγικής διαδικασίας μεγάλων, αλλά και μικρότερων επιχειρήσεων έχουν διασπαρεί σε όλα τα γεωγραφικά μήκη και πλάτη, με βασικό στόχο την επίτευξη του μέγιστου δυνατού κέρδους. Η διασπορά αυτή εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους για την ομαλή λειτουργία της παγκόσμιας οικονομίας, κάθε φορά που εμφανίζεται, για οποιονδήποτε λόγο, πρόβλημα σε τμήμα παραγωγής ή διακίνησης αγαθού. Ο πολλαπλασιασμός ανάλογων προβλημάτων διακόπτει την ομαλή συνέχεια της παγκόσμιας παραγωγής, προκαλεί ελλείψεις ανταλλακτικών, αγαθών και πρώτων υλών, έχει δυσμενείς επιπτώσεις στα μεταφορικά μέσα και στην απασχόληση και απειλεί με ύφεση ή και κρίση.

Ο κορωναïός, βρήκε και την ευρωπαïκή οικονομία, ειδικότερα, σε όχι καλή κατάσταση. Η Γερμανία, που επί δεκαετίες είχε αναλάβει το ρόλο της ατμομηχανής προόδου της Ευρώπης (κυρίως, βέβαια της Β.Ευρώπης) εμφανίζεται τελευταίως ως ο μεγάλος ασθενής και σέρνει την Ευρώπη σε ύφεση. Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι η κυρίαρχη αυτοβιομηχανία της, η Daimler-Mercedes, μόνο για το 2019, κατέγραψε πτώση κερδών της τάξης του 64% ή 2.7 δισεκατομμυρίων ευρώ, ενώ ταυτόχρονα αντιμετωπίζει τη δικαιοσύνη με υψηλά πρόστιμα για παραπληροφόρηση, σχετικά με τα χαρακτηριστικά νέων μοντέλων της. Μόνο στην Κίνα, η οποία ήδη έχει περιορίσει τις αγορές αυτοκινήτων κατά 80%, εξαιτίας της κρίσης, σε σύγκριση με τον προηγούμενο χρόνο, η Γερμανία πουλούσε γύρω στις 700.000 αυτοκίνητα. Το πρόβλημα, εξάλλου, στασιμότητας της Ευρώπης τα τελευταία χρόνια διαπιστώνεται και από τη συνεχή αναθεώρηση, προς τα κάτω πάντοτε, των αρχικών προβλέψεων για την ανάπτυξη.

2.Συνύπαρξη παγκόσμιας και ευρωπαïκής οικονομίας με τον κορωναïό

Η Κίνα, από την οποία ξεκίνησε ο κορωναïός, είναι η δεύτερη σε μέγεθος οικονομία της υφηλίου. Παρά το γεγονός της μείωσης του ρυθμού ανάπτυξής της τα τελευταία δύο χρόνια, αυτός παραμένει πολύ υψηλότερος του αντίστοιχου της Δύσης, και γύρω στο 5.6%, τουλάχιστον ως την άφιξη του ιού. Η Κίνα, εξάλλου, εξασφαλίζει το 1/3 της παγκόσμιας ανάπτυξης, συμμετέχει κατά 16% στο παγκόσμιο ΑΕΠ και ανταγωνίζεται ή και προηγείται των ΗΠΑ, σε αρκετές από τις νέες τεχνολογίες, ενώ ο πληθυσμός της φτάνει το ένα δισεκατομμύριο τετρακόσια εκατομμύρια. Επόμενο, συνεπώς, είναι η επίδραση της Κίνας στο παγκόσμιο γίγνεσθαι να είναι εξαιρετικά σημαντική, και όχι μόνο σχετικά με την πορεία της προσφοράς, της ζήτησης, της αποταμίευσης και της επένδυσης, αλλά και σχετικά με την γενίκευση, την ταχύτητα και τη σφοδρότητα της εξάπλωσης κρίσης, που αρχίζει στους κόλπους της. Ήταν, επομένως αναμενόμενο, ότι τα αυστηρά, και όπως ήδη αποδεικνύεται αποτελεσματικά μέτρα εναντίον του κορωναïού, που επέβαλε αστραπιαία η Κίνα, θα προκαλούσαν ανυπέρβλητες και διαρκείς ανωμαλίες σε όλους τους τομείς παραγωγής και διάθεσης προϊόντων στην υφήλιο. Οι ανωμαλίες αυτές εντάθηκαν από τη λήψη ανάλογων μέτρων εκ μέρους και των υπολοίπων χωρών του κόσμου, καθώς η μία μετά την άλλη, δέχονται την επίσκεψη του κορωνοïού. Το κλείσιμο πολλών επιχειρήσεων της Κίνας προκαλεί ελλείψεις αγαθών, ανταλλακτικών και πρώτων υλών σε ολόκληρο τον κόσμο, καθιστώντας αδύνατη ή πολύ δύσκολη και οπωσδήποτε δαπανηρότερη τη συνέχιση και των δικών τους δραστηριοτήτων. Χιλιάδες εργαζόμενοι απολύονται. Αεροδρόμια, λιμάνια και οδοί διακίνησης προϊόντων παραμένουν κλειστά. Μεγάλος αριθμός εμπορικών πλοίων, στον κόσμο, παραμένουν ανενεργά προκαλώντας απώλεια πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων. Στο χώρο του τουρισμού επικρατεί χάος, καθώς πενήντα περίπου εκατομμύρια άτομα έχουν επηρεαστεί από τα μέτρα, εναντίον της πανδημίας, στις μετακινήσεις τους. Η μείωση της ζήτησης πετρελαίου, σε συνδυασμό με την πτώση της τιμής του συνεπάγεται κατακόρυφη πτώση των κερδών των πετρελαιοπαραγωγών, με σοβαρό αντίκτυπο στις αναπτυξιακές ροπές της παγκόσμιας οικονομίας.

3.Η ειδική ελληνική περίπτωση υπό το πρίσμα της κρίσης του κορωναïού

Το πλήγμα του κορωναïού, στην αδύναμη και προβληματική ελληνική οικονομία προβλέπεται ότι θα είναι βαρύτατο. Παρότι, ο ρυθμός ανάπτυξης της για το 2020, αποκλειόταν να είναι 2.8% όπως πρόβλεπε η πάντοτε υπεραισιόδοξη, αλλά συχνά εκτός πραγματικότητας Κυβέρνηση μας, αλλά ούτε και 2.4% που πρόβλεπε η ΕΕ, υπήρχαν, ωστόσο, βάσιμες ελπίδες, αυτός να κυμανθεί γύρω στο 1% (όπως άλλωστε προβλέφθηκε από το ΔΝΤως το 2060). Ένας τόσο χαμηλός ρυθμός, δεν θα ήταν ασφαλώς αρκετός για να ορθοποδήσει η καταποντισμένη ελληνική οικονομία. Γιατί θα χρειαζόταν, αντιθέτως, ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης ίσο με τουλάχιστον 4.5 επί δέκα συνεχή έτη. Ωστόσο, θα ήταν ρυθμός με θετικό, έστω και τόσο χλωμό πρόσημο, που θα απέτρεπε σε κάποιο βαθμό την εμβάθυνση καταστροφών από τον κορωναïό. Δυστυχώς, τώρα και εξαιτίας του κορωναïού, η ελληνική οικονομία θα επανέλθει, για άγνωστο προς το παρόν χρόνο, σε αρνητικό αναπτυξιακό πρόσημο, και εκτιμώ ότι αυτό θα είναι ακόμη χαμηλότερο του -2%. Οι αρνητικές συνέπειες είναι δυστυχώς γνωστές, με αύξηση της ανεργίας, αύξηση της μετανάστευσης νέων, απαισιόδοξες προβλέψεις που περιορίζουν την κατανάλωση και καθηλώνουν την επένδυση, αύξηση του ρυθμού ξεπουλήματος του δημόσιου πλούτου και εξάπλωση της εξαθλίωσης.

Γίνεται έντονη κυβερνητική συζήτηση για την ανάγκη λήψης μέτρων και για την επιλογή τους, ώστε να περιοριστούν κατά το δυνατόν τα οικονομικά δεινά του ιού. Από όσο μπορεί κανείς να κρίνει, με βάση τις σχετικές κυβερνητικές εξαγγελίες, τα μέτρα που σχεδιάζονται είναι προς την ορθή κατεύθυνση, που άλλωστε είναι και μοναδικής κατεύθυνσης, αυτής δηλαδή προς αύξηση της ρευστότητας.. Θα παρατηρούσα, όμως, στο σημείο αυτό, ότι με βάση τα εξειδικευμένα προβλήματα της οικονομίας, το βάρος των μέτρων θα όφειλε να ριφθεί πρωταρχικά στην ενθάρρυνση της κατανάλωσης και όχι της επένδυσης (δηλαδή στη ζήτηση και όχι στην προσφορά) σε αντίθεση με το νεοφιλελεύθερο μοντέλο που φαίνεται να ευνοείται από την Κυβέρνηση. Ωστόσο, είναι σαφές, ότι το κυρίαρχο πρόβλημα σχετικά με τη λήψη των ενδεδειγμένων μέτρων έγκειται στην ποσότητα της ρευστότητας που αυτά θα εξασφαλίσουν και που απαιτείται να είναι σημαντική. Δυστυχώς, και εύχομαι να σφάλλω, η Κυβέρνησή μας φαίνεται να αρκείται, ακόμη και τώρα, ακόμη και για την εξαιρετική περίπτωση αυτής της θεομηνίας, στην απαίτησή της προς τους εταίρους, μιας εντελώς οριακής πρόσθετης ρευστότητας, που να παραμένει, με ελαχιστότατες αποκλίσεις, δέσμια της στραγγαλιστικής δεκαετούς λιτότητας, αυτής δηλαδή που κατέστρεψε την Ελλάδα. Έτσι, αν εξακολουθήσουμε, η ελληνική οικονομία θα χτυπηθεί ανελέητα, και θα χρειασθεί χρόνια για να καταγράψει θετικό αναπτυξιακό πρόσημο. Να υπογραμμίσω, λοιπόν, στο σημείο αυτό την πεποίθησή μου, ότι ο άθλιος αυτός ιός θα μπορούσε να μετατραπεί σε ευκαιρία για την πολύπαθη χώρα μας, και πιο συγκεκριμένα ως αφετηρία μιας πιο ανεξάρτητης οικονομικής πολιτικής, που να εκφράζεται μέσα από μια εθνικά αξιοπρεπή αντιμετώπιση των εταίρων και του χρέους μας. Ειδικά τώρα που όλες οι μάσκες έχουν πια πέσει, ύστερα από την κυνική ομολογία ΕΕ και ΔΝΤ ότι «η Ελλάδα θυσιάστηκε για να σωθούν οι ευρωπαïκές τράπεζες».

4. Πόσο χρόνο θα χρειαστεί η επάνοδος της παγκόσμιας οικονομίας στην ομαλότητα;

Μετά από έξη εβδομάδες επιτυχούς αγώνα εναντίον του ιού η κινέζικη οικονομία προσπαθεί να ανασυγκροτηθεί, βοηθώντας έτσι και την διεθνή οικονομία, να ξαναβρεί την κανονικότητά της.

Η κατάσταση, όμως, είναι δύσκολη και οι σχετικές προσπάθειες απαιτούν χρόνο. Μερικά από τα προβλήματα που εμφανίζει η επαναλειτουργία της κινέζικης οικονομίας, και που αντανακλούν στις οικονομίες του υπόλοιπου κόσμου είναι:

*τα εργοστάσια στην Κίνα, λειτουργούν κατά μέσο όρο, 40-60% και η πλήρης επαναλειτουργία τους απαιτεί τη λήψη δανείων, που θα πάρει χρόνο, γιατί χρειάζονται έλεγχοι για την περίπτωση, που οι εμφανιζόμενες ζημίες δεν είναι πραγματικές

*η επάνοδος των εργατών στην εργασία τους αντιμετωπίζει προβλήματα, καθώς ο κίνδυνος εμφάνισης νέων κρουσμάτων δεν μπορεί να αποκλειστεί

*περισσότεροι από 500 εκατομμύρια μετανάστες δεν έχουν επιστρέψει στην εργασία τους, διότι μερικοί είναι σε καραντίνα, ενώ άλλοι μένουν σε αγροτικές περιοχές των οποίων η συγκοινωνία με το κέντρο δεν έχει αποκατασταθεί, έτσι που πολλές επιχειρήσεις λειτουργούν με μόνο τα 2/3 των εργατών τους

*πολύ σημαντικό είναι και το πρόβλημα της μειωμένης ζήτησης κινέζικων αγαθών, από το εξωτερικό, που κινδυνεύει να περιορίσει την ανάπτυξη

* παραγγελίες που δεν έγιναν διακόπτουν τη συνέχεια της παραγωγής

Ανάλογα ή και περισσότερα προβλήματα προβλέπεται να αντιμετωπίσουν και οι επιχειρήσεις του υπόλοιπου κόσμου. Ο χρόνος που θα απαιτηθεί για την επάνοδο της παγκόσμιας παραγωγικής μηχανής στην ομαλότητα δεν είναι εύκολο να υπολογιστεί, ιδίως και επειδή οι περισσότερες ευρωπαïκές οικονομίες είναι ακόμη μακριά από τον χρόνο απαλλαγής τους από τον ιό. Λαμβάνοντας υπόψη όλα τα παραπάνω η Παγκόσμια Τράπεζα εκτιμά ότι η μείωση της παγκόσμιας ανάπτυξης θα φθάσει γύρω στα $3 τρισεκατομμύρια ή στο 5% του παγκόσμιου ΑΕΠ.
















PhD.PROF..Maria Negreponti-Delivanis
Morkenthaou1,
54622,Thessaloniki
+30 2310229977
+30 6944397345