Ελληνικός δημόσιος τομέας: Μύθοι και πραγματικότητα

 Της Μαρίας Νεγρεπόντη-Δελιβάνη  - Δημοσιεύτηκε στο SLPress στις 02/11/2022

 

Ημέρες που είναι στην πολιτική μας σκηνή, έχει σημασία να υπενθυμίσουμε ότι ο νεοφιλελευθερισμός σαρώνεται ακόμα και στην χώρα που τον γέννησε στην Ευρώπη, την Μεγάλη Βρετανία, ενώ πολιτικές δυνάμεις που χαρακτηρίζονται “λαϊκίστικες” είναι σε διαρκή άνοδο, διεκδικώντας ένα νέο μοντέλο διακυβέρνησης, στο πλαίσιο του οποίου ο δημόσιος τομέας αντιμετωπίζεται διαφορετικά από ό,τι μέχρι πρότινος.

Συγκεκριμένα, από τους κανόνες αυτού του νέου συστήματος απουσιάζει παντελώς η αντιπαλότητα που υποθάλπει ο νεοφιλελευθερισμός ανάμεσα σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα. Ο παλιός διαχωρισμός δεξιάς και αριστεράς πολιτικής έχει ατονήσει και έχουν εκδιωχθεί από τον κατάλογο των εφαρμοζόμενων μέτρων πληθώρα ταμπού, που αποτελούσαν πάλαι ποτέ το ευαγγέλιο των νεοφιλελεύθερων.

Να προσθέσω ότι είναι χωρίς σημασία η περιφρονητική στάση και η δυσμενής κριτική των παραδοσιακών κομμάτων εναντίον των “λαϊκιστών”, δεδομένου ότι οι τελευταίοι αυτοί (καλώς ή κακώς) κερδίζουν έδαφος και εξελίσσονται σε ισχυρές, ενίοτε και σε κυρίαρχες δυνάμεις. Στο μέτρο που μπορεί κανείς να κρίνει οι συγκλονιστικές αυτές θεσμικές μεταβολές δεν έχουν αγγίξει την κυβέρνηση Μητσοτάκη, η οποία παραμένει δέσμια του διεθνώς υπό κατεδάφιση νεοφιλελευθερισμού, παρά τις προσαρμογές που υποχρεώθηκε να κάνει ένεκα της πανδημίας αρχικά και της ενεργειακής κρίσης που ακολούθησε.

Μερικές από τις ενδείξεις αυτής της επικίνδυνης προσκόλλησης προς το πεπερασμένο πια σχήμα του παρελθόντος είναι η οπωσδήποτε εσφαλμένη εντύπωση ότι ο ελληνικός δημόσιος τομέας είναι υπερμεγέθης. Στην πραγματικότητα, το μέγεθός του βρίσκεται στο μέσον των αντίστοιχων δημοσίων τομέων στην Ευρώπη. Εξάλλου, η ΝΔ φαίνεται ότι υιοθετεί στον ευρύτερο δημόσιο τομέα τη λογική “πονάει κεφάλι, κόβω κεφάλι”. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η στάση της στα ΑΕΙ, με την κατάργηση του πανεπιστημιακού ασύλου.

Εξυπακούεται ότι καταδικάζω ανεπιφύλακτα τα έκτροπα και τις βαρβαρότητες, που λαμβάνουν χώρα σε σχεδόν καθημερινή βάση στα ΑΕΙ της χώρας. Πιστεύω, ωστόσο, ότι δεν ήταν λύση η κατάργηση ενός μέτρου, που είναι προς τη σωστή κατεύθυνση και που λήφθηκε ακριβώς για να αντιμετωπίσει ορισμένες απαράδεκτες καταστάσεις του παρελθόντος, των οποίων η λήθη δεν εξισώνεται με πρόοδο, αλλά με οπισθοδρόμηση.

“Πονάει κεφάλι, κόβω κεφάλι”!

Στη ζωή και στην πολιτική υπάρχουν ασφαλώς ωριμότερες λύσεις από το “πονάει κεφάλι, κόβω κεφάλι”! Αναφορικά με τα πανεπιστήμια, στα οποία παρεμπιπτόντως αναφερθήκαμε, θα μπορούσαν να ληφθούν ενισχυμένα μέτρα φύλαξης, παραλλήλως με συμπληρωματικές διατάξεις, που να καθιστούν τον πανεπιστημιακό χώρο απρόσβλητο και ικανοποιητικά λειτουργήσιμο.

Με την ίδια λογική πορεύεται η κυβέρνηση Μητσοτάκη και στον υπόλοιπο δημόσιο τομέα. Οι μέχρι τώρα πράξεις της, δείχνουν ότι παίρνει αποφάσεις προς τη λάθος κατεύθυνση. Οι εμφανείς προθέσεις της ΝΔ για περιορισμό του δημόσιου τομέα συγχέουν δύο εντελώς διαφορετικά θέματα: Το μέγεθός του και την αναποτελεσματικότητά του, το πόσο παραγωγικός είναι.

Το βασικό χαρακτηριστικό του ελληνικού δημόσιου τομέα δεν είναι υπερβολικό μέγεθός του, αλλά η αναποτελεσματικότητά του. Ο γραμμικός τρόπος που επιχειρείται η συρρίκνωσή του δεν θα τον καταστήσει περισσότερο αποτελεσματικό. Για την ακρίβεια θα τον καταστήσει λιγότερο αποτελεσματικό. Μέγεθος και αποτελεσματικότητα είναι δύο εντελώς διαφορετικά θέματα, που απαιτούν και διαφορετική προσέγγιση.