ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Ι. ΔΕΛΙΒΑΝΗΣ DIMITRIOS J. DELIVANIS

              ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Ι. ΔΕΛΙΒΑΝΗΣ

                

               DIMITRIOS  J.  DELIVANIS

                                              100 ΧΡΟΝΙΑ

                                       

                             CENTENAIRE

                                                     1909-2009

ΙΔΡΥΜΑ ΔΗΜΗΤΡΗ ΚΑΙ ΜΑΡΙΑΣ ΔΕΛΙΒΑΝΗ

FONDATION DIMITRI ET MARIA DELIVANIS

                                         2010

Πρόλογος

Με την ευκαιρία της έκδοσης του ανά χείρας τεύχους θέλω να ευχαριστήσω, από καρδιάς, όλους όσοι συνέβαλαν στη μεγάλη  επιτυχία της εκδήλωσης για να τιμηθεί η εκατονταετηρίδα από τη γέννηση Δημητρίου Ι. Δελιβάνη.  Η εκδήλωση έλαβε χώρα στις 5 Οκτωβρίου του 2009, στην αίθουσα τελετών της παλιάς Φιλοσοφικής,  και παρόλο ότι την παραμονή είχαμε βουλευτικές εκλογές,  συγκέντρωσε πλήθος κόσμου.  Είμαι εξαιρετικά ευγνώμων στους συμπατριώτες μου, που τον θυμούνται ακόμη και θέλησαν να τον τιμήσουν μετά 12 χρόνια από τη φυσική του εξαφάνιση.

Εκφράζω, λοιπόν, τις ευχαριστίες μου, καταρχήν στα μέλη του Δ.Σ. του Ιδρύματος, που εκτός του ότι ενέκριναν ομόφωνα την πραγματοποίηση της εκδήλωσης, πολλά απ’αυτά πήραν το λόγο ως παλιοί φοιτητές του τιμώμενου. Δράττομαι της ευκαιρίας για να ευχαριστήσω τον Νομάρχη Θεσσαλονίκης Παναγιώτη Ψωμιάδη, τον Πρύτανη του ΑΠΘ Αναστάσιο Μάνθο και τον Πρύτανη του Πανεπιστημίου Valahia της Ρουμανίας Ion Cucui, για τους εμπνευσμένους χαιρετισμούς τους, αλλά και για την επισημότητα που προσέδωσαν στην εκδήλωση με την παρουσία τους. Η συμπαράσταση του Γενικού Προξενείου της Γαλλίας στη Θεσσαλονίκη, καθώς και αυτή του γαλλικού Ινστιτούτου ήταν απαραίτητο συμπλήρωμα στη μνήμη του ΔΔ, που ανέπτυξε σχέσεις ζωής με τη Γαλλία σε όλη τη διάρκεια του βίου του. Απευθύνω, ξανά και ξανά τα πολύ θερμά μου ευχαριστώ σε όλους τους ομιλητές, αλλά και στους παλιούς φοιτητές του Δημήτρη Δελιβάνη, των οποίων οι μνήμες ήταν συγκινητικές. Εκφράζω, και εδώ, την οδύνη μου επειδή, για τον Φαίδωνα Κοζύρη, που υπήρξε  ένας από τους πολύ  αγαπητούς  φοιτητές του, η κατάθεση μνήμης στον καθηγητή του ήταν η τελευταία του δημόσια εμφάνιση, καθώς  έφυγε από τη ζωή 4 μήνες αργότερα.

Όλοι οι χαιρετισμοί, οι ομιλίες και οι μνήμες των παλιών του  φοιτητών δημοσιεύονται, στο ανά χείρας τεύχος, ελληνικά και γαλλικά. Σο τέλος, έχουν περιληφθεί  και κάποιες φωτογραφίες της εκδήλωσης.

Δεν μπορώ να μη σκεφθώ ότι ύστερα από 100 χρόνια από σήμερα ουδείς από όσους έλαβαν μέρος στην εκατονταετηρίδα του Δημήτρη Δελιβάνη  θα υπάρχει στον κόσμο μας. Το ανά χείρας, όμως, τεύχος θα συνεχίσει να βρίσκεται σε κάποιες βιβλιοθήκες, αν δεν εξαφανιστεί η ζωή από τον πλανήτη Γη.

Μαρία Νεγρεπόντη-Δελιβάνη

Avant-Propos

A l’occasion de la circulation du présent fascicule je veux remercier de tout mon cœur tous ceux qui ont contribué au grand succès de la cérémonie en l’honneur du centenaire de Dimitri. J. Delivanis. La cérémonie a eu lieu, le 5 octobre 2009, dans la salle des fêtes de l’ancienne Faculté Philosophique et en dépit du fait que la veille nous avons eu des élections parlementaires, elle a su réunir un tas de gens. Je suis très reconnaissante à  mes compatriotes, qui se souviennent encore de lui et ont voulu l’honorer après 12 ans de sa disparition physique.

J’exprime, alors, mes remerciements, tout d’abord aux members du Bureau de la Fondation qui non seulement ont approuvé à l’unanimité la réalisation de la cérémonie, plusieurs parmi eux ont pris la parole en leur qualité d’anciens étudiants de Dimitri Delivanis.  Je prends l’occasion pour remercier le Préfet de Thessalonique Panayioti Psomiadi, le Recteur de l’Université d’Aristotle Anasstassio Mantho et le Recteur de l’Université Valahia de la Roumanie pour leur allocutions inspirées, mais aussi pour la solennité, que leur présence a  rendu  à la cérémonie. Le soutien du Consulat Général de France, ainsi que celui de l’Institut Français fut, certainement un supplément  indispensable à la mémoire de Dimitri Delivanis, qui a développé des relations étroites   avec la France pendant toute sa vie.

J’adresse encore et encore mes très chaleureux remerciements à tous ceux qui ont pris la parole, mais aussi a ses anciens étudiants, dont les mémoires furent émotionnelles. J’exprime, également ici  mon affliction, car pour Phaidon Kozyris, qui comptait parmi ses étudiants les plus appréciés, sa présence publique à la cérémonie de mémoire de Dimitri Delivanis fut la dernière,  vu qu’il est parti de la vie après 4 mois.

Les allocutions, les discours et les mémoires de ses anciens étudiants ont été publiés dans le présent volume en grec et en français. A la fin un certain nombre des photos de la cérémonie ont été reproduites.

Je ne peux pas éviter de penser qu’ après une centenaire personne de ceux qui ont participé au centenaire de Dimitri Delivanis ne sera pas de ce monde, quoique ce volume continuera à se trouver dans des bibliothèques.

Maria Negreponti-Delivanis 

                                        

          

ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ

ΤΟ ΙΔΡΥΜΑ «ΔΗΜΗΤΡΗ ΚΑΙ ΜΑΡΙΑΣ ΔΕΛΙΒΑΝΗ»

                                        και

   ΤΟ ΤΜΗΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΟΥ ΑΠΘ

   (με τη συνεργασία του Γενικού Προξενείου της Γαλλίας και του γαλλικού Ινστιτούτου)

σας προσκαλούν να παραστείτε στην εκδήλωση για τα 100 χρόνια

 από τη γέννηση  ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ Ι. ΔΕΛΙΒΑΝΗ (1909-2009)

που θα γίνει στην αίθουσα τελετών της παλιάς Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ

την Δευτέρα 5 Οκτωβρίου 2009 και ώρα 18.30

Μετά τους χαιρετισμούς:

 Θα μιλήσουν γι αυτόν και το έργο του:

            

*ο κύριος Jean-Claude Dischamps, πρ. Πρύτανης των Ακαδημιών των Clermont-Ferrand, Nantes et Lille, Ομότιμος Καθηγητής του Πανεπιστημίου Paris 2   και  Πρόεδρος της Διεθνούς Ένωσης Γαλλόφωνων Οικονομολόγων (AIELF)

*η  κυρία Μαρία Νεγρεπόντη-Δελιβάνη, πρ. Πρύτανης και Καθηγήτρια-Πρόεδρος του Ιδρύματος «Δημήτρης και Μαρία Δελιβάνη» 

*ο κύριος  Μωϋσής Σιδηρόπουλος, Καθηγητής και Πρόεδρος του Τμήματος Οικονομικών Επιστημών (ΑΠΘ)

  Και θα ανασύρουν μνήμες οι παλιοί  φοιτητές του :

*Θανάσης Γιαννόπουλος, Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Tulane (ΗΠΑ)

*Ιάσων Δούμπης,  Δικηγόρος παρ’Αρείω Πάγω

*Ιορδάνης Καϊσερλίδης, Οικονομολόγος-Δημοσιογράφος

*Φαίδων Κοζύρης, ομότιμος Καθηγητής της Σχολής ΝΟΕ του ΑΠΘ

*Στέλιος Παπαθεμελής, πρ. Υπουργός-Πρόεδρος της Δημοκρατικής Αναγέννησης

*Κώστας Παπακωνσταντίνου,  Αντιστράτηγος της Ελληνικής Αστυνομίας ε.τ.

*Απόστολος Παπασλιώτης, Πρέσβης ε.τ.

*Βάσω Πορταρίτου-Κρεστενίτη, Οικονομολόγος-Διευθύντρια ΙΚΑ

*Ρήγας Τζελέπογλου, Δόκτωρ Οικονομολόγος, Επισκέπτης  Καθηγητής στο Παν/μιο Kingston (M.B.)

*Μαγδαληνή Τσακίρη, Λέκτορας του Τμήματος Οικονομικών Επιστημών (ΑΠΘ)

*Γιώργος Χατζηκωνσταντίνου, Καθηγητής Οικονομικού Τμήματος του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης

Την εκδήλωση θα συντονίσει ο δημοσιογράφος Τραϊανός Χατζηδημητρίου

Θα υπάρξει σύγχρονη μετάφραση γαλλικά-ελληνικά-γαλλικά

Μετά το πέρας της εκδήλωσης θα ακολουθήσει δεξίωση στον ίδιο  χώρο

INVITATION

LA FONDATION “DIMITRI ET MARIA DELIVANIS »

                                          Et

LE DÉPARTEMENT DES SCIENCES ÉCONOMIQUES DE L’UNIVERSITÉ ARISTOTE

(avec le soutien du Consulat Général de France et de l’Institut Français)

vous invitent à la célébration du centenaire de DIMITRI J. DELIVANIS (1909-2009)

qui aura lieu dans la salle des cérémonies de l’ancienne Faculté des Lettres de l’Université Aristote Lundi le 5 octobre 2009 à 18h30

Après la présentation des compliments :

 Parleront de lui et de son œuvre :

*M. Jean-Claude Dischamps, ancien Recteur des Académies  de Clermont - Ferrand, Nantes et Lille, Professeur Emérite de l’ Université Paris 2 et Président de l’Association Internationale des Économistes de Langue Française (AIELF)

*Mme Maria Negreponti-Delivanis, ancienne Rectrice et Professeur –Présidente de la Fondation « Dimitri et Maria Delivanis »

* M. Moïse Sidiropoulos, Professeur et Président du Département Économique à l’Université Aristote

  Se souviendront de lui ses anciens étudiants:

*Thanassis Yannopoulos, Professeur à l’Université de Tulane (E.U.)

*Iason Doumbis, Avocat à la Cour de Cassation

*Jordan Kaïsserlides, Économiste-Journaliste

*Phaidon Kozyris, Professeur Émerite  de la Faculté de Droit à l’Université Aristote

*Costas Papaconstantinou, lieutenant-général de la Police Grecque ad honorem 

*Apostolos Papasliotis, Ambassadeur  ad honorem

*Stelios Papathemelis, ancien Ministre-Président de la Renaissance Démocratique

*Vasso Portaritou-Kresteniti, Economiste-Directrice de IKA

*Magdalène Tsakiri, Professeur assistant du Département Economique de l’Université Aristote

*Rigas Tzelepoglou, Dr en Economie, Professeur Invité à l’Université de Kingston (G.B.)

*Georges Hadziconstantinou, Professeur du Département Economique à l’Université Démocrite de Thrace

Le  journaliste Traïanos Hadzidimitriou  coordonnera la séance

Une traduction simultanée (français-grec-français) est prévue

A la suite de la cérémonie un buffet sera offert sur place

Ι. Χαιρετισμοί-Allocutions

I. Χαιρετισμός του Νομάρχη Θεσσαλονίκης κ Παναγιώτη Ψωμιάδη

Η Θεσσαλονίκη τιμά απόψε μια χαρισματική προσωπικότητα, έναν αγνό ακαδημαϊκό δάσκαλο, που αγωνίστηκε σ’ολη τη διάρκεια της ζωής του με σεμνότητα, ήθος και συνέπεια, για να συμβάλλει στην ανάδειξη της πόλης που λάτρεψε σε πρωτεύουσα των γραμμάτων, των τεχνών και των επιστημών.

Ο Δημήτριος Δελιβάνης, ο περήφανος και ακέραιος αυτός άνθρωπος, που έφυγε από κοντά μας πριν 12 χρόνια πλήρης ημερών ανήκει χωρίς αμφιβολία στη χορεία  εκείνη των επιφανών ανδρών, που φώτισαν την πατρίδα μας και ευεργέτησαν μέχρι τέλους τον τόπο μας, προσφέροντας με  αγάπη  και ανιδιοτέλεια τους καρπούς του πνευματικού του μόχθου. Η νύφη του Θερμαϊκού στηρίχτηκε στον διαπρεπή αυτόν επιστήμονα, που αφιέρωσε τη ζωή του στην καλλιέργεια της οικονομικής επιστήμης και στην προαγωγή της γνώσης, με σημείο αναφοράς το ΑΠΘ, και ιδιαίτερα το αγαπημένο του παιδί, τη Νομική Σχολή, που υπηρέτησε από τέλος του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου. Ο κορυφαίος αυτός οικονομολόγος, που είχε εκτίμηση σε  ολόκληρο τον κόσμο, βαθύτατα αξιοπρεπής, με αξίες, αρχές και ιδανικά, ασυμβίβαστος και αυστηρός με τον εαυτό του, τίμησε την πατρίδα  του και εργάστηκε σκληρά σ’ όλη του τη ζωή, όχι για να πλουτίσει, αλλά  για να πετύχει κάθε τι αντάξιο ενός ανθρώπου ηθικού, αλλά συγχρόνως και πολύ σπουδαίου. Λειτουργώντας ως πρότυπο για χιλιάδες  φοιτητές που πέρασαν από τα φοιτητικά έδρανα, επιφανείς προσωπικότητες που σήμερα πρωταγωνιστούν στην πολιτική, οικονομική και κοινωνική ζωή της χώρας μας. Αλλά και στο εξωτερικό βρισκόταν πάντα στην πρώτη γραμμή, συμβάλλοντας ενεργά στην πνευματική ανάπτυξη ολόκληρης της χώρας. Με τη συνέπεια και την ακάματη δράση  του έδωσε ένα λαμπρό παράδειγμα  κι ένα δίδαγμα στους νεότερους. Πως τίποτε κυρίες και κύριοι δεν χαρίζεται. Πως όλα κατακτώνται με αγώνα, με πείσμα και επιμονή. Η πολύτιμη παρακαταθήκη του έργου του, του έργου του εκλιπόντος  διασώζεται σήμερα από τη σύζυγό του την καθηγήτρια και τέως πρύτανη του πανεπιστημίου Μακεδονίας,   οικονομολόγο κυρία Μαρία Νεγρεπόντη-Δελιβάνη, που μέσα από τη λειτουργία του Ιδρύματος Δημητρίου και Μαρίας Δελιβάνη διακονεί την πνευματική ζωή του τόπου μας.

Κυρίες και κύριοι, η Θεσσαλονίκη, η Μακεδονία, η Ελλάδα μας χρωστούν στον Δημήτριο Δελιβάνη αιώνια ευγνωμοσύνη.

Ας αντλήσουμε όλοι από το παράδειγμά του κι ας κατανοήσουμε πως η προσφορά προς την πατρίδα αποτελεί διαχρονικά  το υπέρτατο χρέος όλων μας, υποχρέωση όλων μας που αναλαμβάνει ο καθένας από το δικό του μετερίζι, αλλά με ενότητα και ομοψυχία, κάθε δυνατή προσπάθεια για την ανάπτυξη και την πρόοδο της πατρίδας μας.

Μόνο έτσι, κυρίες και κύριοι μπορούμε να ελπίζουμε σ’ ένα καλύτερο και πιο αισιόδοξο αύριο.

Ι.Traduction de l’allocution du Préfet Panayiotis Psomiadis en français

Aujourd’hui, la ville de Thessalonique rend hommage à une personnalité charismatique, pur maître académique, qui s’est battu tout au long de sa vie, avec modestie, soucieux des us et toujours ponctuel, contribuant à la promotion de cette ville qu’il adorait, capitale des lettres, des arts et  intègre, qui nous a quitté voilà 12 années chargé d’ans, appartient indéniablement à la catégorie des grands hommes qui ont éclairé notre patrie et ont fait don, jusqu’à la fin, avec amour et désintéressement, des fruits de leur travail intellectuel. La fiancée du Thermaïque s’est reposée sur cet éminent homme de science qui a cultivé, toute sa vie durant, la science économique et la promotion de la connaissance, ayant comme point d’attache l’Université Aristote de Thessalonique et plus particulièrement son enfant préférée, la Faculté de Droit, qu’il a servie dès la fin de la Seconde Guerre Mondiale.

Cet éminent économiste, qui a su gagner l’estime du monde entier, profondément digne, homme de valeurs, de principes et d’idéaux, intransigeant et sévère avec lui-même, a honoré sa patrie et a travaillé dur non pas s’enrichir mais pour acquérir tout ce qui fait la dignité d’un homme droit mais aussi fort important. Servant d’exemple à des milliers d’étudiants qui sont passés par les bancs universitaires, des personnalités qui à présent jouent un rôle de premier ordre dans la vie politique, économique et sociale de notre pays. Mais à l’étranger aussi il se trouvait aux premières lignes, contribuant activement au développement intellectuel de l’ensemble du pays. Ponctuel et infatigable, il a transmis à la jeunesse un brillant modèle et ses enseignements. Que rien, mesdames et messieurs, ne nous est offert. Qu’il faut lutter pour parvenir à ses fins, avec obstination et persévérance. Et le précieux héritage de celui qui nous a quitté est heureusement maintenu par son épouse, professeur et ancienne rectrice de l’Université Macédonienne, l’économiste, madame Maria Negreponti-Delivanis qui, par le biais de la Fondation Dimitri et Maria Delivanis sert la vie intellectuelle de notre pays.

Mesdames et messieurs, Thessalonique, la Macédoine et la Grèce doivent une reconnaissance éternelle à Dimitrios Delivanis.

Il nous faut nous nourrir de son exemple et comprendre que nous lui sommes redevables de ce qu’il a offert à la patrie, notre dette à tous et dont chacun d’entre nous doit s’acquitter depuis son bastion, tous unis et de tout notre coeur, faire tout notre possible pour le développement et le progrès de notre patrie. 

Ce n’est qu’ainsi, mesdames et messieurs, que nous pouvons espérer à des lendemains meilleurs et plus optimistes.

ΙΙ.Χαιρετισμός του Πρύτανη του ΑΠΘ Αναστασίου Μάνθου

Mε την ιδιότητα του πρύτανη Αριστοτελείου  Πανεπιστημίου, και με ακαδημαϊκό δέος, ανεβαίνω στο βήμα αυτό, στο οποίο μιλούσε και ο τιμώμενος αείμνηστος Δημήτριος Δελιβάνης. Ήταν μια χαρισματική προσωπικότητα, κάτι που όλοι γνωρίζουμε, η οποία σφράγισε, όχι μόνο την ταυτότητα του ΑΠΘ, αλλά και την ταυτότητα της ίδιας της πόλης της Θεσσαλονίκης, με τόσο έντονο τρόπο, που η παρουσία του πνευματικά, αλλά και εικονικά σ’ αυτήν την αίθουσα, είναι πάντα μαζί μας.

Στο πλαίσιο του βραχέως αυτού χαιρετισμού θα μου επιτρέψετε να απομονώσω τρεις λειτουργικές του ιδιότητες, οι οποίες είναι χαρακτηριστικές της πορείας  του στον ακαδημαϊκό, αλλά και στον πολιτικό βίο.

Διδάσκαλος, και λέγω τη λέξη διδάσκαλος και όχι δάσκαλος, για να τονίσω τη σημασία του δίδειν, που ήταν σ’ αυτόν βιολογική ανάγκη. Δάσκαλος με δοτικό χαρακτήρα, αφού μπόρεσε να μεταδώσει, όχι μια στείρα πληροφορία την οποία αναπαρήγαγε, αλλά τη Γνώση, και μάλιστα αν θέλετε με γάμα κεφαλαίο. Επιπλέον, και το κυριότερο, αξιοποίησε τη βιολογική ανάγκη του φοιτητή να διερευνά και να γνωρίζει, και του έδωσε να καταλάβει ότι αυτή η διαδικασία είναι αέναη. Τον βοήθησε να κατανοήσει ότι η γνώση κατακτάται μόνο όταν την αναζητεί κανείς, και ότι είναι αντικειμενική μόνο όταν μπορεί και τη διασταυρώσει. Δημιούργησε γενιές επιστημόνων που άφησαν τη σφραγίδα τους στο Αριστοτέλειο, και στην κοινωνία.

Η δεύτερη λειτουργική του ιδιότητα ήταν αυτή του προέδρου του Δ.Σ. του ΚΕΠΕ, που είναι γνωστό και ευρέως αποδεκτό μείζον όργανο, το οποίο σφράγισε την πορεία της πολιτικής οικονομίας της Ελλάδος, και από το οποίο πέρασαν πολύ μεγάλες προσωπικότητες, καθιστώντας το ένα εργαλείο, το οποίο διαμόρφωσε τα οικονομικά δρώμενα και τις αντιλήψεις περί πολιτικής οικονομίας.

Αφήνω στο τέλος την τρίτη λειτουργική του ιδιότητα, που είναι το αξίωμα του Πρύτανη, το οποίο έχω και εγώ την εξαιρετική τιμή να το διακονώ. Ως Πρύτανης έδωσε αίγλη στο αξίωμα με την προσωπικότητά του. Δημιούργησε τη μορφή που ενσαρκώνει το ιδεώδες του Πανεπιστημίου και καταξίωσε με την παρουσία του την επιστήμη, την εκπαίδευση, την έρευνα, κυρίως όμως την κοινωνική ώσμωση, κάτι το οποίο ήταν από τα λίγα που μπορούσε να επιδείξει ένας πανεπιστημιακό, κατά την περίοδο της ακαδημαϊκής του ζωής. Γεγονός που είναι ιδιαίτερα σημαντικό, διότι η θεωρητική προσπέλαση έχει πολύ μεγάλη απόσταση από την πράξη. Είναι γνωστό ότι πολλοί θεωρητικοί συλλαμβάνουν περίφημες ιδέες, ανοίγουν νέους δρόμους, στην πράξη όμως είναι ατελέσφοροι. Η πρυτανεία του αείμνηστου Δημητρίου Δελιβάνη κατάφερε μέσα από τη θεωρητική υποδομή, αλλά και με τη λυσιτελή του δυνατότητα να αποδώσει τα μέγιστα στην πράξη.  Έτσι, η θεσμική αυτή θέση συνδυάστηκε με την κοινωνική αναγνώριση και την κοινωνική εμπλοκή, μαζί με την ιδιότητα του δασκάλου. Έτσι ανεδείχθη ένας πρύτανης, ο οποίος δεν ήταν μόνο πρύτανης του ΑΠΘ, αλλά ήταν πρύτανης του ήθους, πρύτανης της σκέψης, πρύτανης της γνώσης, πρύτανης πρωτοπόρος, και Νέστορας της πολιτικής οικονομίας της Ελλάδος.

Η παρακαταθήκη είναι πολύ μεγάλη. Αναλύουμε τα γραπτά του, τα κείμενά του, τα ημερολόγιά του, και σήμερα πιστεύω ότι είναι μια αδρή προσέγγιση της πολυποίκιλης προσφοράς του, και προς αυτήν την κατεύθυνση εύχομαι πλήρη επιτυχία στη σημερινή εκδήλωση. 

ΙΙ. Allocution du Recteur de l’Université Aristote Anastasios Manthou

C’est en ma qualité de recteur de l’Université Aristote, intimidé malgré mon statut, que je monte sur cette estrade, d’où parlait aussi le regretté Dimitrios Delivanis auquel nous rendons hommage ce soir. Ce fut une personnalité charismatique, ce que nous savons tous, qui a imprégné non seulement l’identité de l’Université Aristote, mais aussi l’identité de la ville même de Thessalonique, d’une manière si intense qu’en esprit, mais aussi physiquement par son portrait, il est toujours parmi nous, ici dans cette salle.

Dans le cadre de cette allocution, permettez-moi d’isoler trois de ses qualités, caractéristiques de son parcours universitaire mais également politique.

Instituteur, et je dis le mot instituteur à dessein et pas maître, pour donner tout son sens à celui qui a charge d’instituer, d’instruire ce qui était pour lui un besoin biologique ; instituteur comme complément d’attribution, puisqu’il a su transmettre non pas une simple information stérile, mais la Connaissance, avec un grand C même, si vous voulez. En plus, et c’est le plus important, il a su valoriser chez les étudiants ce besoin biologique de chercher et d’apprendre, et il a su leur faire comprendre que ce mécanisme est inépuisable. Il les a aidés à comprendre que la conquête de la connaissance ne peut être que le fruit d’un travail de recherche, et qu’elle n’est objective que si elle est vérifiable. Il a créé des générations de scientifiques qui ont à leur tour marqué de leur sceau l’Université d’Aristote, mais aussi la société.

Sa seconde qualité fut celle de président du conseil d’administration du KEPE, reconnu et largement admis comme un organe majeur et par lequel sont passées des personnalités notoires, qui a imprégné l’évolution de l’économie politique de la Grèce, devenant ainsi l’outil qui a façonné la conception de l’économie politique et les événements économiques.

J’ai gardé pour la fin sa troisième qualité, qui est la charge de Recteur, que j’ai moi-même l’honneur d’occuper. Comme Recteur il a donné de l’éclat à ce poste grâce à sa personnalité. Il a donné forme à l’idéal de l’Université et par sa présence a donné sa place à la science, à l’enseignement, à la recherche, mais surtout à l’osmose sociale, ce qui était la moindre des choses de la part d’un universitaire en activité.

Ce fait est particulièrement notable, puisque l’approche théorique est très éloignée de la pratique et les théoriciens qui ont de grandes idées, qui ouvrent de nouvelles voies sont nombreux, c’est bien connu, mais dans les faits ils s’avèrent inefficaces. Le rectorat de notre regretté Dimitrios Delivanis est parvenu, à travers la construction théorique, mais aussi grâce à ses aptitudes, à des résultats particulièrement importants. Ainsi, ce poste institutionnel est-il lié à la reconnaissance et à son implication sociales, de même qu’à ses qualités d’instituteur. Il s’est ainsi révélé être un recteur, pas simplement recteur de l’Université Aristote de Thessalonique, mais aussi recteur des valeurs morales, recteur de la pensée, recteur de la connaissance, recteur précurseur, Nestor de la politique économique de la Grèce.

L’héritage qu’il nous laisse est considérable. Nous analysons ses écrits, nous analysons ses textes, son journal personnel et cette journée, je la conçois comme prétexte à une approche sommaire de son œuvre. Je souhaite donc le plus grand succès à cette cérémonie.

ΙΙΙ. Μετάφραση από τα γαλλικά του χαιρετισμού του Πρύτανη του Πανεπιστημίου της Βλαχίας καθηγητή Ion Cucui

Αγαπητή Κυρία Δελιβάνη

Αγαπητοί προσκεκλημένοι και αγαπητοί φίλοι,

Καταρχήν θέλω να εκφράσω, εκ μέρους της αποστολής του Πανεπιστημίου της Βλαχίας, την ευγνωμοσύνη για την πρόσκληση να παραστούμε στην ιδιαίτερη αυτή τελετή. Με μεγάλη χαρά δεχθήκαμε να συμμετάσχουμε, να τιμήσουμε τον μεγάλο αυτό επιστήμονα που υπήρξε ο Δημήτρης Δελιβάνης. Με την ευκαιρία αυτή να σας συγχαρώ, Κυρία, για την θέλησή σας να διατηρείτε ζωντανό το πνεύμα του χάρις στη δημιουργία του Ιδρύματος Δημήτρης και Μαρία Δελιβανη και στην οργάνωση  ποικίλων πολιτιστικών εκδηλώσεων, όπως η αποψινή.

Τα γενέθλια των 100 ετών  μας προσφέρει την ευκαιρία να τιμήσουμε τη μνήμη μιας προσωπικότητας της οποίας ο βίος είχε ως στόχο την έρευνα και τη εκπαίδευση πολυάριθμων γενεών οικονομολόγων.

Ουδείς εκτός του Πρύτανη Δελιβάνη δεν προβάλλει καλύτερα το παλιό ρητό που λέέι: «Όποιος  σπέρνει σιτάρι κερδίζει ένα χρόνο, όποιος φυτεύει δένδρα  κερδίζει 10 χρόνια και όποιος αφιερώνεται στην εκπαίδευση ανθρώπων κερδίζει 100 χρόνια». Ακριβώς ο καθηγητής Δελιβάνης υπήρξε μια τέτοια προσωπικότητα και η  παρούσα αξιότιμη ομήγυρης  είναι μια καλή μαρτυρία. Επιπλέον,  ο Καθηγητής Δελιβάνης είναι παράδειγμα προς μίμηση για τους  διδάσκοντες, για τους σπουδαστές, να πούμε για όλο τον ακαδημαϊκό κόσμο απανταχού της γης.

.    

ΙΙΙ. Hommage du Recteur de l’Université Valachia à Targoviste (Roumanie) M. Ion Cucui

Chère Madame Delivanis,

Chers invités et chers amis,

Je tiens avant tout à exprimer, au nom de la délégation roumaine de l’Université Valahia de Targoviste, toute notre gratitude d’avoir été invités à cette cérémonie. C’est avec une grande joie que nous avons accepté de venir rendre hommage à ce grand homme de science que fut Dimitri Delivanis. Je profite de l’occasion pour vous féliciter, Madame, de ce que vous faites pour maintenir vivant son esprit par le biais de la Fondation Dimitri et Maria Delivanis et l’organisation de manifestations d’une grande envergure culturelle, comme celle-ci.

Le centième anniversaire de sa naissance nous offre l’occasion de célébrer la mémoire d’une personnalité dont la vie fut toute entière vouée à la recherche et à la formation de nombreuses générations d’économistes.

Nul autre que le Recteur Delivanis n’illustre mieux ce vieux proverbe qui dit: “Qui sème du blé gagne une année, qui plante des arbres gagne 10 années et qui se consacre à la formation des hommes gagne 100 années”. Le Professeur Delivanis fut justement une telle personne et l’hommage qui lui est ici rendu en est un beau témoignage. J’ajouterais que Professeur Dimitri Delivanis est un exemple à suivre par les enseignants, par les étudiants, disons par tout le monde académique des quatre coins du monde.

En vous remerciant encore une fois de nous avoir fait l’honneur de nous convier à cette cérémonie, je vous adresse à tous, au nom de l’Université Valahia de Targoviste nos salutations et nos pensées les meilleures quant à l’avenir.

Merci, Madame!

II. Λόγοι-Discours

 

A. Μετάφραση, από τα γαλλικά του λόγου του Καθηγητή  Jean-Claude Dischamps, Πρύτανη και Πρόεδρο της  l’AIELF

Αγαπητή μου Μαρία, Κύριε Πρύτανη, αγαπητοί συνάδελφοι, Κυρίες και Κύριοι,

Αγαπητή μου Μαρία, σας ευχαριστώ που θελήσατε να με προσκαλέσετε απόψε και να με συμπεριλάβετε σ’ αυτή τη συγκινητική τελετή μνήμης επιτρέποντας με να εκφραστώ στη γαλλική γλώσσα. Πέρα από την προσωπική μαρτυρία  της πιστής φιλίας απέναντι σ’ εσάς και τη βαθιά μου εκτίμηση απέναντι στο σύζυγό σας, έχω, πράγματι, την τιμή να το πράξω εκ μέρους όλων των συναδέλφων μου στην Διεθνή Ένωση Οικονομολόγων Γαλλικής  Γλώσσας που είχαν το προνόμιο να τον γνωρίσουν και να εκτιμήσουν την εξαιρετική του προσωπικότητα του Δημητρίου Δελιβάνη και τα θαυμάσια επιστημονικά, παιδαγωγικά, διοικητικά  και ανθρώπινα  προσόντα του.

Είναι τιμή για μένα να τα καταθέσω επίσημα στη μνήμη του, σ’αυτή την εκδήλωση σεβασμού στη μνήμη του, με την ευκαιρία του εξαιρετικού εορτασμού τ ης εκατονταετίας από τη γέννησή του και που τόσο τέλεια μπορέσατε να οργανώσετε στην Αίθουσα Τελετών αυτού του διάσημου Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου που τόσο καλά υπηρέτησε σε ολόκληρη τη μακρόχρονη καριέρα του.

Εκατό χρόνια! Δεν μπορώ να το πιστέψω γιατί ο άνδρας σα βρίσκεται πάντοτε στην καρδιά μας! Σχεδόν δεκατρία χρόνια έχουν περάσει από τη φυσική του εξαφάνιση. Και εντούτοις είμαστε τόσο πολλοί που ανταποκριθήκαμε στην πρόσκλησή σας! Περισσότεροι από τριακόσιοι συνάδελφοι και παλιοί φοιτητές του συγκεντρώθηκαν απόψε  γύρω του και γύρω σας! Τι θαυμάσια και εντυπωσιακή απόδειξη πίστης   σ’αυτόν τον συνάδελφο και εξαιρετικό δάσκαλο! Τι απίστευτη παρουσία σε τόσες καρδιές, ύστερα από τόσο χρόνο, σ’έναν κόσμο που τα πάντα επιταχύνοντας συνεχώς!

Ο Πρύτανης Δημήτριος  Δελιβάνης πέθανε, πράγματι, το 1997. Όπως εσείς, αγαπητή μου Μαρία, δεν μπορούμε να  παρηγορηθούμε! Η διαρκής ακτινοβολία της μοναδικής του προσωπικότητάς  στη σκέψη μας εξηγεί το πώς βρισκόμαστε τόσο πολυάριθμοι εδώ με τη συγκλονιστική αίσθηση ότι είναι πάντοτε μαζί μας!

Στρέφομαι, όπως και ο καθένας μας, με πολλή συγκίνηση προς το ωραίο πορτρέτο στον τοίχο που αποτυπώνει,  σε αδιάπτωτη συνέχεια  αυτών που προηγήθηκαν και που ακολούθησαν,   την εντυπωσιακή συμβολή  που πρόσφερε, ως εκλεγμένος Πρύτανης, για τη διεθνή  ακτινοβολία του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου.

.         Η προσωπική του ακτινοβολία  αποδεικνύεται από το γεγονός ότι έχουμε συγκεντρωθεί εδώ και μνημονεύουμε τα μαθήματα που μας έδωσε σε όλη του τη ζωή ως πανεπιστημιακός δάσκαλος και ερευνητής. Γνωρίζω ότι η βάση του αποψινού ακροατηρίου ευεργετήθηκε από τις διδαχές του, είτε άμεσα ως σπουδαστής  στο πλαίσιο των παραδόσεών του, ή ως ακροατής των παρεμβάσεών  του στα πολυάριθμα διεθνή συνέδρια όπου εκφραζόταν, ή έμμεσα από τις σκέψεις που προκαλούσε η μελέτη των ενδιαφερουσών και πολυάριθμων δημοσιεύσεών του, σε διεθνές επίπεδο.

            Υπενθυμίζω ότι ο Καθηγητής Δελιβάνης δημοσίευσε πάνω από 350 άρθρα, εισηγήσεις ή συγγράμματα στην ελληνική γλώσσα αλλά και σε ξένες γλώσσες, κυρίως γαλλικά, αγγλικά και γερμανικά, όλες αυτές τις γλώσσες που ήλεγχε πλήρως. Η τόσο πολυάριθμη, διαφοροποιημένη, πλούσια και  διαφωτιστική σηματοδοτεί το πόσο σημαντική υπήρξε η προσωπική συμβολή του στην πρόοδο της οικονομικής επιστήμης.

          Γνωρίζουμε όλοι ότι οι αγγλο- σάξωνες συγγραφείς εκλαμβάνουν συχνά, και για λόγους που τους αφορούν ότι η οικονομία είναι μια «επιστήμη dismal». Σε ότι με αφορά, θεωρώ ότι ο Καθηγητής Δελιβάνης υπήρξε από τους  πιο φωτισμένους και προχωρημένους για  την εποχή του υποστηρικτές της σημαντικής  κοινωνικής σπουδαιότητας αυτής της απαιτητικής επιστήμης, που δεν έπρεπε να αναθεματίζεται!   Είναι πολύπλοκη και ασαφής εξαιτίας της ελευθερίας και των συχνά ανταγωνιστικών και διαφοροποιημένων  ιδιομορφιών των υποκειμένων του οικονομικού βίου. Βεβαίως, όπως και ο ίδιος  το υπογράμμισε και  το ανέλυσε επαρκώς, η οικονομική επιστήμη δεν μπορεί να εκληφθεί ως κατά κυριολεξία ακριβής επιστήμη. Είναι αναμφίβολα μια εξαιρετικά σκληρή επιστήμη για όσους προσπαθούν να την εξημερώσουν, αν όχι να την υποτάξουν, ώστε να είναι όσο γίνεται πιο λειτουργική στα χέρια  αυτών που λαμβάνουν πολιτικές αποφάσεις  και έχουν τη βαριά ευθύνη κυβερνητικών επιλογών σ’ένα κόσμο  ανασφαλή. 

            Τα δικτατορικά καθεστώτα πίστευαν ανέκαθεν ότι θα μπορούσαν να επιβάλλουν τα συγκεντρωτικά  συστήματα προγραμματισμού τους επ’ αόριστον, καθώς και τις οικονομικές συνέπειες των ιδεολογικών τους επιλογών από το ύψος της στρατιωτικής και αστυνομικής τους ισχύος στο σύνολο των εθνικών και προσαρτημένων πληθυσμών τους: τελείωσαν πάντοτε με άσχημο τρόπο. Όχι μόνο οι πιο πρόσφατες  περιπτώσεις, αλλά σε  ολόκληρη την Ιστορία της ανθρωπότητας. Δυστυχώς,  αυτή η διαπίστωση δεν είναι καθησυχαστική παρά μόνο σε μακροχρόνια περίοδο! Συνήθως σε πολύ μακροχρόνια! Όπως το υπογράμμισε ο Λόρδος Keynes, μακροχρονίως θα έχουμε πεθάνει όλοι! Ανεξαρτήτως των αδυναμιών και των ανεπαρκειών που εμφανίζουν τα δημοκρατικά καθεστώτα και στα οποία οι οικονομολόγοι δίνουν τη γνώμη τους, όλα τα υπόλοιπα είναι χειρότερα όπως το υπογράμμισε με χιούμορ ο Winston Churchill.

            Ο Πρύτανης Δημήτριος Δελιβάνης ήταν βαθιά προσκολλημένος στις δημοκρατικές αρετές, που εφαρμοζόταν  στην οικονομία. Είχε την άποψη ότι οι πρόοδοι αυτής της επιστήμης  όφειλαν να προσδιορίσουν τις οικονομικές και δημοσιονομικές σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο, τον πιο δίκαιο και τον πιο αλληλέγγυο, με όσο το δυνατόν μεγαλύτερο σεβασμό στις ατομικές ελευθερίες και στις ελεύθερες επιλογές των πολιτών. Γνώριζε, καλύτερα από τον καθένα, σε τι βαθμό η επιστημονική έρευνα και η ανάπτυξη των νεωτερισμών, καθώς και μια δυναμική οργάνωση είναι τα κλειδιά της οικονομικής προόδου. Γνώριζε  ότι οι επιχειρηματίες είναι καλύτερα σε θέση με το δυναμισμό τους και με τις συνεχείς κινήσεις  δημιουργικής καταστροφής τους, που προβλήθηκε από τον Joseph Schumpeter, να την εξασφαλίσουν.  Ωστόσο,  ο τελευταίος αυτός γνώριζε επίσης ότι η οικονομία της αγοράς όφειλε να ρυθμίζεται από το δημόσιο τομέα και  να περιλαμβάνει αναδιανεμητικές πολιτικές λογικά γενναιόδωρες υπέρ των πτωχότερων. Γνώριζε κυρίως τη μεγάλη σημασία των κυβερνητικών πολιτικών που αποβλέπουν στην προώθηση της εκπαίδευσης, της υγείας  και των  συντάξεων με τη βοήθεια  της ανακατανομής.

            Ο Πρύτανης Δημήτριος Δελιβάνης ήταν, σίγουρα, πολύ απαιτητικός με τους φοιτητές του όπως ήταν πάντοτε και με τον εαυτό του! Αλλά γνώριζαν ότι ήταν για το καλό τους! Αλλά είχε, επίσης, πάντοτε κατανόηση  και ανεκτικότητα για τις ελευθερίες σκέψης , μελέτης, μεθοδολογικής προσέγγισης, λειτουργικές αναλύσεις έκφρασης, επιχειρηματολογίας και ελεύθερης επιλογής προσανατολισμού τους,  ακριβώς όπως και γι αυτές καθενός από τους συναδέλφους του, κατά τις πολυάριθμες διεθνείς επαφές του ή ακόμη και αφού του είχαν αναθέσει την ευθύνη διοίκησης του Πανεπιστημίου τους, εκλέγοντάς τον Πρύτανη του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου.

Στη ράχη της πρόσκλησης που λάβαμε για την αποψινή τελετή, η Πρύτανης Μαρία Δελιβάνη επέλεξε επιτυχώς να προβάλλει τέσσερα αποσπάσματα από το ημερολόγιο δύο χιλιάδων σελίδων του συζύγου της, που είχε  το θάρρος να κρατά σε ολόκληρη τη ζωή του χωρίς να  έχει  φανερώσει  την ύπαρξή του σε κανέναν. Τι ωραίο παράδειγμα ταπεινότητας και μακροχρόνιας προβλεπτικότητας! Τι πηγή  εμπλουτισμού για όσους είχαν, όπως εγώ, το πλεονέκτημα να διαβάσουν πολλές σελίδες αλλά και πόση θλίψη μαζί! Φθάνοντας στο τέλος της ζωής μας, πόσοι από μας δεν θλίβονται γιατί δεν επέβαλαν το καθήκον μιας  προσπάθειας, αν όχι καθημερινό,  τουλάχιστον  αρκετά συνεχές για την πληροφόρηση των απογόνων τους.

Από τα τέσσερα αποσπάσματα που η διοργανώτρια της εκδήλωσης επέλεξε μέσα από το ημερολόγιο του συζύγου της  υπάρχει, τουλάχιστον ένα που θα ήθελα να αναφέρω, και είμαι βέβαια σύμφωνος και με τα τρία άλλα: «Εφόσον είμαι δημόσιος λειτουργός, υπηρετώ την Ελλάδα και χι κάποιο κόμμα. Δεν θα ανήκω λοιπόν σε κανένα  κόμμα και είμαι αποφασισμένος να μη μεταβάλλω αυτή τη γραμμή συμπεριφοράς στο μέλλον».

            Αυτή η φράση, μεγαλειώδης στα μάτια μου, είναι πολύ αποκαλυπτική  της ανεξαρτησίας του πνεύματος και την των αυστηρών επιστημονικών απαιτήσεων του Πρύτανη Δημήτρη Δελιβάνη. Γράφτηκε από τον ίδιο το 1944 όταν δεν ήταν παρά 33 ετών και ενώ η χώρα σας  μόλις έβγαινε από τη ναζιστική κατοχή πριν βυθιστεί στον φοβερό εμφύλιο πόλεμο! Δύο τρίτα αιώνα αργότερα δεν μπορούμε παρά να είμαστε ικανοποιημένοι για το ότι ο διάσημος συνάδελφός και φίλος μας  έμεινε πιστός  στη σημαντική αυτή αρχή της πανεπιστημιακής  ανεξαρτησίας. Γνώριζε ότι η πολιτικοποίηση του Πανεπιστημίου προκαλεί απελπιστικές εντάσεις  ανάμεσα στα μέλη του, κινδύνους σπατάλης, άσκοπες  και στείρες συγκεντρώσεις, που αυτοπροσκαλούνται, χωρίς δυνατότητες λήψης αποφάσεων και  χωρίς υπευθυνότητα που μεταφράζονται σε θλιβερή υποβάθμιση της επιστημονικής ποιότητας! Ο Πρύτανης Δημήτρης Δελιβάνης υπήρξε πανεπιστημιακός με όλη τη σημασία ςτης λέξης: γενναίος, αδέκαστος, έντιμος, επικοινωνιακός, ανεκτικός, σύγχρονος και μέχρι την τελευταία του πνοή, υπόδειγμα για το μέλλον.

            Εφόσον ακόμη χθες, την Κυριακή 4 Οκτωβρίου 2009, η μητέρα των δημοκρατιών μας, η ελληνική δημοκρατία, αποφάνθηκε  με ηρεμία και σεβασμό προς τον πλησίον υπέρ   μιας νέας  πλειοψηφικής κυβέρνησης,  εκλέγοντας τους εθνικούς πολιτικούς εκπροσώπους της, είναι ακόμη πιο ευχάριστο που μπορέσαμε να βρεθούμε στην καρδιά αυτής της αριστοτελικής πανεπιστημιακής παράδοσης  όπου όλες οι θρησκείες συνυπάρχουν ειρηνικά  και όπου όλες οι απόψεις είναι δεκτές και αναγνωρίζονται στα πλαίσια αυτού του λαϊκού και ευμενούς πνεύματος που πάντοτε προώθησε ο Πρύτανης Δημήτρης Δελιβάνης.

            Στα πλαίσια των παραδόσεών του, ουδέποτε περιέβαλε με μυστήριο τους μετριοπαθείς τους κανόνες  ζωής και τις ξεκάθαρες προσωπικές αναλύσεις της οικονομίας. Τους  γνωστοποίησε  επίσης στο πλαίσιο των πολυάριθμων δημοσιεύσεών του τις οποίες ανέφερα αριθμητικά λίγο πριν. 

Δεν θα επιτρέψω στον εαυτό μου, για να μην καταχραστώ το χρόνο που μου παραχωρήθηκε και της υπομονής σας , να αναφέρω με λεπτομέρειες το εντυπωσιακό και τόσο πλούσιο επιστημονικό οικονομικό του έργο. Θέλω, όμως, τουλάχιστον να επιμένω ιδιαιτέρως  μια  διαπίστωση που  με τη σημερινή σφοδρή  παγκόσμια οικονομική κρίση, αποκτά ιδιαίτερη απήχηση και αποδεικνύει σε τι βαθμό ήταν  ευαίσθητος  στις σύγχρονες εξελίξεις της οικονομικής θεωρίας των διεθνών συναλλαγών, με τρόπο που θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε σήμερα προμυνητικό. 

Πράγματι, λίγο πριν από την αρχή του δράματος  του  Β’ παγκόσμιου πολέμου και λιγότερο από  τρία χρόνια από τη δημοσίευση του μεγαλειώδους έργου του John Maynard Keynes «Γενική θεωρία απασχόλησης, τόκου και χρήματος», που εμφανίστηκε στο Λονδίνο το 1936, ο Καθηγητής Δημήτρης  Δελιβάνης  το σχολιάζει  ήδη με εξαιρετικό τρόπο, σε χρόνο που οι  διασημότεροι ξένοι συνάδελφοί του, ανά την υφήλιο,  δεν μιλούσαν γι αυτό με τέτοια σαφήνεια ή, ακόμη χειρότερα, δεν το γνώριζαν.

Η δυσκολία της ξένης γλώσσας μπορούσε να είναι ο λόγος αυτής της αδυναμίας ή της αργοπορημένης αντίδρασης, από την πλευρά τους. Ο  Καθηγητής Δημήτρης  Δελιβάνης   είχε το τεράστιο πλεονέκτημα , αλλά με τι αξιόλογες προσπάθειες, να ελέγχει πλήρως τέσσερις γλώσσες. Όταν μιλούσε κάποιος μαζί του, δεν υπήρχε φόβος να μην γίνει κατανοητός. Πέρα από τον γλωσσικό έλεγχο, είχε μια τέτοια επιστημονική περιέργεια, ώστε όλα τα θέματα τον ενδιέφεραν. 

Επιτρέψτε μου να υπογραμμίσω, τιμώντας την προσωπική του ακτινοβολία, ότι ο Καθηγητής Δημήτρης Δελιβάνης άγγιξε, στην πραγματικότητα, όλα τα πεδία της οικονομικής γνώσης. Εξυπακούεται ότι δεν ήταν δυνατόν  να εντρυφήσει σε όλα αυτά. Δεν ήταν ήδη δυνατόν για την εποχή του. Συγκεντρώθηκε σ’ένα τομέα πιο εξειδικευμένο. Αλλά, ουδέποτε, παρέμεινε έγκλειστος σε μια μοναδική εξειδίκευση αυτής της επιστήμης της οποίας η λίστα των ειδικοτήτων επεκτείνεται συνεχώς με την εμβάθυνση των μέσων μελέτης. Πιστεύω ότι οι νέοι συνάδελφοί  μας δεν θα έπρεπε να το λησμονήσουν, αυτοί που απειλούνται συχνά από υπερεξειδίκευση, εξαιτίας του φόβου να μη γνωρίζουν τίποτε σε όλα! 

Είναι ένα μάθημα που ο Καθηγητής Δημήτρης  Δελιβάνης  συνεχίζει να μας ωθεί να σκεπτόμαστε πέρα από τα όρια της ζωής και δεν πρέπει ποτέ να πάψουμε να το διδάσκουμε στους νέους μας συναδέλφους. Η γνώση δεν μπορεί να είναι αυτή από ένα  εξειδικευμένο δυσνόητο κλεισμένος στην ειδικότητά του, αλλά  χρειάζεται πραγματική οικονομική κουλτούρα, που να στηρίζεται σε πραγματική γενική κουλτούρα, τέτοια ώστε να ελπίζει κανείς ότι θα είναι σε θέση να κατανοεί και να υποτάσσει τα τόσο περίπλοκα προβλήματα της εποχής μας. Η πείρα απέδειξε στον Καθηγητή Δημήτρη  Δελιβάνη ότι όταν κανείς εξειδικεύεται υπερβολικά, κινδυνεύει να καταλήξει να γνωρίζει τα πάντα από το τίποτε! Γνώριζε πάντοτε ότι για να αριστοποιήσει το προϊόν  της εργασίας του ο οικονομολόγος οφείλει να τείνει προς την μεγίστη δυνατή ιστορική σύνθεση, εμβαθύνοντας  σε όσο το δυνατόν ευρύτερο πεδίο θεωρητικής και εφαρμοσμένης  οικονομικής γνώσης  παραμένοντας ανοικτός στο σύνολο της προσφοράς των κοινωνικών επιστημών.

Στο σημείο αυτό, επανέρχομαι στο παράδειγμα του Λόρδου Keynes και στην επίδραση της κατανόησης και της διάδοσης που ο Καθηγητής Δημήτρης  Δελιβάνης   πραγματοποίησε στο έργο του. Όχι μόνο από το 1939 ήταν, όπως το υπενθύμισα, ένας από τους πρώτους αλλοδαπούς οικονομολόγους που διέδωσε  το βασικό του έργο, αλλά το επανέλαβε και το 1946. Θυμόμαστε  όλοι  τη σημασία των συμφωνιών του Bretton Woods το 1944. Ήταν στη βάση της ανασυγκρότησης και της αρχιτεκτονικής  του διεθνούς νομισματικού συστήματος και ο Keynes, χάρις στην επιστημονική του διασημότητα, έπαιξε σημαντικό ρόλο ως εκπρόσωπος της Μεγάλης Βρετανίας.

Το σύστημα αυτό που τέθηκε σε εφαρμογή πριν από το τέλος του δεύτερου παγκόσμιου πολέμου, βοήθησε την ανασυγκρότηση και διατηρήθηκε ως την εγκατάλειψη  της μετατρεψιμότητας του δολαρίου σε χρυσό το 1971. Από το 1946, που δεν υπήρχε πια ουσιαστικά επαφή ανάμεσα στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη, ο Καθηγητής Δημήτρης Δελιβάνης είχε ήδη δια μακρών παρουσιάσει και σχολιάσει το σχέδιο Keynes στην Ελλάδα.

Σας είμαι ευγνώμων που μου επιτρέψατε να τιμήσω με ιδιαίτερο τρόπο στην ικανότητα αυτού του μεγάλου πανεπιστημιακού συναδέλφου. Ποτέ δεν δίστασε να τραφεί με τη σκέψη άλλων, προκειμένου να εμπλουτίσει τη δική του και να αναφερθεί σ’ αυτούς. Αλλά, διαβεβαιώνω ότι σε ολόκληρη τη ζωή του, εμπλούτισε και αυτήν των άλλων, με σπάνια κομψότητα και μετριοφροσύνη.

Όλοι οι φοιτητές, που είχαν το προνόμιο να παρακολουθήσουν τις παραδόσεις του, σίγουρα αποκόμισαν αυτό το όραμα, εξαιρετικά έξυπνο και συνθετικό που πάντοτε προσπαθούσε να τους εξηγήσει. 

Του είναι ευγνώμονες επί  δεκαετίες αργότερα, όπως του είμαι κι εγώ ο ίδιος, ως συνάδελφος λίγο νεώτερος, ευγνώμων και με θαυμασμό για έναν μεγάλο προγενέστερο! Καθώς η σύζυγός του ευγενικά το ανέφερε, είμαι ίσως ο τελευταίος επιζών και ο τελευταίος μάρτυρας των αλλοδαπών συναδέλφων του που τον γνώρισε βαθύτερα. Ήταν ο λόγος που με ιδιαίτερη συγκίνηση βυθίστηκα σε αρκετές από τις σελίδες του ημερολογίου του. Σ’αυτές τις σελίδες, βρήκα πλευρές της προσωπικότητάς του που δεν γνώριζα,  και που ακόμη  δεν υποψιαζόμουν. Γνώριζα αυτά που αφορούσαν τον οικονομολόγο, το συνάδελφο, το φίλο, αλλά δεν γνώριζα αυτό που ήταν ως σύζυγος και πατέρας.  Κυρίες και  Κύριοι, νομίζω ότι το πιο σημαντικό για τον καθένα μας, πέρα από την οικονομική επιστήμη, είναι αυτό που είμαστε στη διακριτικότητα της οικογενειακής οικειότητας, ως άνθρωποι, ως  σύζυγοι και ως πατέρες.

            Ως άνθρωπος ο Πρύτανης Δελιβάνης γνώρισε δυο σταθμούς στη ζωή του. Τα πρώτα πενήντα χρόνια του ήταν ολοκληρωτικά αφιερωμένα στην  επιστήμη, αρχικά ως σπουδαστής, στη συνέχεια ως δάσκαλος και επίσης ως γιος δεμένος με τους γονείς του.  Συγκινήθηκα πολύ διαβάζοντας σελίδες του ημερολογίου του, στις οποίες μετρά τον αριθμό των ημερών χωρισμού του από τον πατέρα και τη μητέρα του, εξαιτίας  της ανάγκης  εγκατάλειψης της Αθήνας για να διδάξει στη Θεσσαλονίκη. Έγραφε επακριβώς: «12 χρόνια διαβίωσης στη Θεσσαλονίκη μου έδωσαν εξαιρετική ευτυχία εκτός από το χωρισμό υπερβολικά πολλών ημερών από τον πατέρα και τη μητέρα μου».

Από τη δεύτερη περίοδο του βίου του  ακτινοβολεί στη Θεσσαλονίκη, έτσι που να μην αντιμετωπίζει  ποτέ πια να  εγκαταλείψει αυτή την πόλη. Όπως όλοι γνωρίζετε, εκλέχτηκε τρείς φορές Κοσμήτορας της Σχολής του και στη συνέχεια έγινε Πρύτανης του Πανεπιστημίου που μας υποδέχεται. Πέρα, όμως,  απ’ όλες τις τιμές και πριν απ’ όλα  έλαμψε ως καθηγητής που όλοι σεβόταν και θαύμαζαν. Παρέμεινε ως το 1974, δηλαδή ως   το 65^ο έτος της ζωής του οπότε και συνταξιοδοτήθηκε. Πρέπει ακόμη να πω ότι το 1952, δηλαδή είκοσι-δυο χρόνια νωρίτερα  ξεχώρισε μια νέα και όμορφη φοιτήτρια που σήμερα βρίσκεται στο κέντρο της εξέδρας. Αντιλήφθηκε αμέσως αυτό που η ευφυΐα της, τα φυσικά της χαρίσματα και η φανταστική ικανότητα εργασίας της  μπορούσε να εξασφαλίσει στην οικονομική επιστήμη. Δεν γνωρίζω από πότε  αντιμετώπισε τις δυνατότητες της Μαρίας Δελιβάνη ως μελλοντικής συζύγου του και μητέρας της μονάκριβης και πολυαγαπημένης κόρης του Ελένης. Αυτό που μου φαίνεται βέβαιο, είναι ότι στο ημερολόγιό του, ξει κανείς σχεδόν σε καθημερινή βάση την εξέλιξη  των αξιολογήσεών του, των αισθημάτων του και ακόμη των σχέσεών του με τη φοιτήτριά του, στη συνέχεια με τη βοηθό του και τέλος με αυτήν που έγινε η πιστή του σύζυγος για το υπόλοιπο της ζωής του.

Πιστεύω ότι βρίσκει κανείς σ’ αυτό το ημερολόγιο  μια θαυμάσια  εικονογράφηση αυτής της πολύ σπάνιας κατάστασης όπου ένας πανεπιστημιακός δάσκαλος  παρακολουθεί με τρυφερότητα αλλά χωρίς αυταρέσκεια τις προόδους στη βασιλική οδό της πανεπιστημιακής σταδιοδρομίας μιας από τις παλιές του φοιτήτριες την οποία επέλεξε να της ζητήσει να γίνει γυναίκα του ενόσω η ίδια προετοιμαζόταν να εξελιχθεί σε συνάδελφό του ως καθηγήτρια πανεπιστημίου.

Η Μαρία και ο ίδιος παντρεύτηκαν το 1959. Είχε υποστηρίξει τη διδακτορική της διατριβή έξη μήνες αργότερα, αλλά ήταν σίγουρο ότι όλη της η σταδιοδρομία θα ήταν λαμπερή όπως και αυτή του συζύγου της.   Είναι πολύ σπάνιο να αναφερθεί συνάδελφος με τόση αξία όπου ο έρωτας νικά όλα τα εμπόδια. Νομίζω ότι είναι μια φωτεινή περίπτωση όπου η ανθρώπινη ποιότητα του καθηγητή Δημήτρη Δελιβάνη μπρόρεσε να προσφέρει στην οικογένειά του.

Είπα πριν λίγο  ότι ενδιαφέρθηκε πολύ για τη σκέψη και την εφαρμογή του  Keynes. Δεν θα ήθελα να κλείσω αυτή την τιμητική  αναφορά μου χωρίς να υπογραμμίσω μια άλλη πτυχή της βαθιάς σκέψης του: το 1933, άρχισε μια διδακτορική διατριβή  στο Παρίσι για τη βραχυχρόνια λειτουργία του γερμανικού τραπεζικού συστήματος, που ουσιαστικά πρόκειται για τη νομισματική πολιτική των γερμανικών τραπεζών, την περίοδο 1933-1935 που ανέρχονταν το ναζιστικό  καθεστώς. Υποστήριξε τη διατριβή του στο Πανεπιστήμιο του Παρισιού με Πρόεδρο τον Albert Aftalion. Έλαβε το Διδακτορικό του δίπλωμα με άριστα και συγχαρητήρια της επιτροπής κρίσης, δηλαδή με την ανώτατη διάκριση.

Επιθυμώ να υπενθυμίσω ότι περίπου είκοσι χρόνια αργότερα μπορεί κανείς να παρακολουθήσει την ίδια διαδρομή και τις ίδιες επιτυχίες, αγαπητή μου Μαρία, όπως και για την κόρη σας που τις πραγματοποίησε στην Αγγλία, επίσης είκοσι χρόνια αργότερα, δίνοντας στο ζευγάρι σας τη μεγαλύτερη δυνατή ευτυχία, καθώς και δικαιολογημένη υπερηφάνεια. Τι θαυμάσιο τρίο για τα τρία μέλη της οικογένειάς σας!

Μετά  τη διατριβή του, ο άνδρας σας είχε μια λαμπερή σταδιοδρομία με επίκεντρο ενδιαφέροντος  πάντοτε  το αρχικό του για το χρήμα: το χρήμα σε όλες του τις μορφές , το χρήμα ως μη δυνάμενο να αντικατασταθεί διάμεσο του δανείου και επομένως της μεγέθυνσης, το χρήμα ως βασικό εργαλείο κάθε σύγχρονης οικονομικής πολιτικής.

Είμαι ευτυχής να υπογραμμίσω ότι η διεθνής μας ένωση  των οικονομολόγων γαλλικής γλώσσας ωφελήθηκε πολύ από τις επιστημονική  συνεισφορά του Πρύτανη Δημήτρη Δελιβάνη. Υπήρξε ένα από  τα διασημότερα μέλη της. Παρακολούθησε μεγάλο αριθμό συνεδρίων όσο οι δυνάμεις του επέτρεπαν  να το κάνει, πάντοτε με το άγρυπνο στήριγμά σας αγαπητή μου Μαρία. Επενέβαινε σχεδόν κάθε χρόνο, όπως εσείς συνεχίζετε να το πράττετε.

Γνώριζε ότι ήταν σπίτι του στο Παρίσι και ότι οι μεγάλοι μας παλαιότεροι καθηγητές στο Πανεπιστήμιο και μέλη του Ινστιτούτου τον θεωρούσαν ως ένα από τους δικούς τους. Το ενδιαφέρον του για τις περιοδικές μας συναντήσεις ουδέποτε τον πρόδωσε. Τις εμπλούτιζε πάντα με τις εμπνευσμένες του παρεμβάσεις, πλήρεις λεπτότητας, με τις εγκυκλοπαιδικές του γνώσεις και τη βαθιά του σοφία ζυμωμένη με παροιμιώδη καλοσύνη. Μας λείπει πάντοτε το ίδιο οδυνηρά. Αισθανόμαστε ότι η απουσία τέτοιων  προσόντων του μέτρου όπως τα δικά του διευκολύνει  τον  αθέλητο αποπροσανατολισμό  της οικονομικής επιστήμης καθώς και την επιβεβαίωση εσφαλμένων υποθέσεων! Για όλα  αυτά τα  εξαιρετικά προσόντα του είμαστε τόσο πιστά προσηλωμένοι, καθώς και σ’ εσάς, αγαπητή μου Μαρία.

Ο θάνατος σας ένωσε εφόσον είχατε  την ατυχία να χάσετε τον πατέρα σας δώδεκα ημέρες μετά το θάνατο του δικού του πατέρα. Αλλά ο θάνατος ουδέποτε σας  χώρισε. Η αγάπη που σας ένωσε  τόσο έντονα στο διάστημα τη ςζωής είναι πάντα ζωντανή. Σ’εσάς, κάθε ημέρα, καθώς και στην κόρη σας Ελένη και στα δυο σας εγγόνια!

Μένει ακόμη πολύ ζωντανός στις αναμνήσεις  και στις καρδιές μας,  σε σημαντικό βαθμό δια μέσου Υμών.             Η πιστή μας φιλία ας σας βοηθήσει να αντιμετωπίσετε τις δυσκολίες  της ζωής χωρίς αυτόν!. 

                                   

A. Traduction  en français du discours du Professeur Jean-Claude Dischamps, Recteur et  Président de l’AIELF

Ma chère Maria, Monsieur le Recteur, chers collègues, Mesdames, Messieurs,

Je vous remercie, ma chère Maria, d’avoir bien voulu m’inviter ce soir à m’associer à cette émouvante cérémonie du souvenir en me permettant de m’exprimer en langue française. Bien au-delà du témoignage personnel de fidèle amitié envers vous et de profond respect envers votre mari, j’ai,  en effet, l’honneur de le faire  au nom de tous mes collègues de l’Association Internationale des Economistes de Langue Française qui ont eu le privilège de longuement connaître et apprécier l’exceptionnelle personnalité du Recteur Dimitri Delivanis et ses remarquables qualités scientifiques, pédagogiques, administratives et humaines.

 C’est un honneur pour moi que de les associer officiellement à cette cérémonie d’hommage à sa mémoire, à l’occasion de cette solennelle célébration du centenaire de sa naissance que vous avez si parfaitement su organiser dans l’Aula de cette prestigieuse Université Aristote qu’il a si bien servie tout au long de sa carrière. .

Cent ans ! Je n’arrive pas à le croire tant votre mari est toujours présent dans nos cœurs ! Près de treize ans se sont déjà écoulés depuis sa disparition physique ! Et nous sommes cependant si nombreux à avoir répondu à votre invitation ! Plus de trois cents de ses collègues et anciens étudiants sont rassemblés ce soir autour de lui et de vous ! Quel magnifique et impressionnant témoignage de fidélité envers ce collègue et ce maître d’exception ! Quelle incroyable présence dans tant de cœurs après une telle durée dans un monde où tout ne cesse de s’accélérer !

Le Recteur Dimitri Delivanis est, en effet, décédé en 1997. Comme vous, ma chère Maria, nous ne parvenons pas à nous y résigner !   Le rayonnement persistant dans nos esprits de sa personnalité unique fait que nous nous retrouvons en si grand nombre ici avec le sentiment bouleversant qu’il est toujours présent parmi nous !

 Je me tourne, comme chacun d’entre nous, avec une émotion particulière vers son beau portrait qui illustre sur ce mur, dans la continuité de ceux de ses prédécesseurs et de ses successeurs, la contribution remarquable qu’il a apportée au rayonnement internationale de

 l’Université Aristote notamment dans l’exercice de sa fonction élective de Recteur. 

  Son rayonnement personnel est lui-même attesté par le fait que nous sommes ici réunis pour célébrer et nous remémorer les leçons qu’il nous a dispensées tout au long de sa vie d’enseignant et de chercheur universitaire. Je sais que l’essentiel de notre audience de ce soir a bénéficié de ses enseignements, soit directement comme étudiant dans le cadre de ses cours ou comme auditeur de ses interventions dans le cadre des multiples congrès internationaux où il s’est exprimé, soit indirectement par les réflexions suscitées par la lecture de ses stimulantes et nombreuses publications économiques de niveau international.

Je rappelle que le Professeur Dimitri Delivanis a publié plus de 350 articles, rapports ou ouvrages en langue grecque, relatifs à l’économie de son pays, et plus de 130 livres et articles relatifs à l’économie mondiale, tant en langue grecque qu’en langues étrangères, essentiellement en français, en anglais et en allemand, toutes langues qu’il maîtrisait parfaitement. Sa bibliographie si nombreuse, diverse, riche et éclairante marque bien l’importance de ses apports personnels aux progrès de la science économique.

 Nous savons tous que les auteurs anglo-saxons considèrent souvent, pour des raisons qui leur sont propres, que l’économie est une « dismal science ». Pour ce qui me concerne, j’estime que le Professeur Dimitri Delivanis a été l’un des porte-parole les plus éclairés de l’importance sociale fondamentale des avancées de cette exigeante discipline scientifique qu’avec lui l’on ne saurait maudire ! Elle est complexe et aléatoire de par la liberté même et les spécificités souvent antagonistes et divergentes des comportements des sujets économiques. Certes, comme il l’a lui-même largement souligné et illustré, la science économique ne peut pas être considérée comme une science exacte au sens rigoureux du terme. Elle est incontestablement une science particulièrement dure pour ceux qui cherchent au moins à l’apprivoiser, sinon à la maîtriser, afin de la rendre la plus opérationnelle possible entre les mains des décideurs politiques investis de la lourde responsabilité de devoir procéder à des choix gouvernementaux en univers incertain.

 Les régimes politiques dictatoriaux ont toujours cru qu’ils pourraient imposer durablement leurs systèmes d’organisation centralisés et les conséquences économiques de leurs options idéologiques du haut de leur force militaire et policière à l’ensemble de leurs populations nationales et satellisées : ils ont toujours mal fini. Pas seulement les plus récents, mais tout au long de l’Histoire de l’humanité. Ce constat n’est malheureusement réconfortant que dans la durée ! Une durée souvent  trop longue ! Comme le soulignait Lord Keynes, à une telle échéance nous sommes certains d’être tous morts ! Quelles que puissent être les faiblesses et les insuffisances des régimes républicains auxquels les économistes apportent leurs avis, tous les autres sont pires, comme le soulignait avec humour Winston Churchill. 

Le Recteur Dimitri Delivanis était profondément attaché aux vertus démocratiques appliquées à l’économie. Il pensait que les développements de cette science devaient permettre de régler les rapports économiques et financiers entre les hommes de la façon la plus efficace, la plus juste et la plus solidaire, en respectant du mieux possible les libertés individuelles et les libres choix de chaque citoyen. Il savait, mieux que quiconque, à quel point la recherche scientifique et appliquée ainsi que le développement des innovations et une gestion rigoureuse sont les clés du progrès économique ; il savait que les entrepreneurs sont les mieux à même de l’assurer par leur dynamisme et par les mouvements permanents de destruction créatrice mis en évidence par Joseph Schumpeter ; mais, comme ce dernier, il savait aussi que les excès de l’économie de marché devaient être régulés par la puissance publique et compensés par des politiques de redistribution raisonnablement généreuses en faveur des plus défavorisés. Il savait surtout l’importance cruciale des politiques publiques de promotion de l’éducation et de la santé et de retraites par répartition.

Le Recteur Dimitri Delivanis était, certes, très exigeant avec ses étudiants comme il l’a toujours été vis-à-vis de lui-même !  Mais ils savaient que c’était pour leur bien ! Il a aussi toujours été très compréhensif et tolérant envers leurs propres libertés de réflexion, de lecture, d’approche méthodologique, d’analyses factorielles, d’opinion, d’expression, d’argumentation et de choix d’orientation,  tout comme avec celles de chacun de ses collègues, lors de ses très nombreux échanges internationaux ou alors même qu’ils avaient choisi de l’investir de la responsabilité d’administrer leur Université en l’élisant Recteur de l’Université Aristote..

Au dos du carton d’invitation que nous avons reçu pour la cérémonie de ce soir, le Recteur Maria Delivanis a judicieusement choisi de mettre en exergue quatre extraits qu’elle a retirés des deux mille pages du journal que son époux a eu la volonté et le courage de tenir tout au long de sa vie sans  mentionner son existence à quiconque. Quel bel exemple de modestie et de prévision à long terme! Quelle source d’enrichissement pour ceux qui ont eu, comme moi, le privilège d’en lire de nombreuses pages mais que de regrets aussi ! Arrivés  proches du terme de nos vies, combien d’entre nous ne regretteront-ils pas de ne pas avoir su s’imposer la discipline d’un effort, sinon quotidien, du moins aussi soutenu d’écriture pour l’édification de leurs descendants ?

 Dans les quatre extraits que notre hôtesse a choisis dans ce journal de son mari, il en est au moins un que je voudrais citer, tout en étant en accord avec les trois autres ; c’est le suivant : « Puisque je suis fonctionnaire public, je sers la Grèce et pas quelque parti politique, je n’appartiens donc, je n’appartiendrai donc à aucun parti et je suis décidé à ne jamais modifier cette ligne de conduite dans l’avenir”.

Cette phrase, majeure à mes yeux, est très révélatrice de l’indépendance d’esprit et de l’exigence de rigueur scientifique du Recteur Dimitri Delivanis. Elle a été écrite par lui en 1944 alors qu’il n’avait que 33 ans et que votre pays sortait à peine de l’occupation nazie avant que de plonger dans une terrible guerre civile ! Deux-tiers de siècle plus tard nous ne pouvons que nous réjouir de savoir que tout au long de sa vie, notre éminent collègue et ami est resté fidèle à ce grand principe d’indépendance universitaire. Il savait que la politisation de l’Université ne peut manquer d’être réductrice et génératrice de tensions interindividuelles désolantes, de risques de gaspillages temporels en vaines réunions délibérantes autoproclamées sans pouvoirs décisionnels réels ni responsabilités ou de déchirements stériles se traduisant par un triste appauvrissement scientifique qualitatif démobilisateur ! Le Recteur Dimitri Delivanis était un universitaire au sens plein du terme : courageux, désintéressé, honnête, ouvert, tolérant, novateur et, jusqu’à son dernier souffle, un modèle de bon sens tourné vers l’avenir.

 Puisqu’hier encore, en ce dimanche 4 octobre 2009, la mère de toutes nos démocraties, la démocratie grecque, s’est prononcée dans le calme et le respect mutuel pour une nouvelle majorité gouvernementale par l’élection de ses représentants politiques nationaux, il est encore plus gratifiant que nous puissions  nous retrouver au cœur de cette tradition universitaire Aristotélicienne où toutes les croyances coexistent pacifiquement et où toutes les opinions sont acceptées et reconnues dans cet esprit de laïcité et de bienveillance qu’a toujours promu le Recteur Dimitri Delivanis.

Dans le cadre de ses cours, il n’a jamais fait mystère de ses règles de vie modérées et de ses analyses économiques personnelles lucides. Il les a aussi affichées dans le cadre de ses multiples publications scientifiques auxquelles j’ai numériquement fait référence tout à l’heure.

Je ne me permettrai pas, pour ne pas abuser du temps de parole qui m’a été imparti et de votre patience, de citer en détail son impressionnante et si riche oeuvre scientifique économique. Mais je souhaite au moins  insister en particulier sur une illustration  qui trouve aujourd’hui, de par la violence de la crise économique mondiale en cours, un retentissement tout à fait particulier et qui montre à quel point il était sensible aux développements contemporains de la théorie économique des échanges internationaux mondialisés, d’une façon que l’on pourrait qualifier aujourd’hui de  prémonitoire.

En effet, juste avant le début du drame de la 2^ème guerre mondiale et moins de trois ans après la publication du magistral ouvrage de John Maynard Keynes intitulé « Théorie générale de l’emploi, de l’intérêt et de la monnaie », que celui-ci avait fait paraître en 1936 à Londres, le Professeur Dimitri Delivanis le commentait déjà pertinemment en Grèce, alors que la plupart des collègues économistes étrangers les plus prestigieux dans le monde n’en parlaient pas avec autant de justesse et de clarté ou, pire encore, n’en avaient même pas connaissance.

 La barrière de la langue étrangère pouvait excuser cette faiblesse ou cette lenteur à réagir de leur part. Le Professeur Dimitri Delivanis avait lui l’immense avantage, mais au prix de quels méritoires efforts, de maîtriser parfaitement quatre langues. Quand on parlait avec lui, on ne craignait jamais de ne pas être compris. Par delà sa maîtrise linguistique de vrai polyglotte, il avait une telle curiosité scientifique que tous les sujets l’intéressaient.

 Permettez-moi de souligner, en hommage à son rayonnement personnel, que le Professeur Dimitri Delivanis a en fait touché à tous les champs de la connaissance économique. Bien sûr, il n’a pas pu approfondir l’ensemble des champs de spécialisation. Ce n’était déjà plus possible de son temps. Il s’est consacré à un domaine spécifique plus particulièrement. Mais il ne s’est jamais laissé enfermer dans une seule discipline spécialisée de cette science dont la liste des spécialités s’étend sans cesse avec l’approfondissement des moyens d’études. Je crois que nos jeunes collègues ne devraient pas l’oublier, eux qui risquent souvent de s’hyperspécialiser par crainte de ne rien savoir sur tout !  

 C’est une leçon que le Professeur Dimitri Delivanis continue à nous inciter à méditer  par-delà les limites de la vie et que nous ne devons jamais manquer d’enseigner à nos jeunes collègues. Savoir ne pas être seulement un spécialiste abscons enfermé dans sa spécialité mais avoir une réelle culture économique, s’appuyant sur une vraie culture générale, telle que l’on soit vraiment capable d’espérer comprendre et dominer les problèmes si complexes de notre temps. L’expérience avait montré au Professeur Dimitri Delivanis que lorsque l’on se spécialise par trop, on finit par risquer de tout savoir sur rien ! Il a toujours su lui que pour optimiser le fruit de ses travaux l’économiste devait tendre à la plus large synthèse historique, approfondie sur le plus large champ possible de la connaissance économique théorique et appliquée en restant ouvert à l’ensemble des apports des sciences sociales.

 Dans ce sens, je reviens à l’exemple de Lord Keynes et à l’impact de l’assimilation et de la diffusion que le Professeur Delivanis a faite de son oeuvre. Non seulement dès 1939 il avait été, comme je l’ai rappelé, l’un des premiers économistes étrangers à diffuser son œuvre principale, mais il avait encore récidivé en 1946. Nous conservons tous en mémoire l’importance des accords de Bretton Woods de 1944. Ils ont été à la base de la reconstruction et de l’architecture du système monétaire international et Keynes, de par sa renommée scientifique, y a joué un grand rôle comme délégué de la Grande-Bretagne. 

Arrêté avant même la fin de la seconde guerre mondiale, ce système a facilité la reconstruction et a résisté jusqu’à l’abandon de la convertibilité du dollar en or en 1971. Dès 1946, alors qu’il n’y avait pratiquement plus de communication entre les Etats-Unis et l’Europe, le Professeur Dimitri Delivanis avait déjà longuement présenté et commenté le plan Keynes en Grèce.

 Je vous sais gré de m’avoir permis de rendre un hommage particulier à la capacité de ce grand collègue universitaire. Il n’a jamais craint de se nourrir de la pensée des autres pour enrichir la sienne et leur en porter témoignage. Mais, j’affirme que tout au long de sa vie, il a aussi bien enrichi celle des autres de la sienne, avec une élégance et une modestie trop rares.

Tous les étudiants, qui ont eu le privilège de suivre ses cours, ont sûrement retenu cette vision remarquablement intelligente et synthétique qu’il a toujours cherché à leur expliciter. Ils ne peuvent que lui en être très reconnaissants des décennies plus tard, comme je lui en suis reconnaissant moi-même en tant que collègue un peu plus jeune, reconnaissant et admiratif devant le souvenir d’un grand aîné ! Comme son épouse l’a gentiment souligné, je suis peut-être le dernier survivant et le dernier témoin de ses collègues étrangers qui l’ont connu intimement.

C’est donc avec une émotion particulière que je me suis plongé dans un certain nombre de pages de son journal. Dans ces pages, j’ai trouvé des traits de sa personnalité que je ne connaissais pas, que je ne soupçonnais même pas. Je savais ce qu’il était en tant qu’économiste, collègue et ami, mais je ne savais pas ce qu’il était en tant que mari et en tant que père.

 Mesdames, Messieurs, je crois que ce qui est plus important que tout, en chacun de nous, au-delà de la science économique, c’est ce que nous sommes dans la discrétion de notre intimité familiale en tant qu’hommes, en tant que maris et en tant que pères.

 En tant qu’homme, le Recteur Delivanis a connu deux étapes dans sa vie. Les premières cinquante années ont été entièrement consacrées à la science, d’abord en tant qu’étudiant, puis en tant qu’enseignant,  et aussi en tant que fils attaché à ses parents. J’ai été très ému en lisant les pages de son  journal où on le voit compter le nombre de jours de séparation d’avec son père et sa mère que lui avait coûté le fait d’avoir du quitter Athènes  pour venir enseigner à Thessalonique. Il écrivait en substance : « 12 ans de vie à Thessalonique m’ont apporté un bonheur extrême sauf que j’ai été séparé trop de jours de mon père et de ma mère ».

 A partir de la deuxième étape de sa vie, il s’est épanoui à Thessalonique au point de ne plus jamais songer à quitter cette ville. Comme vous le savez tous, il a été élu trois fois Doyen de sa Faculté puis il est devenu le Recteur de l’Université qui nous accueille, Il a été au-delà de tous ces honneurs d’abord et avant tout un brillant professeur respecté et admiré de tous. Il l’est resté jusqu’en 1974, c’est-à-dire jusqu’à son 65e anniversaire et à sa prise de retraite.

Il me faut encore dire qu’en 1952, soit vingt-huit ans plus tôt, il avait remarqué une jeune et belle étudiante qui aujourd’hui se trouve au centre de cette estrade.  Il avait tout de suite perçu ce que son intelligence, ses dons naturels et sa fantastique capacité de travail pouvaient représenter comme potentialité pour la science économique. Je ne sais pas à partir de quand il s’est aussi rendu compte des potentialités de Maria Delivanis en tant que future épouse et que future mère de sa fille unique Hélène, tant chérie. Mais ce qui m’apparaît certain, c’est que dans son journal, on vit presque au jour le jour l’évolution de ses jugements, de ses sentiments et donc de ses rapports avec son élève, puis avec son assistante et enfin avec celle qui est devenue sa fidèle épouse pour le reste de sa vie.

Je crois que l’on peut trouver dans ce journal une magnifique illustration de cette situation très rare où un professeur d’université est amené à suivre avec tendresse mais sans complaisance les progrès dans la voie royale de la carrière universitaire de l’une de ses anciennes étudiantes dont il a choisi de lui demander de devenir son épouse alors que celle-ci est encore en passe de devenir sa collègue de plein exercice en qualité de professeur d’université.

Maria et lui se sont mariés en 1959. Elle avait soutenu sa thèse de doctorat six mois après leur mariage, mais il était déjà clair que toute sa carrière serait brillante comme celle de son mari. Il est très rare de pouvoir évoquer la mémoire d’un collègue de cette valeur dans de telles conditions où l’amour transcende tous les obstacles. Je crois que c’est une lumineuse illustration de ce que la qualité humaine du Professeur Dimitri Delivanis pouvait offrir à sa famille.

J’ai dit tout à l’heure qu’il s’était intéressé de très près à la pensée et à l’action de Keynes. Je ne voudrais pas conclure cette référence et mon hommage sans souligner un autre élément de sa pensée profonde: en 1933, il avait commencé une thèse de doctorat à Paris sur le fonctionnement du système bancaire allemand à court terme, c’est-à-dire en fait sur la politique monétaire des banques allemandes pendant les années 1933 à 1935 d’installation du régime nazie. Il a soutenu sa thèse à l’Université de Paris sous la présidence du Professeur Albert Aftalion. Il a obtenu son Doctorat avec une mention très bien et les félicitations du Jury, soit la notation la plus élevée possible.

Il m’est agréable de rappeler qu’un peu plus de vingt ans plus tard vous avez suivi la même voie et obtenu les mêmes consécrations, ma chère Maria, tout comme votre fille Hélène l’a fait en Angleterre, également encore une vingtaine d’années plus tard, pour le plus grand bonheur et la légitime fierté de votre couple. Quel magnifique triplé pour les trois membres de votre famille !

 Après sa thèse, votre mari s’est lancé dans une carrière brillante qui toujours a été centrée sur le point focal de son intérêt précoce pour la monnaie : la monnaie sous toutes ses formes, la monnaie en tant qu’irremplaçable médiateur du crédit et donc de la croissance, la monnaie en tant qu’instrument essentiel de toutes les politiques économiques contemporaines.

 Je suis heureux de souligner que notre association internationale des économistes de langue française a beaucoup bénéficié des contributions scientifiques du Recteur Dimitri Delivanis. Il en a été l’un des membres les plus éminents. Il a suivi un nombre  considérable de nos congrès tant que ses forces lui ont permis de le faire, toujours avec votre vigilant soutien, ma chère Maria.  Il y est intervenu presque chaque année, tout comme vous continuez à le faire.

Il savait qu’il était chez lui à Paris et que nos grands anciens, professeurs à l’Université de Paris et membres de l’Institut, le considéraient comme l’un des leurs. Son intérêt pour nos réunions périodiques ne s’est jamais démenti. Il les a toujours enrichies de ses interventions lumineuses, pleines de finesse, de ses connaissances encyclopédiques et de sa profonde sagesse pétrie d’un bon sens proverbial. Il nous manque toujours aussi douloureusement. Nous sentons tous qu’en l’absence de telles qualités de mesure que les siennes il est si facile en science économique de déraper avec bonne conscience et d’avancer beaucoup d’affirmations erronées sans même s’en douter ! C’est pour toutes ses remarquables qualités que nous lui sommes si fidèlement attachés, comme à vous-même, ma chère Maria,

La mort vous avait réunis puisque vous avez eu la douleur de perdre votre père douze jours après la mort de son propre père. Mais la mort ne vous a jamais séparés. L’amour qui vous a  unis si intensément au long de sa vie est toujours bien vivant. En vous, chaque jour, comme en votre fille Hélène et en vos deux petits-enfants !

 Il est aussi demeuré bien vivant dans nos mémoires et dans nos coeurs, en bonne partie à travers vous. Que nos fidélités vous aident à faire face à la difficulté de lui survivre !

B. Λόγος της Μαρίας Νεγρεπόντη-Δελιβάνη, πρώην Πρύτανης και Καθηγήτριας στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας

Πότε, και κάτω από ποιες συνθήκες αναγνωρίζουμε ότι κάποιος είναι σπουδαίος; Το ερώτημα,  φαίνεται να είναι αφελές, αλλά με απασχόλησε πολύ πριν από 11 χρόνια, όταν εξέδωσα αποσπάσματα από το προσωπικό ημερολόγιο Δημητρίου Δελιβάνη. Kαι με απασχόλησε εξίσου και τώρα με την εκδήλωση των 100 χρόνων από τη γέννησή του. Και τούτο, επειδή από την πρώτη σελίδα αυτού του ημερολογίου, όταν δηλαδή ήταν 16 ετών, αλλά και σε πολλά ακόμη σημεία στη συνέχεια, ο Δημήτρης Δελιβάνης επαναλαμβάνει την ίδια φράση: «αν γίνω σπουδαίος το ημερολόγιό μου θα ενδιαφέρει πολύ κόσμο, διαφορετικά μόνο την οικογένειά μου». Υποθέτω ότι, όταν ο Δημήτρης Δελιβάνης άρχισε να γράφει το ημερολόγιό του, πριν από 84 χρόνια, θα ήταν πολύ του συρμού στην τότε Αθήνα αυτή η φράση του να «είσαι ή να γίνεις σπουδαίος». Αργότερα, την είχε αντικαταστήσει με το να «είσαι ή να γίνεις κάτι», χωρίς όμως πάντοτε  να αναλύει το τι ακριβώς εννοούσε. Παρότι, τελικά,  εξέδωσα το ημερολόγιο Δημητρίου Δελιβάνη, και παρότι αποφάσισα, με τη σύμφωνη γνώμη των μελών του ΔΣ του Ιδρύματος Δελιβάνη, να τιμήσουμε τα 100 χρόνια από τη γέννησή του, δεν είμαι πάντοτε σε θέση να απαντήσω σε τι ακριβώς παραπέμπει το να είσαι σπουδαίος. Και συνεπώς δεν είμαι σε θέση να γνωρίζω αν  ο Δημήτρης Δελιβάνης ήταν σπουδαίος. Στο τέλος της ζωής του, πάντως, γράφει στο ημερολόγιό του ότι «δεν έγινε αρκετά σπουδαίος».

            Ουδόλως, ωστόσο,  δυσκολεύομαι,  να διαπιστώσω ότι η αίθουσα είναι απόψε γεμάτη από πολύ σπουδαίους ανθρώπους: πολιτικούς,  καθηγητές, διπλωμάτες, δικηγόρους, εφοριακούς, στελέχη τραπεζών, οικονομολόγους, στελέχη επιχειρήσεων, επιχειρηματίες, αλλά και γεωπόνους, που και αυτοί στο παρελθόν  υπήρξαν φοιτητές του Δημήτρη Δελιβάνη. Υποθέτω,  λοιπόν,   ότι η παρουσία τόσο πολλών προσωπικοτήτων στην αίθουσα, ενδέχεται να είναι η καλύτερη απάντηση  στις ανησυχίες του Δημήτρη Δελιβάνη, για το αν ο ίδιος ήταν αρκετά σπουδαίος. Είπα στον εαυτό μου, δεν μπορεί, αλήθεια, κάποιος να μην είναι σπουδαίος, αν έχει συμβάλλει στη μόρφωση χιλιάδων Ελληνοπαίδων, και μάλιστα σε δύσκολους καιρούς, κι αν οι παλιοί μαθητές του,   αναμφίβολα σπουδαίοι οι ίδιοι,  τον θυμούνται ακόμη και πρόθυμα θυσιάζουν στη μνήμη του ένα ολόκληρο απόγευμα. Τον θυμούνται, προφανώς, με συμπάθεια, αν και ήταν ιδιαίτερα δύσκολος στις εξετάσεις. Ήθελε οι φοιτητές του να αποκτήσουν κρίση, να είναι συνεπείς και σοβαροί, να έχουν γνώσεις και προσόντα,  ώστε να προχωρήσουν με επιτυχία στη ζωή τους, να γίνουν χρήσιμοι, για να υπηρετήσουν όσο γίνεται καλύτερα την Ελλάδα,  ιδιαίτερα τη Βόρεια Ελλάδα, την οικογένεια και τον εαυτό τους. Ήταν πράγματι πολύ απαιτητικός, αλλά πριν απ’ όλους οι απαιτήσεις του ήταν απέναντι  στον εαυτό του. Και παρότι τα ποσοστά απόρριψης στις εξετάσεις ήταν, συχνά, εφιαλτικά,  ουδέποτε και από κανένα κατηγορήθηκε  ότι ήταν άδικος, ότι χαριζόταν σε γνωστούς, ότι δεχόταν πιέσεις για να περάσει τον Α ή τον Β. Δυο φορές παρευρέθηκα σε αλησμόνητη σκηνή. Προφορικές εξετάσεις στο 9 και έμπαιναν στο μικροσκοπικό εκείνο γραφείο 6-6 για να εξεταστούν.  Ένας φοιτητής από την εξάδα έβγαλε από την τσέπη του  ένα σημείωμα και του το έδωσε. Ο Δημήτρης Δελιβάνης το πήρε, χωρίς να πει λέξη και χωρίς να το διαβάσει το έκανε κομμάτια. Απευθυνόμενος στο φοιτητή που του το έδωσε του είπε: «Για να μην επιβαρύνω τη θέση σας, το έσκισα. Δε θέλω να ξέρω ούτε από ποιόν είναι, προφανώς από κάποιον πολιτικό, που πιστεύει ότι εμείς οι καθηγητές περιμένουμε να μας υποδείξουν πως θα κάνουμε τη δουλειά μας. Για μένα, όλοι οι φοιτητές μου είναι ίσοι. Να μην επαναλάβετε κάτι ανάλογο στο μέλλον».

Και για να επανέλθω στις ανησυχίες του Δημήτρη Δελιβάνη, που μου μεταδόθηκαν μέσω του ημερολογίου του, έχω καταλήξει στην άποψη ότι κάποιος είναι σπουδαίος αν κατορθώσει να αφήσει ίχνη πίσω του, μετά την αναχώρησή του από τον κόσμο μας. Και αν κρίνω από το ημερολόγιό του, που εξαντλήθηκε, αλλά και από την προσέλευσή σας, απόψε, και μάλιστα σε μια δύσκολη ημέρα, ο τιμώμενος σήμερα  το κατάφερε.

Χρειάζεται να δώσω κάποιες εξηγήσεις για το πώς έγινε η  επιλογή των 10 παλιών φοιτητών του, που θα μιλήσουν γι’ αυτόν απόψε. Ήταν μια  δύσκολη επιλογή, και όπως κάθε  επιλογή, περιέχει αυθαιρεσία. Πράγματι,  στη θέση αυτών των 10 θα μπορούσαν, άνετα, να είναι εκατοντάδες άλλοι. Τα κριτήρια επιλογής ήταν πρώτον η όσο γίνεται ευρύτερη εκπροσώπηση  επαγγελματικών κατευθύνσεων, η ευκολία εντόπισής τους, η διατήρηση κάποιας επαφής μαζί τους, αφού Εκείνος έφυγε. Ανάμεσα σ’ αυτούς που θα πάρουν το λόγο υπάρχει και μια κυρία,  η Βάσω Πορταρίτου - Κρεστενίτη, που δεν ήταν δική του, αλλά δική μου φοιτήτρια.  Την παρακάλεσα να είναι στην ομάδα γιατί είμαι σίγουρη ότι Εκείνος θα το επιθυμούσε για πολλούς λόγους, μερικούς από τους οποίους θα αναφέρει υποθέτω η ίδια. Ο αριθμός των παλιών φοιτητών που θα παρέμβουν είναι μεγάλος. Καθώς, όμως, ήταν όλοι τους παιδιά του, είμαι σίγουρη ότι  θα σεβαστούν, απόλυτα, το χρόνο που τους διατέθηκε.

Εκτός από τους παλιούς του φοιτητές, θα μιλήσει για τον Δημήτρη Δελιβάνη ο  πρόεδρος του Οικονομικού Τμήματος του ΑΠΘ, κ. Μωϋσής  Σιδηρόπουλος. Σ’ αυτό το Τμήμα ο τιμώμενος αφιέρωσε την επαγγελματική του ζωή, στην οικονομική του βιβλιοθήκη έχει δοθεί το όνομά του, και τα περιουσιακά στοιχεία του Ιδρύματος  Δελιβάνη  ανήκουν σ’αυτό.  Προσπάθησα, ακόμη,  να εξασφαλίσω για την αποψινή εκδήλωση, την παρέμβαση κάποιου γνωστού οικονομολόγου, και βέβαια Γάλλου.  Βέβαια, Γάλλου, για πάμπολλους  λόγους. Ο πρώτος, χρονολογικά, είναι ότι ο Δημήτρης Δελιβάνης έγραψε το ημερολόγιό του των 2000 χειρόγραφων σελίδων στα γαλλικά. Υποθέτω  για να εξασκείται στη γλώσσα, που στην Αθήνα της καλής κοινωνίας της νεότητάς του αποτελούσε, σχεδόν, την επίσημη γλώσσα. Οι νέοι αλληλογραφούσαν μεταξύ τους γαλλικά, αντάλλασσαν κάρτες στα γαλλικά, και ήταν αδιανόητο για κάποιον  να μη γνωρίζει τη γλώσσα των σαλονιών. Στη συνέχεια, ο Δημήτρης Δελιβάνης  έκανε τις βασικές  μεταπτυχιακές του σπουδές στη Σορβόννη και έγινε διδάκτωρ εκεί με τον γνωστό Γάλλο καθηγητή Albert Aftalion. 

Ωστόσο, είμαι πεπεισμένη ότι το καταλυτικό γεγονός, για τον ίδιο και τη σταδιοδρομία του,  ήταν το ότι η Γαλλία και οι Γάλλοι συνάδελφοί του, τον ενσωμάτωσαν στην επιστημονική τους ζωή, ως δικό τους κύτταρο,  αμέσως  μόλις άρχισαν και πάλι να επιτρέπονται τα ταξίδια στο εξωτερικό από την Ελλάδα. Δηλαδή, μετά το τέλος του Β’Παγκόσμιου πολέμου και του εμφύλιου σπαραγμού. Ήταν  στενές, συνεχείς, ειλικρινά συναδελφικές, και πολύ σύντομα και φιλικές σχέσεις, αυτές που ο Δημήτρης Δελιβάνης ανέπτυξε με όλους τους τότε επιφανείς Γάλλους οικονομολόγους. Με τους  François  Perroux, Emile James, Maurice Byé, τους αδελφούς André και Jean Marchal, Henri Guitton, René Courtin, Gaston Leduc, André  Piettre, και αργότερα τον παρευρισκόμενο ανάμεσά μας απόψε Jean-Claude Dischamps. Όλοι αυτοί, αλλά και πολυάριθμοι ακόμη, άρχισαν να  προσκαλούν  το Δημήτρη Δελιβάνη για μαθήματα, διαλέξεις και εισηγήσεις σε συνέδρια, να τον τιμούν με την εκλογή του ως μέλος ΔΣ επιστημονικών ενώσεων, με δημοσίευση άρθρων και βιβλίων του στη Γαλλία και  να του διανοίγουν και άλλους, ακόμη, πιο διεθνείς   ορίζοντες. Από το 1957 παρακολουθούσε ανελλιπώς το ετήσιο διεθνές συνέδριο των οικονομολόγων γαλλικής γλώσσας και ήταν εξαιρετικά ικανοποιημένος, όταν στο συνέδριο του 1958 είχε οριστεί κύριος εισηγητής, μαζί με τον καθηγητή Maurice Byé. Αργότερα, υπήρξε για χρόνια μέλος του ΔΣ αυτής της ένωσης γαλλόφωνων οικονομολόγων. Η Γαλλία τον τίμησε ακόμη  απονέμοντάς του  τη LH, και μάλιστα με πολύ σπάνιο τρόπο ονομάζοντάς τον, δηλαδή, κατευθείαν αξιωματικό και όχι απλώς ιππότη. Αλλά, ο Δημήτρης Δελιβάνης ήταν, επίσης, από τους ελάχιστους Έλληνες που τιμήθηκαν από το  Ινστιτούτο Ηθικών Επιστημών στο Παρίσι, αντίστοιχο  της Ακαδημίας Αθηνών, ως αντεπιστέλλον μέλος. Ήταν, λοιπόν,  πολύ δεμένος με τη Γαλλία, την κουλτούρα της, τους κατοίκους της, τα θέατρα και τα μουσεία της, την κουζίνα της.  Από τα  φοιτητικά μου χρόνια,   θυμάμαι ότι υπήρχε ένα συνεχές πάνε-έλα από Γάλλους  προσκεκλημένους, που έκαναν διαλέξεις στο ΑΠΘ, που μετείχαν σε συνέδρια και σε εβδομάδες ελληνογαλλικής επιστημονικής συνεργασίας. Ήταν κυρίως οι πολύ στενές αυτές σχέσεις  με τα γαλλικά πανεπιστήμια, που του   εξασφάλισαν  την ιδιότητα του πολίτη του κόσμου, αν μπορώ να το πω έτσι, κάτι που τον ενθουσίαζε, γιατί τα ταξίδια ήταν ένα από τα πιο  σημαντικά κεφάλαια της ζωής του.

Ήταν, λοιπόν, φυσικό να εύχομαι για την αποψινή εκδήλωση, την παρουσία και την παρέμβαση ενός  Γάλλου οικονομολόγου.  Πόσο όμως  καλύτερα θα ήταν αν αυτός ο Γάλλος ήταν ανάμεσα στους πολύ γνωστούς  οικονομολόγους της εποχής μας. Πόσο καλύτερα θα ήταν ακόμη αν αυτός ο ομιλητής είχε γνωρίσει το Δημήτρη Δελιβάνη και είχε συνεργαστεί μαζί του. Πολλές οι απαιτήσεις μου, και όχι εύκολα πραγματοποιήσιμες, αφού όλοι σχεδόν οι Γάλλοι συνάδελφοι και φίλοι του δεν υπάρχουν πια. Ωστόσο, ο  κ. Jean-Claude Dischamps, φυσικά πολύ νεότερός του, είναι ο μοναδικός,  που υπερκαλύπτει όλες  τις ευχές μου. Έχει πίσω του  μια εξαιρετική επιστημονική σταδιοδρομία, που του εξασφάλισε τα υψηλότερα αξιώματα, τις σημαντικότερες δημόσιες θέσεις στην έρευνα και στην  εκπαίδευση και στη δημόσια διοίκηση, τις ανώτερες διακρίσεις, αναγνωρίσεις και παράσημα, αναρίθμητες προσκλήσεις για συνέδρια, διαλέξεις και μαθήματα ανά την υφήλιο, πολυπληθείς δημοσιεύσεις σε πολλές γλώσσες, και πολύ νωρίς πρόσκληση από το πρώτο γαλλικό πανεπιστήμιο, τη Σορβόννη. Αλλά, πέρα απ’ όλα αυτά που γεμίζουν ένα βιογραφικό σημείωμα 25 πυκνογραμμένων σελίδων, ο αποψινός μας καλεσμένος, ο πρύτανης  Jean-Claude Dischamps είναι ακόμη και κυρίως, από   το 1982, πρόεδρος της Διεθνούς Ένωσης Οικονομολόγων Γαλλικής Γλώσσας, αξίωμα που δεν χρειάζεται να τονίσω το πόσο σημαντικό είναι. Και στην ένωση αυτή των γαλλόφωνων οικονομολόγων ο Δημήτρης Δελιβάνης ήταν ως το τέλος της ζωής του μέλος του ΔΣ.

Από κάθε άποψη, λοιπόν, ο κ. Jean-Claude Dischamps ήταν ο  ιδανικός επιστήμονας και συνάδελφος, για να πάρει το λόγο στην αποψινή εκδήλωση. Ωστόσο, είχα κάποιους ενδοιασμούς να του το προτείνω,  εξαιτίας μικροπροβλημάτων της υγείας του, τα οποία ευτυχώς, έχουν ξεπεραστεί. Ομολογώ ότι  με συγκίνησε πάρα πολύ το ότι, ουσιαστικά, προσφέρθηκε ο ίδιος  να μιλήσει για τον Δημήτρη Δελιβάνη, μαντεύοντας προφανώς την επιθυμία μου, σε κάποια από τις συχνές επαγγελματικές και φιλικές μας συναντήσεις. Ο κ. Jean-Claude Dischamps, γνωρίζοντας πόσο πολύ θα με ευχαριστούσε η  παρουσία της, ήρθε με τη σύζυγό του, την αγαπητή φίλη Bernadette, που είναι και η ίδια  πανεπιστημιακή συνάδελφος.

Για τα 100 χρόνια από τη γέννησή του ο Δημήτρης Δελιβάνης έχει την εξαιρετική τύχη να τιμηθεί,   από πολυπληθείς παλιούς του φοιτητές,  από τον πρόεδρο του Οικονομικού Τμήματος του ΑΠΘ, αλλά και από τον  Γενικό Πρόξενο της Γαλλίας στη Θεσσαλονίκη, τον κ. Christian Thimonier, ο οποίος από την ημέρα της άφιξής του στην πόλη μας, εδώ και μερικούς μήνες, αναπτύσσει   πολυάριθμες και ενδιαφέρουσες δραστηριότητες, που συσφίγγουν τις σχέσεις  Γαλλίας και  Ελλάδας. Καθώς ο κ. Christian Thimonier διαδέχθηκε τον επίσης εξαιρετικό Γενικό Πρόξενο Paul Ortholan, είμαι πια πεπεισμένη ότι η πόλη μας η Θεσσαλονίκη αποκτά ειδικό βάρος στο  Quai d’Orsay. Να ευχαριστήσω, ακόμη, και τον νέο διευθυντή του Γαλλικού Ινστιτούτου στην πόλη μας, κ. Julien Chiappone-Lucchesi, και για την παρουσία του απόψε, αλλά και για τη στήριξη της εκδήλωσης.

Ο πρύτανης   του Πανεπιστημίου Valahia της Ρουμανίας  Ion Cucui , πλαισιούμενος από 3 συναδέλφους, έφθασαν το μεσημέρι οδικώς, για να παραστούν στην εκδήλωση, και για  να εμπλουτίσουν ακόμη περισσότερο την επιστημονική συνεργασία μεταξύ των δύο χωρών, αλλά και να δέσουν ακόμη πιο δυνατά  την πολύτιμη και μακρόχρονη   φιλία μας. Στην αίθουσα βρίσκονται, ακόμη, πολλοί παλιοί φοιτητές του  Δημήτρη Δελιβάνη, αλλά και δικοί μου, που ήρθαν επι τούτοις από την Αθήνα, από την Κρήτη και από άλλες πόλεις της Ελλάδας για να τιμήσουν τη μνήμη του δασκάλου τους. Μαζί μας  βρίσκεται, επίσης, ένα σημαντικό τμήμα της παλιάς Θεσσαλονίκης, τρεις  δικοί μου βαφτιστήρες, πολυάριθμοι σύγχρονοί μου στο Πανεπιστήμιο και πολυάριθμοι φίλοι.  Είναι όλοι τους επώνυμοι, και η επιθυμία μου είναι να τους μνημονεύσω έναν-έναν. Δυστυχώς, όμως, αυτό είναι τεχνικώς αδύνατον.  Ο Δημήτρης Δελιβάνης θα ήταν πολύ υπερήφανος για όλους εσάς, που είστε απόψε παρόντες και ίσως θα είχε πειστεί, τελικά, ότι ήταν αρκετά σπουδαίος, για να τον θυμάστε μετά από τόσα χρόνια.

Κι από την πλευρά μου είμαι πολύ συγκινημένη και θέλω να απευθύνω ένα πολύ μεγάλο ευχαριστώ σε όλους εσάς και στον καθένα χωριστά, που ανταποκριθήκατε στην πρόσκληση του Ιδρύματος Δελιβάνη και είστε απόψε παρόντες. Θέλω, ακόμη, να ευχαριστήσω θερμά το γνωστό δημοσιογράφο και  αγαπητό φίλο Τραϊανό   Χατζηδημητρίου, που σε  μια τόσο δύσκολη μέρα, όπως η επομένη των εκλογών, άφησε την εφημερίδα του τον Αγγελιοφόρο, για να συντονίσει με την εμπειρία του την εκδήλωσή μας. Να ευχαριστήσω και την Ένωση Συντακτών Βορείου Ελλάδος, γιατί, από κοινού με το Γενικό Προξενείο, αλλά και με το Γαλλικό Ινστιτούτο στη Θεσσαλονίκη, θέλησαν να τιμήσουν τη μνήμη του Δημήτρη Δελιβάνη, εντάσσοντας την ομιλία του κ. Jean Claude Dischamps, στα 100 χρόνια από τη γέννησή του. Η ομιλία με το πολύ επίκαιρο θέμα «Παγκοσμιοποίηση και κρίση»,  θα γίνει την Τετάρτη, ώρα 20 στην αίθουσα συντακτών, οδός Καλλάρη 5 με σύγχρονη μετάφραση στα ελληνικά, και θα ακολουθήσει δεξίωση.

Πριν τελειώσω   θέλω να αναφερθώ, πολύ σύντομα  σε 3 σημεία, που θεωρώ ως σημαντικές συμβολές του Δημήτρη Δελιβάνη. Το πρώτο αναφέρεται στην καταλυτική σημασία που ανελλιπώς απέδιδε στη γεωργία, στην ανάπτυξή της και στη μη εγκατάλειψή της, σε εποχές, που διεθνείς οργανισμοί και η πλειοψηφία των οικονομολόγων είχαν θέσει άλλες προτεραιότητες. Μετά το κύμα της πείνας, στις αναπτυσσόμενες οικονομίες, το 2008, και την ανάγκη αύξησης κατά 70% της παραγωγής βασικών γεωργικών προϊόντων για να θρέψουν τα 9 δισεκατομμύρια κατοίκων της Γης ως το 2050, οι διεθνείς οργανισμοί, και όχι μόνο έκαναν στροφή 90% και ομολόγησαν ότι «η γεωργία υποβαθμίστηκε  πολύ γρηγορότερα από όσο έπρεπε». Το δεύτερο σημείο, στο οποίο θα αναφερθώ είναι η θέση του απέναντι στον κρατικό παρεμβατισμό, η οποία προκύπτει από χειρόγραφο σημείωμά του, που συντάχθηκε στη Νέα Υόρκη στις 29-11-73: «Αν και σκεπτικός δια την αποτελεσματικότητα του κρατικού παρεμβατισμού, ιδίως αν παρουσιάζει μεγάλην έκτασιν και σημαντικάς μεταβολάς, χωρίς οι αρμόδιοι να σκέπτωνται τας δυσχερείας εφαρμογής, ανεγνώρισα ότι είναι απαραίτητος ιδίως προς προστασίαν των οικονομικώς ασθενεστέρων`». Και τέλος το τρίτο σημείο στο οποίο   νομίζω ότι αξίζει να αναφερθώ είναι ο απέραντος σεβασμός και η πρωταρχική σημασία που απέδιδε στο χρόνο, στην ανάγκη να χρησιμοποιούμε το κάθε λεπτό με τον καλύτερο τρόπο, σε μια συνεχή προσπάθειά μας για  τελειοποίηση.

B. Traduction en français du discours de Maria Negreponti-Delivanis, ancienne Rectrice et Professeur à l’Université Macédonienne

Quand et sous quelles conditions peut-on reconnaître la valeur de quelqu’un ? La question semble naïve, mais elle m’a beaucoup préoccupée, il y a 11 ans, lorsque j’ai publié des extraits du journal personnel de Dimitri Delivanis. Et elle me préoccupe encore aujourd’hui à l’occasion de la cérémonie du centenaire de sa naissance. Ceci, car dès la première page, c’est-à-dire à l’âge de 16 ans à peine, et à maintes reprises par la suite, Dimitri Delivanis répète la même phrase : « si je deviens quelqu’un d’important mon journal intéressera beaucoup de monde, dans le cas contraire seulement ma famille ». Je suppose que, lorsque Dimitri Delivanis commençait son journal, il y a donc de cela 84 ans, cette phrase « être ou devenir quelqu’un d’important » était très à la mode dans l’Athènes de l’époque. Par la suite, il la remplaça par « être ou devenir quelque chose » sans toutefois préciser davantage ce qu’il entendait. En dépit du fait que j’ai fini par publier le journal de Dimitri Delivanis, et du fait que j’ai décidé, avec le consentement du bureau de la Fondation Delivanis, de commémorer le centenaire de sa naissance, je ne suis toujours pas en mesure de savoir à quoi renvoie exactement le fait d’être important. Quoi qu’il en soit, vers la fin de sa vie il écrit dans son journal qu’il « n’est pas devenu quelqu’un de suffisamment important ».

Pourtant aujourd’hui, l’on peut aisément constater que la salle est pleine de gens très importants : des hommes politiques, des professeurs, des diplomates, des avocats, des employés du fisc, des cadres bancaires, des économistes, mais aussi des ingénieurs agronomes, qui eux aussi figurèrent autrefois parmi les étudiants de Dimitri Delivanis.  Je suppose, alors, que la présence dans cette salle d’un aussi grand nombre de personnalités est peut-être la meilleure réponse possible à ses inquiétudes, lui qui se demandait à quel point il était un personnage important. Je pense qu’il ne peut pas ne pas ne pas être important, quand il a contribué à l’éducation de milliers de jeunes Grecs, à des époques parfois difficiles, et que ses anciens étudiants, devenus indéniablement eux-mêmes très importants, se souviennent encore de lui et se sont empressés de venir consacrer à sa mémoire un après-midi entier. Ils se souviennent de lui, c’est certain, avec sympathie, même s’il était particulièrement difficile aux examens. Il voulait voir ses étudiants acquérir un esprit critique, studieux et sérieux, des connaissances et des qualités, afin de réussir leur vie, d’être utiles, de servir aussi bien que possible leur patrie et particulièrement la Grèce du Nord, de servir leur famille et leur propre personne. Il était en effet fort exigeant, mais surtout avec lui-même. Et malgré des taux d’échec aux examens qui relevaient souvent du cauchemar, jamais personne ne lui a reproché d’avoir été injuste, de favoriser des proches, d’avoir cédé à des pressions pour faire passer telle ou telle personne. Par deux fois, je fus témoin de scènes inoubliables. Pour les examens oraux au « 9 », dans ce bureau minuscule, ils entraient six par six. L’un d’eux sort de sa poche un mot et le lui tend. Dimitri Delivanis prend le mot sans rien dire et sans prendre la peine de le lire, le déchire. S’adressant à l’étudiant, il lui dit : « Pour ne pas aggraver votre situation je l’ai déchiré. Je ne veux même pas savoir de qui il est, probablement d’un politique, qui croit que nous les professeurs nous attendons de nous faire dicter notre travail. Pour moi, tous les étudiants sont égaux. Que cela ne se reproduise plus ».

Et pour en revenir aux inquiétudes de Dimitri Delivanis, qui m’ont été transmises par son journal, je suis arrivée à la conclusion que l’on est quelqu’un d’important quand on laisse une trace de son passage en ce monde. Et si je juge par son journal, dont l’édition est épuisée, mais aussi par votre présence, d’autant plus que la journée ne s’y prête pas, la personne à qui nous rendons hommage aujourd’hui a su y arriver.rr﷽﷽﷽﷽﷽﷽﷽﷽onne à qui nous rendons hommage

Je dois m’expliquer sur la façon dont a été fait le choix des dix anciens étudiants qui vont venir parler de lui aujourd’hui. Le choix n’a pas été simple, et comme tout choix, il a un aspect nécessairement arbitraire. En effet, des centaines d’autres pourraient se trouver à la place de ces 10 personnes ici présentes. Les critères de choix furent, d’abord le souci d’une représentation aussi vaste que possible des différentes voies professionnelles, l’accessibilité de ces personnes et aussi le maintien d’un certain contact après sa disparition.  Parmi ceux qui vont prendre la parole il y a une dame, Vasso Portaritou-Kresteniti, qui n’a pas été son étudiante mais la mienne. Je l’ai priée de faire partie du groupe car je suis certaine que lui-même l’aurait voulu et ce, pour des raisons qu’elle citera elle-même, je suppose. Le nombre des anciens étudiants qui vont intervenir aujourd’hui est élevé. Comme ils sont tous ses enfants, je suis certaine qu’ils respecteront parfaitement le temps qui leur a été imparti.

Hormis ses anciens étudiants, le président du Département Economique de l’Université Aristote de Thessalonique, M. Moïse Sidiropoulos interviendra également pour parler de Dimitri Delivanis. La personnalité que nous honorons aujourd’hui a consacré sa vie professionnelle à ce Département, dont la bibliothèque d’économie porte le nom et à laquelle les biens de la Fondation Delivanis appartiennent. Je me suis également souciée d’assurer l’intervention d’un grand économiste, Français bien sûr. Français, bien sûr, pour une série de raisons. La première, pour commencer par le début, est que les 2000 pages du journal de Dimitri Delivanis ont été écrites en français. Je suppose que Dimitri Delivanis voulait mettre en pratique une langue qui représentait en quelque sorte la langue officielle de la bonne société athénienne de sa jeunesse. Les jeunes gens correspondaient entre eux en français, ils échangeaient des cartes en français et ne pas connaître la langue des salons à cette époque paraissait impensable. Par la suite, Dimitri Delivanis a fait ses études de doctorat à la Sorbonne et il a obtenu sa thèse de doctorat avec le grand professeur Français Albert Aftalion.

Cependant, je suis persuadée que l’élément décisif, pour lui et sa carrière, fut le fait que la France et ses collègues Français l’aient intégré à leur vie scientifique, comme un des leurs, dès que les voyages à l’étranger furent de nouveau possibles. C'est-à-dire après la fin de la Deuxième Guerre Mondiale et la guerre civile. Les relations professionnelles que Dimitri Delivanis a nouées avec tous les économistes Français renommés d’alors furent étroites, continues, sincères et devinrent très vite amicales. François Perroux, Emile James, Maurice Byé, les frères André et Jean Marchal, Henri Guitton, René Courtin, Gaston Leduc, André Piettre, et plus tard Jean-Claude Dischamps qui se trouve aujourd’hui parmi nous. Tous ces gens-là, mais beaucoup d’autres encore, ont commencé d’inviter Dimitri Delivanis pour donner des cours, des conférences, être rapporteur à des colloques, lui ont fait l’honneur de le choisir comme membre du conseil d’administration d’unions scientifiques, à publier des articles et des livres en France, lui ont ouvert encore d’autres horizons, plus internationaux. A partir de 1957, il suivait régulièrement le congrès international annuel des économistes de langue française et fut très heureux quand, en 1958, il fut nommé rapporteur principal avec le professeur Maurice Byé. Il fut aussi, pendant des années, membre du conseil d’administration de cette même union des économistes de langue française. La France l’a également honoré en le décorant de la Légion d’Honneur et, ce qui est très rare, en l’élevant directement à l’ordre d’officier. Mais aussi, Dimitri Delivanis fut parmi les rares Grecs à avoir eu l’honneur d’être élu membre correspondant par l’équivalent français de l’Académie d’Athènes, l’Académie des Sciences Morales de Paris.

Il était, alors, très lié avec la France, avec ses habitants, avec sa culture, avec ses théâtres et ses musées, avec sa cuisine. Depuis mes années d’études universitaires, je me souviens d’un va-et-vient continu de Français invités à faire des cours à l’Université Aristote de Thessalonique, à participer à des colloques et à des semaines de collaboration scientifique gréco-française. Ce sont surtout ces relations étroites avec les universités françaises qui lui ont assuré la qualité de citoyen du monde, si je peux ainsi m’exprimer, qui l’enthousiasmait, étant donné que les voyages à l’étranger représentaient un des plus importants chapitres de sa vie.

Il est donc naturel d’avoir souhaité à la cérémonie d’aujourd’hui, la présence d’un économiste Français. Et de souhaiter que ce Français fasse partie des économistes les plus illustres de notre temps. Et encore de souhaiter que cet intervenant ait connu Dimitri Delivanis et qu’il ait collaboré avec lui. Mes exigences étaient nombreuses et pas si faciles à réaliser, sachant que presque tous ses collègues et amis Français ne sont plus en vie. M. Jean-Claude Dischamps, évidemment beaucoup plus jeune de lui, est le seul à pouvoir largement satisfaire mes vœux. Il a derrière lui un important parcours scientifique, qui lui a assuré les postes publics les plus importants dans le domaine de la recherche, de l’éducation et de l’administration, des distinctions, des reconnaissances, des décorations (les plus prestigieuses de son pays), un grand nombre d’invitations à des congrès, conférences et cours partout dans le monde, de nombreuses publications en plusieurs langues, et très tôt une invitation à la première université française, la Sorbonne.

Mais, en plus de ce qui remplit densément les 25 pages de son curriculum vitae, notre invité, le recteur Jean-Claude Dischamps, est aussi et surtout, depuis 1982, président de l’Association Internationale des Economistes de Langue Française, poste dont il est inutile de souligner l’importance. Et membre du conseil administratif de cette même Association des Economistes de Langue Française, Dimitri Delivanis le fut jusqu’à la fin de sa vie.

Par conséquent, à tout point de vue, M. Jean-Claude Dischamps s’avère être l’homme de science et le collègue idéal. J’ai pourtant un peu hésité à le lui proposer, ayant eu connaissance de quelques petits problèmes de santé, qu’il a heureusement surpassé. J’avoue que j’ai été très émue lorsqu’il s’est proposé, presque de lui-même, de venir parler de Dimitri Delivanis, devinant sans doute ma pensée, au cours d’une de nos fréquentes rencontres professionnelles ou amicales. M. Jean-Claude Dischamps est venu, accompagné de son épouse Bernadette, elle aussi collègue universitaire et mais également amie très chère, sachant combien sa présence me ferait plaisir.

Pour son centenaire Dimitri Delivanis aura eu la chance extraordinaire d’être honoré par ses anciens étudiants venus très nombreux, par le président du Département d’Economie de l’Université Aristote de Thessalonique, mais aussi par le Consul Général de France à Thessalonique, M. Christian Thimonier, qui depuis son arrivée dans notre ville, il y a de cela quelques mois, développe de nombreuses et intéressantes activités et intensifie ainsi les relations entre la France et la Grèce.

Comme M. Christian Thimonier succède à M. Paul Ortholan, qui fut également un excellent Consul Général, je ne doute pas que notre ville, Thessalonique, a désormais acquis un poids particulier auprès du Quai d’Orsay.

Je tiens encore à remercier le nouveau directeur de l’Institut Français de notre ville, M. Julien Chiappone-Lucchesi, pour sa présence ici ainsi que pour le soutien qu’il a bien voulu accorder à la cérémonie.

Le recteur de l’Université Valahia de Roumanie Ion Cucui, ainsi que trois de ses collègues, sont arrivés par la route à midi, afin d’assister eux aussi à la cérémonie, et enrichir davantage encore la collaboration scientifique entre les deux pays, mais aussi en signe de cette amitié si précieuse qui nous lie, depuis longtemps. Dans la salle se trouvent également quelques uns de mes anciens étudiants, venus tout spécialement d’Athènes, de Crète et d’autres régions de Grèce pour rendre hommage à la mémoire de leur maître. Une partie importante de la vieille Thessalonique est venue aussi : trois de mes filleuls, plusieurs camarades d’Université et de nombreux amis. Ils sont tous connus, et j’aurais tant voulu les mentionner un par un. Hélas, ceci est techniquement impossible. Dimitri Delivanis aurait été très fier de vous tous, qui êtes ici présents et votre présence l’aurait probablement convaincu de son importance, voyant qu’après tant d’années vous ne l’avez pas oublié. Et pour ma part, je suis très émue et je tiens à vous adresser un très grand merci à vous tous et à chacun personnellement, car vous avez répondu à l’invitation de la Fondation Delivanis et vous êtes venus. Je voudrais encore remercier de tout mon cœur le grand journaliste et ami, Traïano Hadzidimitriou qui, en ce jour si difficile, en ce lendemain d’élections, a bien voulu laisser son travail au journal Angelioforos, pour coordonner avec l’expérience qui est la sienne, notre cérémonie. Je remercie encore l’Union des Journalistes de la Grèce du Nord, le Consulat Général de France et l’Institut Français de Thessalonique, qui ont tenu eux aussi à honorer la mémoire de Dimitri Delivanis, en intégrant la conférence de M. Jean Claude Dischamps à la commémoration de son centenaire. La conférence, dont le thème « Mondialisation et crise » est très d’actualité, aura lieu Mercredi prochain à 20h dans la salle des Journalistes, 5 rue Kallari, avec une traduction simultanée en grec, et sera suivie d’une réception.

Avant de terminer je voudrais rapidement rappeler trois points, que je considère comme des contributions importantes de Dimitri Delivanis. Le premier est l’importance primordiale qu’il a toujours accordé à l’agriculture, à son développement et à son soutien, à des époques où les organismes internationaux et la majorité des économistes avaient fixé d’autres priorités. Avec la vague de famine, dans les pays en voie de développement, en 2008, et la nécessité d’augmenter de 70% la production des produits agricoles de base afin de nourrir les 9 milliards d’habitants de la Terre jusqu’en 2050, les organismes internationaux, et pas seulement, ont fait un virage de 90º et ont avoué que « l’agriculture a été dévalorisée beaucoup plus tôt qu’il ne le fallait ». Le second point auquel je voudrais me référer, c’est sa position envers l’intervention étatique, tirée d’un manuscrit rédigé à New York le 29 Novembre 1973 : « Quoique sceptique quant à l’efficacité de l’intervention étatique, surtout si elle induit une grande étendue et des modifications importantes, sans penser aux difficultés d’application, je dois reconnaître qu’elle est indispensable à la protection notamment des plus faibles ». Et enfin le troisième point qui vaut, je pense, la peine d’être rappelé est l’immense respect et l’importance primordiale qu’il attribuait au temps. A la nécessité d’utiliser chaque instant de la meilleure façon, dans un effort continu de perfectionnement.

                                   

Γ. Λόγος του καθηγητή Μωϋσή Σιδηρόπουλου, Προέδρου του Τμήματος Οικονομικών Σπουδών του ΑΠΘ

Το έτος 1980, ένας απόφοιτος της Σχολής Νομικών και Οικονομικών Επιστημών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και Υπότροφος της Γαλλικής Κυβέρνησης για μεταπτυχιακές σπουδές στις οικονομικές επιστήμες, μετά από προτροπή του καθηγητή του Γ. Χαντζηκωνσταντίνου φθάνει στο Στρασβούργο, στο γραφείο του νέου του καθηγητή και διευθυντή του μεταπτυχιακού προγράμματος, επιφανούς γάλλου οικονομολόγου με διεθνή εμβέλεια και αναγνώριση σήμερα, καθηγητή Jean-Paul Fitoussi. Στην πρώτη τους αυτή συνάντησή, η πρώτη ερώτηση που θέτει ο καθηγητής είναι: γνωρίζετε τον καθηγητή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης κύριο Δημήτριο Δελιβάνη; Ο μεταπτυχιακός φοιτητής εντυπωσιάζεται, αλλά και αισθάνεται ταυτόχρονα τιμή και κάποια οικειότητα, μιας που ο νέος του καθηγητής γνωρίζει καλά και εκτιμάει έναν καθηγητή από το Πανεπιστημίου  στο όποιο αποφοίτησε στη χώρα του. Αυτό το πρώτο κοινό σημείο αναφοράς είναι και η αρχή στη νέα σχέση του τότε φοιτητής με τον νέο του καθηγητή και η αρχή των σπουδών του στη Γαλλία και της μετέπειτα καριέρας του σαν καθηγητής στο πανεπιστήμιο του Στρασβούργου. Κάτι ανάλογο, είμαι σίγουρος, ότι θα συνέβη και με πολλούς άλλους απόφοιτους του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης σε άλλα μέρη του κόσμου από όπου πέρασε η φήμη του καθηγητή Δημητρίου Δελιβάνη.

Κυρίες και Κύριοι,

Σήμερα, 30 περίπου χρόνια μετά, αυτός μεταπτυχιακός φοιτητής βρίσκεται μπροστά σας και έχει τη μεγάλη χαρά και την τιμή να τιμήσει μαζί σας απόψε τη μνήμη του καθηγητή Δημητρίου Δελιβάνη σαν μια, κατά κάποιο τρόπο, μικρή αναγνώριση της τότε βοηθείας του. Με την ιδιότητα  του πρόεδρου του Τμήματος Οικονομικών Επιστημών του ΑΠΘ, τόσο εγώ, όσο και όλα τα άλλα μέλη του τμήματος που δημιούργησε και υπηρέτησε πιστά ο καθηγητής Δελιβάνης,  συμμετέχουμε σήμερα στην εκδήλωση αυτή για τη συμπλήρωση 100 χρόνιων από τη γέννησή του, αποτείοντας  φόρο τιμής στον ακαδημαϊκό δάσκαλο που επί 30 και πλέον χρόνια το λάμπρυνε με την παρουσία του, το επιστημονικό του έργο, αλλά και την ευρύτερη εν γένει  προσφορά του.

Ο καθηγητής Δημήτριος Δελιβάνης, όπως όλοι αναγνωρίζουν, δεν συμπαθούσε τις κολακείες και τις υπερβολές, ιδιαίτερα σε δημόσιες εκδηλώσεις. Εντούτοις, ας μου επιτραπεί σήμερα να κάνω μια σύντομη αναφορά, με λακωνικό ύφος και καρτεσιανή λογική (που πιστεύω ότι ο ίδιος θα εκτιμούσε), πρώτον, στα κυριότερα σημεία της λαμπρής του πορείας και δεύτερον, στη συμβολή του στην εισαγωγή της σύγχρονης οικονομικής σκέψης στα πλαίσια του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

Μετά από λαμπρές σπουδές στην Αθήνα, το Παρίσι, το Βερολίνο και στο Λονδίνο, ο Δημήτριος Δελιβάνης πήρε το διδακτορικό του δίπλωμα από το Πανεπιστήμιο του Παρισιού το 1934, με άριστα. Το 1938 έγινε υφηγητής της Πολιτικής Οικονομίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, το 1944 έκτατος καθηγητής της Πολιτικής Οικονομίας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και το 1948 τακτικός καθηγητής της ίδιας έδρας μέχρι και το 1974. Διατέλεσε Κοσμήτορας της Σχολής Νομικών και Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (1951-52, 1960-61, και 1970-73), Πρύτανης του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (από το 1964 έως το 1967), Πρόεδρος του ΚΕΠΕ (από το 1968 μέχρι το 1973), Πρόεδρος του Ιδρύματος Μελετών της Χερσονήσου του Αίμου (από το 1974 μέχρι το 79), μέλος της ελληνικής αντιπροσωπείας στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ (από το 1973 μέχρι το 1977). Προσκλήθηκε επίσης ως επισκέπτης καθηγητής και ερευνητής σε πολλά πανεπιστήμια ανά τον κόσμο (Πανεπιστήμια των Παρισίων, Columbia, George Town, John Hopkins της Βαλτιμόρης, Νέας Ορλεάνης, London School of Economics, Manschester, Βερολίνου, Στρασβούργου, Βόννης, Μονάχου, Στοκχόλμης, Τόκιου, μεταξύ άλλων).

Η έντονη  δράση του αείμνηστου καθηγητή Δημητρίου Δελιβάνη και η πλήρης αναγνώριση της επιστημονικής του αξίας, του εξασφάλισε αξιώματα και διακρίσεις που επιφυλάσσονται σε πολύ λίγους από εμάς. Υπήρξε μέλος του διοικητικού συμβουλίου της Διεθνούς Ένωσης Οικονομικών Επιστημών και πολλών άλλων επιστημονικών οργανώσεων. Τιμήθηκε από τις Ακαδημίες Αθηνών, Παρισιού και Βαρκελώνης ως αντεπιστέλλον μέλος τους. Τιμήθηκε επίσης με το μετάλλιο Εξαίρετων Πράξεων, με την Λεγεώνα Τιμής στη Γαλλία, με τον Ανώτερο Ταξιάρχη του Φοίνικα, και με τον Ταξιάρχη του Τάγματος του Γεωργίου Α’.

Ο καθηγητής Δημήτριος Δελιβάνης προσέφερε σπουδαίες υπηρεσίες από διοικητικές θέσεις ευθύνης στη διάρκεια της μακράς και πλούσιας σε έργο θητείας του στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Οφείλω όμως να επισημάνω ιδιαίτερα τη συμβολή του στη δημιουργία και αυτοτέλεια του Τμήματος  Οικονομικών Επιστημών, κάτι που σηματοδοτεί την αυτόνομη πορεία των οικονομικών σπουδών αλλά και της οικονομικής επιστήμης στη Θεσσαλονίκη, που μέχρι τότε είχε έναν ασφυκτικό δομικό εναγκαλισμό με τη νομική επιστήμη. Η Σχολή Νομικών και Οικονομικών Επιστημών (που αργότερα συμπληρώθηκε και με τις Πολιτικές Επιστήμες) οφείλει σε σημαντικό βαθμό τη σημερινή της υπόσταση στον καθηγητή Δημήτριο Δελιβάνη.  Οφείλω ακόμη να επισημάνω τη συμβολή του αείμνηστου καθηγητή στην οργάνωση της βιβλιοθήκης  και του αναγνωστηρίου του Τμήματός μας που επάξια φέρουν το όνομά του.

Ένας από τους κορυφαίους Έλληνες οικονομολόγους της μεταπολεμικής περιόδου, υπήρξε από τους πρωτοπόρους της εισαγωγής της σύγχρονης οικονομικής σκέψης στην παιδεία και στον προγραμματισμό του κράτους, όπως πιστοποιούν οι δεκάδες των συγγραμμάτων του και των μελετών του που μας παρέδωσε. Το δημοσιευμένο επιστημονικό έργο του καθηγητή Δημητρίου Δελιβάνη είναι ογκώδες και καλύπτει τεράστια θεματογραφία από τη Θεωρητική και την Εφαρμοσμένη Πολιτική Οικονομική μέχρι τις Διεθνείς Οικονομικές Σχέσεις την Ανάπτυξη και τη Νομισματική Πολιτική. Οι αναλύσεις του για τη σχέση Νομισματικής Πολιτικής και υπερπληθωρισμού στη Γερμανία του μεσοπολέμου και στην Ελλάδα στην περίοδο της κατοχής θεωρούνται πλέον κλασικές. Η συμβολή του στον επιστημονικό προβληματισμό για τους τομείς στους οποίους θα έπρεπε να δοθεί έμφαση για την ανάπτυξη της Ελληνικής οικονομίας μεταπολεμικά ήταν μεγάλη ενώ οι επιφυλάξεις του για τις προοπτικές της βαριάς βιομηχανίας δικαιώθηκαν εκ των πραγμάτων. Το στοιχείο όμως που υπερκεράζει όλες τις διαστάσεις της πολυσχιδούς δραστηριότητάς του είναι, κατά τη γνώμη μου, η διεθνής αναγνώριση που το επιστημονικό βεληνεκές και μέγεθος του Δημητρίου Δελιβάνη προσέδωσε στο Τμήμα που αυτός δημιούργησε, αλλά και στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο κατ’ επέκταση.

Με πολύ σεβασμό προς την προσωπικότητα του διακεκριμένου επιστήμονα μελετούμε σήμερα τα πρακτικά παλιών επιστημονικών συνεδρίων και εκδηλώσεων παρατηρώντας το όνομα του Καθηγητή Δελιβάνη να εμφανίζεται ανάμεσα σε αυτά του Hicks, της Joan Robinson, του Paul Samuelson, του Robert Sollow και άλλων μεγάλων μορφών της οικονομικής σκέψης. Εντυπωσιαζόμαστε δε από το πόσες ετεροαναφορές εξακολουθούν ακόμα και σήμερα να γίνονται στο έργο του.

Τα μέλη του Διδακτικού και Ερευνητικού προσωπικού του Τμήματος Οικονομικών Επιστημών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης έχουμε βαθιά συναίσθηση της ευθύνης που συνεπάγεται το να εργαζόμαστε και να διδάσκουμε στο Τμήμα του καθηγητή Δημητρίου Δελιβάνη. Θέλουμε να πιστεύουμε ότι συνεχίζουμε το έργο του.

Ο καθηγητής Δημήτριος Δελιβάνης, παράλληλα με την εξαίρετη επιστημονική του κατάρτιση, διέθετε κριτικό και προνοητικό πνεύμα, χάρις στο οποίο μπόρεσε να καταστήσει τη σύγχρονη οικονομική θεωρία προσιτή στην πολιτική σκέψη των κυβερνώντων. Ωστόσο, δεν ξέρω πόσο επίκαιρη είναι πάλι σήμερα η αγωνία του, ενόψει του σχηματισμού μιας νέας κυβέρνησης. Αυτή η αγωνία εκφράζεται μέσα από το προσωπικό του ημερολόγιο  πριν 25⁺ χρόνια, όταν διατυπώνει την άποψή του για το τι πρέπει να πράξει η τότε κυβέρνηση «για να μειώσει το προβλεπόμενο για το 1983 έλλειμμα του δημόσιου τομέα από 250 δισεκατομμύρια δραχμές», όπως γράφει.

Γνωρίζω καλά όμως ότι ο αείμνηστος καθηγητής ήθελε πάντοτε να είναι συνοπτικός, ουσιαστικός και σύντομος. «Θα εξηγήσω – γράφει στο ημερολόγιό του το Σεπτέμβριο του 1987 - γιατί η γνώμη των οικονομολόγων, και ακόμη περισσότερο των Σχολών τους, ζητείται όταν υπάρχουν οικονομικές κρίσεις. Θα πρέπει είναι μια εισήγηση που δεν θα πρέπει να υπερβαίνει τα 15΄ της ώρας».

Κυρίες και Κύριοι,

Θέλησα απόψε, σαν Πρόεδρος του Τμήματος Οικονομικών Επιστημών, να τιμήσω τη μνήμη του καθηγητή Δημητρίου Δελιβάνη με μια εισήγηση που θαρρώ δεν ξεπέρασε τα 15΄ της ώρας.

Σας ευχαριστώ πολύ για την προσοχή σας.    

Γ.Traduction en français du discours du professeur M. Sidiropoulos, Président du Département des Sciences Economiques de l’Université Aristote de Thessalonique

Εn 1980, un étudiant diplômé de la Faculté de Droit et des Sciences Economiques de l’Université Aristote de Thessalonique, ayant obtenu une bourse du gouvernement Français et s’étant inscrit en DEA de Sciences Economiques arrive, sur les conseils du Professeur G. Hadziconstantinou, à Strasbourg, dans le bureau de son nouveau professeur et tuteur, économiste français de rayonnement international, le professeur Jean-Paul Fitoussi. Lors de leur toute première rencontre, la première question que lui pose le professeur est : « Connaissez-vous le professeur de l’Université Aristote de Thessalonique M. Dimitri Delivanis ?» L’étudiant licencié est impressionné et en même temps se sent honoré et d’une certaine façon familier, puisque son nouveau professeur connaît bien et estime un professeur de l’Université de son pays, où il a lui-même obtenu sa licence. Ce premier point commun marqua le commencement d’une relation de l’étudiant avec son nouveau professeur et le début de ses études en France et de sa carrière ensuite comme professeur à l’Université de Strasbourg. Des cas analogues, j’en suis certain, il y en existe beaucoup d’autres, avec des étudiants venant de l’Université Aristote de Thessalonique dans d’autres endroits du monde où la renommée du Professeur Dimitri Delivanis s’était installée.

Mesdames et Messieurs,

Presque 30 années ont passé et cet étudiant en DEA se tient aujourd’hui devant vous et a l’honneur et l’immense joie de rendre hommage avec vous à la mémoire du professeur Dimitri Delivanis, comme une sorte de  reconnaissance minime de son aide de jadis. Tous les membres du Département qu’a fondé et a fidèlement servi le professeur Dimitri Delivanis ainsi que moi-même, en ma qualité de président du Département des Sciences Economiques de l’Université Aristote de Thessalonique, sommes aujourd’hui réunis à l’occasion de cette cérémonie du centième anniversaire de sa naissance pour rendre les honneurs à l’universitaire qui, plus de 30 années durant, a brillé par sa présence et son œuvre scientifique mais aussi par tout ce qu’il a pu apporter en général.

            Le professeur Dimitri Delivanis, comme nous le savons tous, n’aimait guère les flatteries et les exagérations, surtout au cours de cérémonies publiques. Permettez-moi cependant de me référer aujourd’hui de façon succincte et avec une logique toute cartésienne (qu’il aurait lui-même appréciée) d’abord aux points importants de sa brillante carrière et ensuite à sa contribution à l’introduction de la pensée économique moderne dans le cadre de l’Université Aristote de Thessalonique.

Après de brillantes études à Athènes, à Paris, à Berlin et à Londres, Dimitri Delivanis a obtenu sa thèse de doctorat à l’Université de Paris, en 1934, avec mention excellent. En 1938 il est devenu maître de conférence en Economie Politique à l’Université d’Athènes, en 1944 professeur extraordinaire d’Economie Politique à l’Université de Thessalonique et de 1948 à 1974, professeur titulaire à la même chaire. Il a été Doyen de la Faculté de Droit et des Sciences Economiques de l’Université de Thessalonique (en 1951-52, 1960-61 et 1970-73), Recteur de l’Université de Thessalonique (de 1964 à 1967), Président du KEPE (de 1968 à 1973), Président de l’Institut d’Etudes de la Péninsule de l’Aimos  (de 1974 à 1979), membre de la délégation grecque auprès de l’Assemblée Générale des Nations Unies (de 1973 à 1977). Il fut aussi invité comme visiting professeur et chercheur dans de nombreuses universités de par le monde (Universités de Paris, Columbia, George Town, John Hopkins, Baltimore, Nouvelle Orléans, London School of Economics, Manchester, Berlin, Strasbourg, Bonn, Munich, Stockholm, Tokyo entre autres).

L’activité intense du professeur Dimitri Delivanis ainsi que la reconnaissance totale de sa valeur scientifique lui ont assuré des honneurs et des distinctions accordés à très peu d’entre nous. Il a ainsi été membre du bureau de l’Association Economique Internationale et de nombre d’autres organismes économiques. Il fut honoré par les Académies d’Athènes, de Paris, de Barcelone comme membre correspondant. Il a été décoré de la médaille des Actes Excellents, de la Légion d’Honneur en France, de la médaille du Commandeur Supérieur de Phénix ainsi que de la médaille du Commandeur de la Légion de Georges I.

Le professeur Dimitri Delivanis a offert ses précieux services à des postes administratifs responsables pendant son long et riche, en résultat, mandat à l’Université Aristote de Thessalonique. Je dois cependant souligner sa contribution à la création et à l’indépendance de la faculté d’Etudes Economiques, marquant ainsi le voie autonome des études économiques mais aussi des sciences économiques à Thessalonique, laquelle, jusqu’alors subissait avec les sciences de droit une étouffante dépendance structurelle. La Faculté de Droit et des Sciences Economiques (qui, plus tard, fut complétée par les Sciences Politiques) doit en grande partie son existence actuelle au professeur Dimitri Delivanis. Je dois encore souligner la contribution de l’inoubliable professeur Dimitri Delivanis à l’organisation de la bibliothèque et de la salle de lecture qui à juste titre portent son nom.

Il fut l’un des économistes Grecs renommés de la période d’après-guerre, il fut l’un des premiers à avoir introduit la pensée économique moderne dans l’éducation et la planification étatique, ainsi qu’en témoignent ses dizaines d’ouvrages et études. Son œuvre publié est volumineux et couvre une vaste thématique : Théorie Economique et Appliquée, Relations Economiques Internationales, Economie Monétaire. 

Ses analyses de la relation entre la Politique Monétaire et l’inflation galopante en Allemagne pendant l’entre-deux guerres mondiales et en Grèce pendant l’Occupation sont devenues des classiques.

Il contribua de façon notoire à la problématique scientifique dans des secteurs qui méritaient une place plus importante pour permettre le développement de l’économie Grecque de l’après-guerre, tandis que les réserves qu’il exprimait quant aux perspectives de développement de l’industrie lourde se sont avérées totalement justifiées.

Ce qui prédomine pourtant dans l’ensemble de son activité aux formes multiples est, d’après moi, la reconnaissance internationale que sa grandeur et son envergure scientifique ont su assurer au Département qu’il a lui-même créé ainsi qu’à l’Université Aristote.

C’est avec un grand respect pour la personnalité de cet homme de science distingué que nous étudions aujourd’hui les comptes rendus d’anciens congrès et manifestations et que nous remarquons que le nom du professeur Dimitri Delivanis figure parmi ceux de Hicks de Joan Robinson, de Paul Samuelson, de Robert Solow ainsi que d’autres illustres personnalités de la pensée économique. Et nous sommes impressionnés par le fait que son œuvre continue, aujourd’hui encore, à servir de référence.

Nous, les membres du personnel des enseignants et des chercheurs du Département des Sciences Economiques de l’Université de Thessalonique, sommes profondément conscients de la responsabilité qu’implique le fait de travailler et d’enseigner au Département du professeur Dimitri Delivanis. C’est ainsi que nous espérons poursuivre son œuvre.

Le professeur Dimitri Delivanis, parallèlement à son excellente formation, était doté d’un esprit critique et prévoyant, grâce auquel il a pu rendre accessible la théorie économique contemporaine à la pensée politique des gouvernants. Pourtant, je ne sais pas à quel point son angoisse face à la formation d’un nouveau gouvernement est encore d’actualité. Cette angoisse, il l’exprime dans son journal il y a de cela 25 ans, lorsqu’il précise son opinion sur ce que le gouvernement devrait faire afin de « diminuer le déficit de 250 milliards de drachmes du secteur public prévu pour 1983 ».

Je sais bien, pourtant, que l’inoubliable professeur se voulait toujours synoptique, substantiel et bref. « J’expliquerai – écrit-il dans son journal en septembre de 1987- pourquoi on fait appel à l’opinion des économistes, et plus encore de leurs Facultés, au moment des crises économiques. L’exposé ne doit pas dépasser 15 minutes”.

Mesdames et Messieurs, j’ai voulu, aujourd’hui, en ma qualité de Président du Département des Sciences Economiques, rendre hommage à la mémoire du professeur Dimitri Delivanis, par ces paroles qui j’oser espérer, n’ont pas dépassé 15 minutes.

Je vous remercie de votre attention.

ΙΙΙ. Μνήμες- Souvenirs

1. Θανάσης Γιαννόπουλος

Στις 3 Απριλίου 1909  γεννήθηκε στην Βιέννη,  από Έλληνες γονείς,  ένας   ευπατρίδης  που με τα χρόνια καταξιώθηκε σαν  εκλεκτός  άνθρωπος του πνεύματος, πρωτεργάτης της οικονομικής επιστήμης,  λαμπρός ακαδημαϊκός και εξαιρετικά επιτυχημένος  δάσκαλος που   θαύμασαν κι’ αγάπησαν γενιές φοιτητών, ο Δημήτρης Δελιβάνης.

Παρά την λαμπρή του καριέρα, όχι μονό ακαδημαϊκή, και την πλούσια  του προσφορά, στην  οικονομική επιστήμη, την παιδεία, και την κοινωνία  ο καθηγητής Δημήτρης Δελιβάνης  έγραφε το 1993   στο ημερολόγιο του   με  αδικαιολόγητη  μετριοφροσύνη:

 «Δεν πιστεύω ότι το ημερολόγιο μου θα ενδιαφέρει πολύ κόσμο εκτός της γυναίκας μου και της κόρης μου γιατί δεν έγινα αρκετά  σπουδαίος.»

 Ο άνθρωπος που οι ιδέες του, οι κρίσεις του   και οι  συστάσεις του σε τόσους τομείς αποδείχτηκαν σωστές και γενικά παραδεκτές είχε άδικο για τη δική του σπουδαιότητα και φωτεινή  παρουσία  στη ζωή.  Σήμερα ο παλιοί  του μαθητές, μαζί με την οικογένεια του, γιορτάζουμε τη ζωή του εκατό χρόνια από τη  γέννηση του.

Προσωπικές αναμνήσεις; 

1946 ήταν η χρονιά που πρωτοετής στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης γνώρισα τον Καθηγητή Δημήτρη Δελιβάνη, ένα νέο άνδρα με ευθυτενή κορμοστασιά  και κοφτερό βλέμμα πίσω από γυαλιά,  που κυριαρχούσε την έδρα και επέβαλε με την παρουσία του σιγή στο άγνωρο ακροατήριο.  Μιλούσε γρήγορα, αλλά οι έννοιες ήταν πυκνές και κατανοητές. Ανακουφιστήκαμε γρήγορα όταν καταλάβαμε πως ήταν δυνατό να κρατάμε καλές σημειώσεις και μπορούσαμε  να αποφύγουμε την μελέτη του ογκώδους έργου του Ζολώτα.  Γρήγορα επίσης μάθαμε πως ο καθηγητής μας δεχόταν ερωτήσεις και ήταν πρόθυμος να μας δώσει εξηγήσεις και παραδείγματα μετά την διάλεξη,  ακόμα και στο γραφείο του, την ταπεινή αίθουσα 41.

Το 1950 αποφοίτησα. Στα χρόνια πού πέρασαν είχα την καλή τύχη να γνωρίσω τον καθηγητή μου όχι μόνο σαν επιστήμονα και μέντορα αλλά και σαν άνθρωπο κοινωνικό και φίλο αξιοσέβαστο. Σε περιπάτους, σε εκδρομές, σε φιλικά γεύματα στο σπίτι, και συχνά οδεύοντας στο Πανεπιστήμιο (μέναμε κοντά, , η οικογένεια μου στην οδό Βενιζέλου και ο καθηγητής στο Ξενοδοχείο Θεσσαλικό, στην Εγνατία, κοντά  στην Βενιζέλου).

Αν και δεν ακολούθησα οικονομικές σπουδές  που εκείνος με ενθάρρυνε  να κάνω, πολλά χρωστώ στον καθηγητή μου για την εξέλιξη στον νομικό κλάδο που διάλεξα.   Με οδήγησε στην έφεση για μεταπτυχιακές σπουδές, μου έδωσε την συστατική επιστολή για την υποτροφία  Fulbright στο Berkeley και με προετοίμασε με  σωρό συμβολές για την προσωπική μου ζωή στο εξωτερικό.                                                                                              

«Να γράφετε συχνά στους γονείς σας, τουλάχιστον μια φορά την εβδομάδα, και να κρατάτε ημερολόγιο»,  με συμβούλευε.  Φαίνεται πως  δεν με συγχώρεσε πότε που δεν ακολούθησα οικονομικές σπουδές και Ίσως για τιμωρία μου  μιλούσε μέχρι το τέλος στον πληθυντικό.  

 Πολλές από τις πολύτιμες συμβουλές του τις ακλούθησα  και  γι αυτές του  χρωστώ ευγνωμοσύνη γιατί μου έδωσαν και μου δίνουν ακόμα πολλές χαρές. Τις ίδιες συμβουλές προσπάθησα να δώσω σε δικούς μου φοιτητές κα στα παιδιά μου---αλλά σήμερα μη αλληλογραφία  θυσιάζεται στον βωμό του internet, του e-mail και του τηλεφώνου. Μου έδωσε και άλλες συμβουλές για τόπους, ανθρώπους, καταστάσεις, ακόμα και  κριτήρια για επιλογή συζύγου, ναι, ναι, αλλά…  αυτά  είναι μια άλλη ιστορία.                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                             

Η σύντομη αυτή μαρτυρία  δεν είναι «εις μνήμην». Είναι αμάραντα  αγριολούλουδα που μένουν στη μνήμη από το πέρασμα του Καθηγητού μου Δημήτρη Δελιβάνη και  καταθέτω  σήμερα στο  γιόρτασμα της ζωής του.                                                                                                                                        

 1. Thanassis Yannopoulos

         Le 3 Avril de 1909 est né à Vienne, de parents grecs, un grand homme qui, des années plus tard, fut distingué comme personnalité de marque, artisan de la science économique, brillant universitaire et maître respectable, admiré et aimé par de nombreuses générations d’étudiants, Dimitrios Delivanis.

             Malgré une carrière brillante, pas seulement universitaire, une riche contribution à la science économique, à l’éducation, à la société, le professeur Dimitri Delivanis écrivait en 1993 dans son journal avec une modestie injustifiée:

                 « Je ne crois pas que mon journal intéressera beaucoup de monde en dehors de ma femme et de ma fille parce que je ne suis pas devenu quelqu’un de suffisamment important ».

L’homme dont les pensées, les jugements et les recommandations dans tant de domaines se sont avérées justes et en général acceptées, a mésestimé sa propre importance et son existence éclairée. Aujourd’hui, ses anciens étudiants, avec sa famille, fêtons ensemble sa vie, le centième anniversaire de sa naissance.

Souvenirs personnels:

            1946 fut l’année de mon entrée à la Faculté de Droit de l’Université de Thessalonique. Je fis la connaissance du Professeur Dimitri Delivanis, un jeune homme à la stature droite et au regard perspicace derrière ses lunettes, qui dominait du haut de sa chaire et dont la présence imposait le silence au nombreux auditoire. Il parlait vite, mais les notions étaient denses et claires. Nous fûmes vite rassurés en comprenant qu’il nous serait possible de prendre des notes de qualité et que nous éviterions ainsi l’étude de l’œuvre volumineuse de Zolotas. Nous avons vite compris aussi que notre professeur acceptait les questions et qu’il était toujours disposé à nous donner des explications et des exemples après la conférence, même dans son bureau, la modeste salle 41.

En 1950, j’ai obtenu ma licence. Pendant ces années-là, j’ai eu la chance de connaître mon professeur, pas seulement en tant qu’homme de science et mentor, mais aussi en tant que personne sociable et ami digne de respect. Au gré de promenades, d’excursions, de repas entre amis à la maison, et souvent sur le chemin de l’Université –nous habitions près l’un de l’autre, ma famille rue Venizélos et le professeur à l’Hôtel Thessalikon, rue Egnatia près de la rue Venizélos.  

Même si je n’ai pas suivi les études économiques qu’il m’encourageait à faire, je lui dois mon évolution dans la branche juridique que j’avais choisie; il m’a encouragé à poursuivre mes études après la licence, il m’a procuré une lettre de recommandation pour la bourse Fullbright à Berkeley et, me prodigant ses conseil, il m’a préparé à la vie à l’étranger.  

          « Vous devez écrire souvent à vos parents, au moins une fois par semaine et tenir un journal », me conseillait-il. Il paraît qu’il ne m’a jamais pardonné de n’avoir pas suivi d’études économiques et c’est peut-être pour me punir qu’il me vouvoya jusqu’à la fin.

La plupart de ses précieux conseils, je les ai suivis et je lui en suis reconnaissant parce qu’ils m’ont procuré et me procurent encore beaucoup de joies. Ces mêmes conseils, j’ai essayé de les transmettre à mes propres étudiants ainsi qu’à mes enfants----mais aujourd’hui la correspondance est sacrifiée sur l’autel du téléphone, de l’internet et des e-mail. Il m’a aussi donné d’autres conseils sur des endroits, des gens, des situations et même des critères pour le choix de mon épouse, oui, oui, mais… ça c’est une autre histoire.

Les paroles de ce bref témoignage ne sont pas « à sa mémoire ». Ce sont des fleurs immortelles qui restent en souvenir du passage de mon Professeur Dimitri Delivanis et que je dépose aujourd’hui à l’occasion de la fête de sa vie.  

2.  Ιάσων Δούμπης

Κυρίες και Κύριοι,

Θα προσπαθήσω να σας εκθέσω επιγραμματικά ορισμένα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας του αείμνηστου Καθηγητή Δημήτρη Δελιβάνη, όπως αυτά αποτυπώθηκαν στη μνήμη μου στην περίοδο της δεκαετίας του 1950, κατά την οποία υπήρξα αρχικά φοιτητής του (από το 1951), στη συνέχεια, βοηθός του και φίλος του μέχρι το θάνατό του.

Σκέφτηκα ότι αυτά που θα σας πω για την προσωπικότητα του Καθηγητή Δελιβάνη θα γίνουν καλύτερα αντιληπτά αν ενταχθούν στο ιστορικό πλαίσιο στο οποίο συνέβησαν,  δηλαδή στα πρώτα ειρηνικά χρόνια μετά τον αιματηρό εμφύλιο πόλεμο, που είχε αφήσει πίσω του συντρίμμια και νωπές πληγές και πάθη.

Η ζωή στο Πανεπιστήμιο κατά την περίοδο εκείνη κυριαρχούνταν από εξουσιαστικές δομές, στις οποίες δεν συμμετείχαν οι φοιτητές, αλλά, βεβαίως, τις υφίσταντο. Υπήρχαν ιδιότυποι περιορισμοί στην κίνηση και την ατομική και συλλογική δράση των φοιτητών στον πανεπιστημιακό χώρο. Σκεφτείτε ότι δεν μας επιτρεπόταν να χρησιμοποιούμε την κεντρική είσοδο του κτιρίου, στο οποίο βρισκόμαστε σήμερα, γιατί προορίζονταν αποκλειστικά και μόνο για τους καθηγητές, αρκετοί δε καθηγητές δεν ήταν ακριβείς στο ωράριο του μαθήματός τους ή/και των εξετάσεων τους και αυτό θεωρούνταν περίπου ως δικαίωμά τους. Τέλος, δεν είχαμε πρόσβαση στα βιβλία της Κεντρικής Βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου, που είχε τον τίτλο «Βιβλιοθήκη Καθηγητών», παρά μόνο με ειδικό σημείωμα κάποιου Καθηγητή μας,

Σ’ αυτό το Πανεπιστήμιο, με το κλίμα που σας περιέγραψα, ήρθαμε για πρώτη φορά, ως πρωτοετείς φοιτητές, σε επαφή με τον αείμνηστο Καθηγητή Δημήτρη Δελιβάνη, ο οποίος (στο πρώτο έτος των σπουδών) δίδασκε το μάθημα της Θεωρητικής Οικονομίας.

Δεν χρειάστηκε πολύς χρόνος για να αντιληφθούμε ότι ο Καθηγητής Δελιβάνης δεν ταυτίζονταν με το κλίμα ή τις πρακτικές που σας περιέγραψα. Ο Καθηγητής Δελιβάνης ήταν ένας Δάσκαλος, διαφορετικός από άλλους της εποχής του. Σέβονταν τους φοιτητές του και δεν τους αντιμετώπιζε αφ’ υψηλού. Η ύλη του μαθήματός του ήταν πράγματι δυσνόητη, γίνονταν, όμως, περισσότερο κατανοητή στα τακτικά φροντιστηριακά μαθήματά του. Στα φροντιστηριακά αυτά μαθήματα ενεθάρρυνε και καλλιεργούσε τον ισότιμο διάλογο με τους φοιτητές του, και με την ελευθερία που μας παρείχε στην υποβολή ερωτήσεων και στη διατύπωση της γνώμης μας,  τα μαθήματα αυτά λειτουργούσαν ως ένα πεδίο πνευματικής αλληλεπίδρασης και καλλιέργειας της διαλεκτικής επιστημονικής σκέψης. Τα φροντιστήρια αυτά βοήθησαν πολλούς από εμάς στους μετέπειτα επιστημονικούς και επαγγελματικούς προσανατολισμούς μας, που δεν είχαν απαραιτήτως σχέση με την επιστήμη της Οικονομίας. 

Ο Καθηγητής Δελιβάνης δεν ήταν δογματικός στις επιστημονικές απόψεις του. Αναγνώριζε την απρόβλεπτη επίδραση του ψυχολογικού παράγοντα στην οικονομία. Στη θεωρία υιοθετούσε τις απόψεις του διάσημου Άγγλου Οικονομολόγου John Maynard Keynes, του οποίου το βασικό σύγγραμμα The General Theory of Employment, Interest and Money είχε μεταφράσει στην ελληνική γλώσσα. Ήταν συντηρητικός στις πολιτικές πεποιθήσεις του, χωρίς κομματική ένταξη. Η εν γένει κοινωνική συμπεριφορά του (όπως ειδικότερα η συμπεριφορά του προς τους φοιτητές του), συμφυής και προς την ψυχική του ευγένεια και τον κοσμοπολίτικο χαρακτήρα του, δεν είχε καμία σχέση με πολιτικές ή ταξικές προκαταλήψεις και αποκλεισμούς, που επικρατούσαν την εποχή εκείνη, γενικότερα.      

Ήταν ειλικρινής στις σχέσεις του με τους άλλους, συνεπής προς τους φίλους του (στους οποίους περιλαμβάνονταν αρκετοί πρώην φοιτητές του) και πάντα πρόθυμος να τους συμπαρασταθεί στις δύσκολες στιγμές τους.

Στο σημείο αυτό θα αναφερθώ σε ένα χαρακτηριστικό περιστατικό που επιβεβαιώνει την ευρύτητα των κοινωνικών αντιλήψεων του Καθηγητή Δελιβάνη και το ότι αυτός, ως συνειδητός ευπατρίδης, δεν διακατέχονταν από ψυχολογικά συμπλέγματα. 

Όπως πολλοί από εμάς θα θυμούνται, την εποχή εκείνη, ο Πρύτανης του Πανεπιστημίου οργάνωνε μία δεξίωση στην αυλή του Πανεπιστημίου με την ευκαιρία της λήξεως του πανεπιστημιακού έτους. Στις δεξιώσεις αυτές προσκαλούνταν οι συνάδελφοι του Πρύτανη- Καθηγητές, καθώς και οι Αρχές και άλλοι σημαίνοντες παράγοντες της πόλεώς μας. Το έτος 1965, κατά το οποίο Πρύτανης ήταν ο Καθηγητής Δελιβάνης, σπάζοντας αυτή την παράδοση ως προς τα πρόσωπα που καλούνταν σ’ αυτή τη δεξίωση, προσκάλεσε για πρώτη φορά και τους επιμελητές, βοηθούς, παρασκευαστές και διδασκάλους, καθώς και όλο το διοικητικό προσωπικό του Πανεπιστημίου… αλλά και τους κηπουρούς και τις συμπαθείς καθαρίστριες. Ο ηθελημένος συμβολισμός αυτής της ενέργειας του ήταν προϊόν μιας προωθημένης για την εποχή αντίληψης ανθρώπινων κοινωνικών σχέσεων, που εξέπεμπε και ένα μήνυμα προς διάφορους αποδέκτες.

            Ο Καθηγητής Δελιβάνης ενδιαφέρονταν, επίσης, ιδιαίτερα για την επαφή του και με την κοινωνία της πόλεώς μας. Με την τάση που τον διέκρινε, να μοιράζεται τις γνώσεις και τις εμπειρίες του και με άλλους ανθρώπους, έδινε συχνά διαλέξεις για θέματα του κλάδου του, αρκετές φορές και για τις ταξιδιωτικές εντυπώσεις του από διάφορες ξένες χώρες τις οποίες επισκέπτονταν ως προσκεκλημένος των Πανεπιστημίων τους. Οι ταξιδιωτικές εντυπώσεις του προσήλκυαν το ενδιαφέρον πολλών συμπολιτών μας, δεδομένου ότι τα ταξίδια στο εξωτερικό, κατ’ αντίθεση προς ο, τι συμβαίνει σήμερα, δεν ήταν τότε στον ίδιο βαθμό προσιτά σε πολλούς συμπολίτες μας.

            Με όσα είχα την τιμή να σας αναπτύξω στο χρόνο που μου διατέθηκε, προσπάθησα να βάλω μερικές μόνο πινελιές στην εικόνα της προσωπικότητας του αείμνηστου Καθηγητή Δημήτρη Δελιβάνη. Είμαι βέβαιος πως με τις ομιλίες που προηγήθηκαν και με αυτές που θα ακολουθήσουν θα σχηματιστεί μία πληρέστερη εικόνα της σημαντικής αυτής προσωπικότητας.

Τα όσα σας ανέπτυξα τα καταθέτω με σεβασμό στη μνήμη του Καθηγητή Δημήτρη Δελιβάνη για τα εκατό χρόνια από τη γέννησή του.

       Ευχαριστώ.

2. Traduction en français du discours de Jason Doumbis

Je vais m’efforcer de vous exposer brièvement certaines des caractéristiques propres à la personnalité du remarquable Professeur Dimitri Delivanis, telles qu’elles se sont imprimées dans ma mémoire au cours de la décennie de 1950, au cours de laquelle je fus d’abord son étudiant (dès 1951) puis son assistant et son ami jusqu'à sa mort.

Je pense que tout ce que j’ai à vous dire de la personnalité du Professeur Delivanis sera plus facile à comprendre si je l’intègre au contexte historique dans lequel ces événements se sont passés, soit dit dans les premières années de paix de l’après-guerre civile sanguinaire, qui laissait derrière elle la catastrophe, des passions et des plaies encore ouvertes.

La vie à l’Université pendant cette période était dominée par une structure autoritaire, à laquelle les étudiants ne participaient pas, mais qu’ils subissaient indéniablement. Des restrictions spéciales limitaient les mouvements et l’activité personnelle et collective des étudiants au sein de l’université. Imaginez-vous que nous n’avions pas le droit d’utiliser l’entrée centrale du bâtiment, dans lequel nous nous trouvons aujourd’hui, parce ce qu’elle était strictement réservée aux professeurs, dont pas mal ne respectaient pas le programme des cours ou/et des examens, ayant pour principe qu’ils étaient en quelque sorte dans leur droit.  Enfin, nous n’avions accès aux livres de la Bibliothèque Centrale de l’Université, ladite « Bibliothèque des Professeurs », que munis d’une note spéciale d’un de nos Professeurs.

C’est dans cette Université, dans le climat que je viens de vous décrire, que nous sommes entrés pour la première fois, comme étudiants de première année, en contact avec le Professeur Dimitri Delivanis qui enseignait la Théorie Economique.

Nous n’avons pas tardé à comprendre que le Professeur Delivanis se distinguait du climat et des pratiques que je viens de vous décrire. Le Professeur Dimitri Delivanis était un Maître, différent de ses contemporains. Il respectait ses étudiants et ne prenait pas avec eux des airs de supériorité. La matière qu’il enseignait était vraiment difficile, mais il la rendait plus compréhensible par des travaux pratiques réguliers. Pendant les travaux pratiques, il encourageait et cultivait le dialogue, sur un pied d’égalité, et nous étions libres de lui poser des questions et d’exprimer notre avis. Ces cours étaient comme un champ d’interaction intellectuel et de culture de la pensée scientifique dialectique.

Ces travaux pratiques se révélèrent par la suite précieux pour plusieurs d’entre nous quant au choix de leurs orientations scientifiques et professionnelles, qui n’étaient pas nécessairement liées à la science de l’Economie.

 

Le Professeur Delivanis n’était pas dogmatique dans ses opinions scientifiques. Il reconnaissait l’influence imprévisible du facteur psychologique dans l’économie. Du point de vue théorique, il avait adopté la position de l’Economiste renommé Anglais John Maynard Keynes, dont il a traduit en langue grecque l’œuvre fondamentale, Théorie générale de l’emploi, de l’intérêt et de la monnaie. Il était conservateur dans ses convictions politiques, sans jamais appartenir à un parti politique. Son comportement social, en général (comme son attitude en particulier vis-à-vis de ses étudiants) sa gentillesse innée et son caractère cosmopolite étaient sans rapport avec les préjugés et les exclusions politiques et de classes, qui dominaient d’une manière générale cette époque. 

Il était sincère dans ses relations avec les autres, régulier envers ses amis (parmi lesquels figuraient pas mal de ses anciens étudiants) et il était toujours prêt à leur rendre service dans les moments difficiles.

Sur ce point, je vais rappeler un événement significatif qui confirme l’étendue des idées sociales du Professeur Delivanis et du fait que, en gentleman consciencieux, il ne souffrait d’aucun complexe psychologique.

  

Comme certains d’entre vous se le rappelleront, à cette époque-là, le Recteur de l’Université avait organisé une réception dans la cour de l’Université, à l’occasion de la fin de l’année universitaire. A ces réceptions, les personnes invitées étaient les amis du Recteur – des Professeurs, ainsi que les autorités et des personnalités importantes de notre ville. En cette année 1965, où le Professeur Delivanis était Recteur, passant outre la tradition quant aux personnes qui devaient invitées à cette réception, avait aussi convié pour la première fois les assistants, les maîtres assistants, les préparateurs, les enseignants et tout le personnel administratif de l’Université… mais aussi les jardiniers et les sympathiques femmes de ménage.  Le symbolisme délibéré de cet acte était le produit d’une conception en avance sur son époque des relations sociales plus humaines, adressant ainsi un message vers différents destinataires.

 

Le Professeur Delivanis se souciait aussi beaucoup de garder le contact avec la société de notre ville. Guidé par cette tendance qui était la sienne de partager connaissances et expériences, il donnait souvent des conférences portant sur sa spécialisation, mais à plusieurs reprises aussi sur ses impressions de voyages dans d’autres qu’il avait l’occasion de visiter comme invité de leurs Universités. Ses impressions de voyage  fascinaient beaucoup nos concitoyens, étant donné qu’à cette époque-là, les voyages à l’étranger, contrairement à aujourd’hui, n’étaient accessibles qu’à très peu d’entre eux.  

Avec ce que j’ai eu l’honneur de vous exposer dans les limites du temps qui m’a été imparti, je me suis efforcé de dépeindre succinctement la personnalité de cet inoubliable Professeur que fut Dimitri Delivanis. Je suis certain que les interventions qui ont précédé et celles qui vont suivre nous permettront de tracer un portrait plus complet de cette personnalité notoire.

Ces mots que je viens de proférer, je les dédie avec le plus grand respect à la mémoire du Professeur Dimitri Delivanis, pour son centième anniversaire. 

           

3. Iορδάνης Καϊσερλίδης

Θα αναφέρω τρία πράγματα από τη σχέση μου με τον αγαπημένο μου καθηγητή Δημήτριο Δελιβάνη. Θα τα σημειώσω εδώ για την ιστορία.

Το πρώτο αναφέρεται στην ευλάβειά του στη διαχείριση του χρόνου. Ήταν μνημειώδης η συνέπεια του χρόνου του Δελιβάνη. Όταν έλεγε 9 ήταν 9. Στις εξετάσεις, στα μαθήματα.

Δεύτερον, εξέπεμπε αξιοπρέπεια. Μέχρι την τελευταία στιγμή μου μιλούσε στον πληθυντικό, κάτι που σέρνω διαρκώς μαζί μου, και καμιά φορά εκπλήσσονται οι συνομιλητές μου, γιατί θα μπορούσα να μιλήσω στον ενικό, ιδίως σε νεότερούς μου.

Το τρίτο που θα ήθελα να καταθέσω είναι ότι εκτιμούσε και ενδιαφερόταν πολύ για τους φοιτητές του. Είχε μια ημέρα της εβδομάδας τακτική, την οποία τηρούσε με ευλάβεια, και όπου μπορούσε ο καθένας να πάει για να του λύσει απορίες και να συζητήσει μαζί του.

Ο Δελιβάνης θα ζει πάντα μέσα μου.

Ευχαριστώ πάρα πολύ

3.Jordan Kaïserlides

Je vais évoquer trois choses de ma relation avec mon professeur bien aimé Dimitrios Delivanis. Je vous les signale ici pour l’histoire.

La première a à faire avec la dévotion qu’il avait pour la gestion du temps. La ponctualité de Delivanis était mémorable. Quand il disait 9 heures, c’était 9 heures. Pour les examens, pour les cours.

La deuxième, c’est la dignité qui dégageait de lui. Jusqu’au dernier instant, il me vouvoyait, habitude que depuis je traîne avec moi, et dont mes interlocuteurs se montrent parfois étonnés, car je pourrais utiliser le tutoiement, surtout avec les plus jeunes que moi.

La troisième chose que je voudrais évoquer, c’est le respect et le grand intérêt qu’il vouait à ses étudiants. Il avait fixé un jour dans la semaine, qu’il respectait profondément, où chacun pouvait venir lui poser des questions ou discuter avec lui.

Pour moi, Delivanis sera toujours vivant.

Je vous remercie. 

4. Φαίδων Κοζύρης

"Κυρίες και κύριοι,

Που να φανταζόμαστε πριν εξήντα χρόνια, όταν παρακολουθούσαμε το μάθημα της Θεωρητικής Οικονομικής του πρώτου έτους, ότι θα συναντιώμαστε στα εκατοστά γεννέθλια του καθηγητή μας Δημητρίου Δελιβάνη για να τιμήσουμε τη μνήμη του! 

Ο Καθηγητής σημάδεψε την επιστημονική μου ανέλιξη σε τρία σημεία. Πρώτα θα αναφερθώ στη μανία του με το ρολόϊ, που τότε μάλλον μας ξένιζε και οδηγούσε σε αστεϊσμούς και πειράγματα. Σιγά-σιγά όμως συνειδητοποιήσαμε ότι ήταν απόρροια σεβασμού του χρόνου μας που μας επέτρεπε επιτέλους να έχουμε εμπιστοσύνη στον προγραμματισμό του μαθήματος αντί να κυνηγούμε τους καθηγητές στους διαδρόμους και τα σπουδαστήρια. Επιπλέον, ήταν ένα μήνυμα σοβαρότητας και ευταξίας που ξεπερνούσε τα όρια του μαθήματος. Δεύτερο, και το ουσιαστικότερο, για πρώτη φορά καταλάβαμε ότι δεν αρκούσε να μαθαίνουμε την ύλη απέξω, έστω καλά και ωραία, και να την επαναλαμβάνουμε. 'Επρεπε να βασανίσουμε το κείμενο και να βασανίσουμε τον εαυτό μας μαζί του για να το κάνουμε κτήμα μας. Αυτή η φωτισμένη διεργασία έμεινε και θα παραμείνει μαζί μας ως το τέλος. Τρίτο, μπορεί ο Καθηγητής να ήταν αυστηρός προς σ' εκείνους που απελπισμένα κηνυγούσαν μόνο ένα πέντε κατά τα ειωθότα. Αλλά γινόταν φίλος και σύντροφος και συνομιλητής σε αυτούς που έδειχναν πραγματικό ενδιαφέρον, κάτι πρωτάκουστο εκείνα τα χρόνια. 

Έτσι καταλήγω στο συμπέρασμα ότι ο Καθηγητής έγραψε ιστορία στη Σχολή ΝΟΕ της εποχής και ότι του χρωστάμε αναγνώριση και ευγνωμοσύνη".  

4. Phaidon Kozyris   

Ma chère Maria,

Mes compliments pour la cérémonie, elle nous remémore tant... 

Voici mon texte, de deux minutes à peine :

Mesdames et Messieurs,

Comment aurions-nous pu nous imaginer, il y a de cela soixante ans, quand nous suivions le cours de Théorie Economique de première année, que nous nous retrouverions ici même à la cérémonie du centenaire de notre professeur Dimitri Delivanis pour honorer sa mémoire !

Le Professeur a marqué ma carrière scientifique sur trois points. Je vais d’abord parler de son obsession de la montre, qui à cette époque-là m’étonnait fort et suscitait plaisanteries et taquineries de notre part. Petit à petit pourtant, nous nous rendions compte que cela était l’expression de son respect pour notre temps ; il nous permettait ainsi de nous fier enfin à la planification des cours, au lieu de courir derrière nos professeurs dans les couloirs et les salles de travail. C’était aussi un signe du sérieux et du bon ordre de notre activité qui dépassait les limites du cours. Et puis, et c’est le point essentiel, pour la première fois nous comprenions qu’il ne suffisait pas d’apprendre simplement la matière par cœur, même à la perfection, mais de la répéter. Il fallait tyranniser le texte et nous tyranniser nous-mêmes avec le texte pour le faire nôtre. Ce procédé éclairé est resté et restera en nous jusqu’à la fin. Enfin, bien sûr le Professeur se montrait sévère envers ceux qui, suivant la coutume, couraient désespérément après un petit cinq. Mais, chose insolite en ce temps-là, il se liait d’amitié, devenait camarade et interlocuteur de ceux qui faisaient preuve d’un intérêt réel. Ainsi j’en suis venu à la conclusion que le Professeur a écrit l’histoire à la Faculté de Droit et des Sciences Economiques d’alors et que nous lui devons reconnaissance et gratitude.

5. Στέλιος-Άγγελος Παπαθεμελής

Εγώ ήμουν πρωτοετής το 1956. Αισθάνομαι ότι η σεμνή εκδήλωση απηχεί την γνωστή ρήση στον Επιτάφιο του Περικλέους «ανδρών επιφανών, έργω γενομένων έργω και δηλούσθαι τας τιμάς». Θυμάμαι τον  επιφανή  Άνδρα διεθνούς κύρους και ευρέος διαμετρήματος. Θυμάμαι ότι επικρατούσε γενικά  η εντύπωση στους φοιτητές, στους συμφοιτητές μου, ότι είναι απρόσιτος, ότι είναι εν πάση περιπτώσει δυσπρόσιτος. Όσοι απεφάσιζαν να τον πλησιάσουν καταλάβαιναν αμέσως ότι τους περιέβαλε μια αύρα ευγένειας και καλοσύνης, που εξέπεμπε ο καθηγητής, και σε κάθε περίπτωση η αυστηρότητά του ήταν κάτι που αναγκάζονταν ο καθένας να αποδεχθεί ως συγγνωστή κατάσταση. Το 1957  ο καθηγητής Δελιβάνης απουσίαζε από τις εξετάσεις, διότι βρέθηκε στην Ιαπωνία με πρόσκληση να διδάξει στο Πανεπιστήμιο του Τόκιο. Τότε, τον Οκτώβρη, αλλά ιδίως στην ημιπερίοδο του Δεκεμβρίου συνέβησαν σημεία και τέρατα, διότι εκείνοι οι οποίοι εξέταζαν πέρασαν ζωντανούς και πεθαμένους, αρκεί να είχαν πληρώσει το περιβόητο 35άρι, γνωστό ως «εξέταστρα» της εποχής. Δεν θέλω να πω περισσότερα. Αισθάνομαι ότι εμείς, νομικοί, αποφασισμένοι επαγγελματικά να δικηγορήσουμε, νιώθαμε συχνά μια δυσφορία, διότι έπρεπε να διαθέτουμε πολύ χρόνο, να ακούμε και να διαβάζουμε  το μάθημα της Πολιτικής Οικονομίας. Τότε μας ήταν κάτι βαρύ. Όταν αργότερα ο ομιλών παρεξέκλινε από τη δικηγορία  και εστράφη  στην πολιτική, τότε αναγκάστηκα να ξαναγίνω μαθητής του καθηγητή Δελιβάνη, δηλαδή να ξαναδιαβάσω τη Θεωρητική και την Εφηρμοσμένη Πολιτική Οικονομία. Να διαβάσω, επίσης, το κλασικό έργο, - το οποίο εκείνος είχε μεταφράσει - του Keynes την «Γενική Θεωρία περί Απασχόλησεως, Τόκου και Χρήματος»!

Κρατώ από το πολύ συμπυκνωμένο Ημερολόγιό του, άλλωστε ο καθηγητής Δελιβάνης είχε ένα λόγο, ιδίως τον προφορικό λόγο, τηλεγραφικό. Αν η αρχαία ρήση το λακωνίζειν εστί φιλοσοφείν μπορούσε να ταιριάσει σ’ έναν άνθρωπο, ο Δελιβάνης ήταν εκείνος που πράγματι φιλοσοφούσε λακωνίζων. Αυτό ήταν μια δυσκολία για μας.

Από το Ημερολόγιο επισημαίνω 2-3 σημεία. Το πρώτο, λίγες μέρες μετά την αποχώρηση των Κατοχικών  στρατευμάτων από την Αθήνα, στις 15 Οκτωβρίου του 1944, αποφασίζει, και μάλιστα με τέτοια έμφαση το τονίζει «ότι δεν θα ανήκε σε κανένα κόμμα ως  δημόσιος λειτουργός». Δεν του χρειάζονται τα κόμματα. Ο Κορνήλιος Καστοριάδης δεν είχε δημοσιεύσει ακόμη το κλασικό βιβλίο του «Η άνοδος της ασημαντότητας», τίτλος που είναι εμβληματικός για τα καθ’ ημάς, και στο οποίο λέει ήδη από τη δεκαετία του ’60 ο Καστοριάδης  ότι «το ρήγμα αριστερά-δεξιά έχει προ πολλού επιχωματωθεί». Μια γραφή του τιμωμένου το 1975, μετά την εισβολή του Αττίλα στην Κύπρο, συνοψίζει την απελπισία του. Αισθάνεται «απελπισμένος διότι οι Εγγλέζοι παρότρυναν τους Τούρκους να αποικίσουν το κατεχόμενο τμήμα». Σκέφτομαι τι θα έλεγε ο καθηγητής σήμερα αν παρακολουθούσε τις λεγόμενες «απ’ ευθείας συνομιλίες» Χριστόφια - Ταλάτ, όπου ο κ. Χριστόφιας πρότεινε εναλλακτική προεδρία, νομιμοποίηση 50.000 Εποίκων της εισβολής και «σταθμισμένη» ψήφο δηλαδή εξίσωση του 82% των Ελληνοκυπριακών ψήφων με το 18% των Τουρκοκυπριακών. Μια άλλη επισήμανσή του: «η Ελλάδα βρίσκεται σε αδιέξοδο». Αλλά  αείμνηστε Δάσκαλε πότε δεν βρίσκονταν η Ελλάδα σε αδιέξοδο.. Διότι όπως έγραψε ο Ροΐδης «έκαστον έθνος έχει τας πληγάς του, η Αγγλία την ομίχλην, η Βλαχία τους βατράχους, η Αίγυπτος τας οφθαλμίας και η Ελλάς τους Έλληνας»!  Είναι χαρακτηριστικό ότι ένας  οικονομολόγος παρακάμπτει τα δημοσιονομικά, νομισματικά, οικονομικά και αναδεικνύει ως μεγαλύτερο πρόβλημα την εξωτερική πολιτική και τα εθνικά μας θέματα.

Και αυτή τη στιγμή, Κυρίες και Κύριοι, παρότι  μέγα πρόβλημα και στο επίκεντρο είναι η οικονομία, αυτό που απειλεί την ασφάλεια και τελικά την υπόσταση της χώρας είναι ότι  λυτοί και δεμένοι κινούνται να επιβάλουν «λύσεις» σε Αιγαίο, Κύπρο και Σκοπιανό που εξυπηρετούν τα συμφέροντα των εχθρών του Ελληνισμού.

Ο καθηγητής  Δελιβάνης μας συγκεντρώνει σήμερα εδώ και μας βλέπει από ψηλά όπου βρίσκεται. Είναι για μας βαθιά ικανοποίηση να του πλέκουμε τον δίκαιο έπαινο, οι μαθητές προς τον Δάσκαλο και να καταθέτουμε στη μνήμη του ένα ταπεινό κλάδο δάφνης.

5. Stelios Papathemelis

En 1956 j’étais étudiant en première année. Cette sobre cérémonie me donne l’impression de renvoyer à la célèbre maxime de l’Epitaphe de Périclès : « les hommes illustres, célèbres par leur œuvre, doivent être honorés par des œuvres ». Je me souviens de l’Homme de prestige, international et de grande envergure. Je me souviens qu’il donnait généralement l’impression auprès des étudiants, auprès de mes camarades de Faculté, d’être d’un abord difficile, enfin, d’être inaccessible. Ceux qui se décidaient à l’approcher comprenaient tout de suite qu’une aura de gentillesse et de bonté émanait de lui, et qu’en tout cas sa sévérité devait être acceptée comme un fait excusable. En 1957, le professeur Delivanis était au Japon au moment des examens, invité à enseigner à l’Université de Tokyo. Alors, en Octobre, mais surtout à la mi-Décembre de drôles de choses se passèrent, c’est-à-dire que même les morts avaient réussis aux examens, pourvu qu’ils aient payé leurs 35 drachmes, connus comme « coupons d’examens » dans le temps. Je n’en dirai pas davantage. J’ai impression que nous, les juristes, bien décidés à devenir avocats, étions souvent déconcertés, car il nous fallait consacrer beaucoup de temps à suivre et étudier le cours d’Economie Politique. C’était très lourd pour nous. Quand plus tard j’ai quitté le barreau pour me tourner vers la politique, j’ai de nouveau été étudiant du professeur Delivanis, c'est-à-dire que je devais étudier de nouveau l’Economie Politique Théorique et Appliquée. Etudier aussi l’œuvre classique- qu’il avait lui-même traduite en grec- de Keynes, La Théorie Générale de l’Emploi de l’Intérêt et de la Monnaie !

Je retiens de son Journal très dense que le professeur Delivanis avait un style, surtout quand il parlait, télégraphique. Si la maxime ancienne disant qu’être laconique c’est philosopher devait être associée à une personne, Delivanis était vraiment celui qui philosophait dans un style laconique. Ceci représentait une difficulté pour nous.

            De son Journal, je tiens à souligner 2 ou 3 points. Le premier, peu de jours après que les armées d’occupation eurent quitté Athènes, le 15 Octobre 1944, Delivanis décide, et le déclare avec une certaine emphase qu’ « étant fonctionnaire public il n’appartiendra a aucun parti politique ». Il n’a pas besoin des partis politiques. Kornélios Kastoriades n’avait pas encore publié son livre devenu classique L’ascension de l’insignifiant dont le titre est emblématique pour chacun d’entre nous, et dans lequel il déclare -dès les années 60- que « la fracture gauche- droite a été remblayé depuis longtemps »

Un écrit de celui auquel nous rendons aujourd’hui hommage, datant de 1975, après donc l’invasion de Chypre par Attila, résume son désespoir. Il se sent « désespéré car les Anglais ont encouragé les Turcs à coloniser la zone occupée ». Je songe à ce que le professeur dirait aujourd’hui suivant ce qu’on appelle les « discussions en direct » de Christofias et Talat, où M. Christofias proposait une présidence alternative, la légalisation des 50.000 Colons et un vote « modéré » c’est-à-dire le nivellement des 82% de Chypriotes Grecs avec les 18% de Chypriotes Turcs. 

Une autre révélation de sa part: “la Grèce se trouve dans l’impasse”. Pourtant, Maître, la Grèce fut-elle jamais ailleurs que dans l’impasse ? Car, comme l’a écrit Roïdis « chaque nation a ses plaies, l’Angleterre le brouillard, la Valachie les grenouilles, l’Egypte les ophtalmies et la Grèce les Grecs » ! Le fait est significatif, qu’un économiste décide de mettre de côté les problèmes financiers, monétaires et économiques et désigne comme problème le plus important notre politique extérieure et nos problèmes nationaux.

Et actuellement, Mesdames et Messieurs, bien que le grand problème de notre pays soit son économie, ce qui menace sa sécurité et son existence même, est le fait qu’attachés et détachés se mobilisent en vue d’imposer des « solutions » dans la mer Egée, à Chypre et à Skopje, favorisant les intérêts des ennemis de l’Hellénisme. 

Le professeur Delivanis nous a rassemblés ici aujourd’hui et nous regarde de là-haut. Cela représente pour nous, ses élèves, une profonde satisfaction que de faire l’éloge mérité de notre Maître et de déposer à sa mémoire une humble branche de laurier. 

6. Κώστας Παπακωνσταντίνου

ΣΤΟ ΔΑΣΚΑΛΟ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΚΑΡΔΙΑΣ ΜΟΥ

Η απότιση τιμής και σεβασμού, η έκφραση θαυμασμού, η αναγνώριση της αξίας, του πνευματικού και επιστημονικού αναστήματος, του κύρους και μεγέθους της προσωπικότητος του Πανεπιστημιακού διδασκάλου και Ακαδημαϊκού Δημήτρη Δελιβάνη, είναι ο λόγος της συγκέντρωσης μας εδώ, με την ευκαιρία της συμπλήρωσης εκατό χρόνων από την γέννηση του.

Η ταχεία αναγνώριση των ανωτέρω αρετών του από την ελληνική και διεθνή επιστημονική κοινότητα, τον αξίωσαν να καταλάβει εξέχουσα θέση στον τομέα της οικονομολογίας. Έπαινοι και εγκώμια, υψηλής εκτίμησης, έχουν εκφρασθεί για τον Δημήτρη Δελιβάνη όσο ζούσε αλλά και μετά τον μισεμό του στην αιωνιότητα, από πολλούς ειδήμονες του χώρου. Δεν είμαι ένας απ' αυτούς. Όμως είναι χαρακτηριστική η περίπτωση μου. Γιατί από όλους τους Δασκάλους μου στη Νομική Σχολή, κατά την διάρκεια των σπουδών μου, ξεχώρισα και έκανα πλέον εκλεκτό μου τον Δημήτρη Δελιβάνη ενώ περιορισμένο ενδιαφέρον θα έπρεπε να έχω και μικρή επαγγελματική ωφέλεια να αναμένω από την διδασκαλία του, αφού ήμουν ήδη τότε Αξιωματικός της Χωροφυλακής. Και δεν σταμάτησε αυτό με την ολοκλήρωση των σπουδών μου, αλλά συνεχίζοντας την ίδια διάθεση διατήρησης σχέσεων και επικοινωνίας μαζί του, αξιώθηκα, και το λέγω αυτό με ιδιαίτερη τιμή, του προνομίου της φιλίας του.

Λόγοι αυτής της προτιμήσεως, για μένα, ήταν η μεγαλωσύνη, η ευγένεια, η σοβαρότητα, η αρχοντιά που με περισσή και ανεπιτήδευτη απλότητα ανάβλυζε και διεχέετο γύρω του σε κάθε εκδήλωση της λαμπερής και εξέχουσας ύπαρξής του. Αυτά ήταν τα εργαλεία, τα μέσα, με τα οποία διεμόρφωνε την ατμόσφαιρα μέσα στην οποία μας εδίδασκε. Γιατί ήθελε πρώτα και κύρια να δημιουργήσει στους φοιτητές του ήθος, κοσμιότητα και αξιοπρέπεια, αρετές απαραίτητες για την διάπλαση των πλέον σημαντικών ποιοτικών ιδιοτήτων του ανθρώπινου χαρακτήρα.

Η σχέση αυτή με την οικογένεια Δελιβάνη συνεχίζεται από την αγαπημένη του σύζυγο Μαρία, στην οποία, χωρίς να κάνω κανένα προσωπικό παίνεμα, γιατί δεν το έχει ανάγκη, λέγω πως την ευχαριστώ που με θεωρεί έναν από τους πιο πιστούς της φίλους, όπως λέγει.

Δάσκαλε, σου είμαι ευγνώμων γιατί η πολυσήμαντη διδασκαλία σου, η ήσυχη αλλά τόσο σίγουρη δύναμη της προσωπικότητός σου και κάποτε η εύγλωττη σιωπή σου με ενισχύουν ακόμα να κατορθώνω να μένω όρθιος στη ζωή.

6. Costas Papaconstantinou

A MON  MAITRE A PENSER ET MAITRE DE COEUR

L’hommage au maître Universitaire Dimitri Delivanis, l’expression de notre admiration, la reconnaissance de sa valeur et de sa stature scientifique, du prestige et de la dimension de sa personnalité, sont la raison de notre présence ici, à l’occasion du centième anniversaire de sa naissance.

L’immédiate reconnaissance de ces vertus de la part de la communauté scientifique grecque et internationale, lui a permis d’acquérir une place enviable dans le domaine de l’économologie. De nombreux experts du domaine ont exprimé éloges et louanges à Dimitri Delivanis, de son vivant mais aussi après sa mort. Je n’en fais pas partie. Mon cas est pourtant significatif. Car de tous mes maîtres à la Faculté de Droit, tout au long de mes études, j’ai distingué et j’ai élu Dimitri Delivanis, alors que j’aurais dû éprouver un intérêt limité pour son enseignement qui m’apportait peu du point professionnel, puisque j’étais alors déjà Officier de Police. Et cette affinité ne s’est pas éteinte avec la fin de mes études ; comme je me montrais toujours disposé à entretenir notre relation et à rester en contact avec lui, il m’a été permis, et je le dis avec beaucoup d’honneur, de jouir du privilège de son amitié.

            Les raisons de cette affinité, pour moi, furent la grandeur, la gentillesse, le sérieux, la noblesse qui émanaient de sa personne et qu’il répandait avec beaucoup de simplicité et de naturel autour de lui à chaque instant de son existence magnifique et éclairée. Voilà les outils et les moyens qu’il utilisait pour créer cette ambiance dans laquelle il enseignait. Parce qu’il voulait avant tout susciter chez ses étudiants le sens de la morale, de la gentillesse, de la dignité, vertus indispensables à la formation des qualités les plus importantes du caractère humain.

            Cette relation avec la famille Delivanis continue par le biais de sa chère épouse Maria à qui, sans lui faire de compliment personnel car elle n’en a pas besoin, je sais gré d’être considéré comme un de ses amis les plus fidèles, comme elle le dit elle-même.

Maître, je te suis reconnaissant car ton enseignement des plus importants, la force – si sereine et sûre - de ton caractère et parfois ton silence éloquent me donnent encore la force de rester debout.

7. Απόστολος Παπασλιώτης

Μνήμη καθηγητού Δημητρίου Δελιβάνη. Σ’αυτήν εδώ την ιστορική αίθουσα, που εμείς οι παλιοί φοιτητές θεωρούμε ιερή, ορκίστηκα  ως διδάκτωρ της Νομικής, πριν μισό αιώνα Πρυτανεύοντος Δημητρίου Ιωάννου Δελιβάνη.

Στη φωτογραφία που κοσμεί το γραφείο μου έκτοτε, είναι κάτω από το βήμα, οι καθηγητές της Σχολής Νομικών και Οικονομικών Επιστημών με τις τηβέννους τους και ανάμεσά τους οι δύο ορκισθέντες διδάκτορες. Στη μέση ο Πρύτανης, που το πνεύμα του είναι σήμερα ανάμεσά μας. Πάνω στο βήμα δεκατρείς πτυχιούχοι της Σχολής ΝΟΕ, που ορκίστηκαν την ίδια μέρα. Πίσω ψηλά ο Μυρόβλητος Πολιούχος Άγιος, όπως τότε, έτσι και σήμερα και εις τους αιώνες.

Τα βήματά μου διασταυρώθηκαν μ’ εκείνα του καθηγητού στα δύο πρώτα φοιτητικά χρόνια.  Αλά και αργότερα πολλές φορές. Δυο φορές του ζήτησα συστατική επιστολή για τον φάκελό μου, για υποτροφίες που αναζητούσα. Μου τις έδωσε αμέσως. ‘Όταν υπηρετούσα στο Υπουργείο Βορείου Ελλάδος, ο καθηγητής ήταν Πρόεδρος του ΙΜΧΑ. Αρκετές φορές συνεργαστήκαμε λίγο γραφειοκρατικά, περισσότερο πατριωτικά. Στην κλειστή για τους πολλούς Αλβανία του Εμβέρ Χότζα, το ζεύγος Δελιβάνη με επισκέφθηκε, όταν υπηρετούσα ως Πρέσβης. Η Μαρία Δελιβάνη  ήταν τότε Πρύτανης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας. Περάσαμε μιαν αξέχαστη εβδομάδα.

Εις τας δυσμάς δυσμάς του βίου του τον επισκέφθηκα με την σύζυγό μου στη Βουρβουρού. Τρώγαμε το μεσημέρι οι τέσσερις στο σπίτι. Του θύμισα διάφορα από την παλιά εποχή της δύσκολης  δεκαετίας του ’50. Του θύμισα πως μας αποχαιρετούσε στο τέλος του  δεύτερου έτους προτρέποντας, εμάς τους νομικούς, να μη λησμονήσουμε τα μαθήματά του και να συνεχίσουμε να παρακολουθούμε την οικονομική επιστήμη.  Ήξερα ότι οι νομικοί δεν την έβρισκαν τόσο ενδιαφέρουσα όσο το Ενοχικό ή το Ποινικό Δίκαιο. Έφερα ως παράδειγμα το πόσο παιδεύτηκα να καταλάβω την θεωρία του Tugan Baranowski. Χαμογέλασε. Που τον θυμηθήκατε αυτόν; Ξέρετε την άλλαξε την θεωρία του.

Μνήμη καθηγητού Δημητρίου Δελιβάνη. Ευχαριστούμε την καθηγήτρια και Πρύτανη σύζυγό του Μαρία Νεγρεπόντη-Δελιβάνη, για την ευκαιρία που μας προσφέρει να ανακαλούμε το πνεύμα του, στην κατάμεστη σήμερα αίθουσα τελετών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίο.

7.  Apostolos Papasliotis

-----------------------------------

Je me souviens du professeur Dimitrios Delivanis. Dans cette salle historique, que nous les étudiants d’autrefois, tenons pour sacrée, j’ai prêté serment comme docteur en Droit, il y a de cela un demi siècle, avec Recteur Dimitrios Jean Delivanis.  

Sur la photographie qui depuis lors embellit mon bureau, se trouvent au bas du pupitre, les professeurs de la Faculté de Droit et des Sciences Economiques vêtus de leur toge et parmi eux les deux docteurs qui venaient de prêter serment. Au milieu le Recteur dont l’esprit se trouve aujourd’hui parmi nous. Au-dessus, treize licenciés de la Faculté de Droit, qui prêtèrent serment ce même jour. Derrière au-dessus de nous, Saint Myrovlite, Patron de la Ville, tel qu’autrefois, aujourd’hui et pour des siècles encore.    

Mes pas ont côtoyé ceux du professeur pendant mes deux premières années  universitaires. Mais aussi plus tard, à maintes reprises. Par deux fois, je lui ai demandé des lettres de recommandation, destinées à des bourses que j’essayais d’obtenir. Chaque fois, il me les remit immédiatement. Quand  j’étais au service du Ministère de la Grèce du Nord, le professeur était Président de l’IMHA. Nous avons souvent été amenés à collaborer, moins dans un contexte administratif que patriotique.  Dans l’Albanie d’Envers Hotza, fermée aux plus nombreux et où je servais comme Ambassadeur, le couple Delivanis me rendit visite. Maria Delivanis était alors Rectrice de l’Université de Macédoine. Nous avons vécu ensemble une semaine inoubliable.

Vers la fin de sa vie, j’ai rendu visite au professeur à Vourvourou, avec mon épouse. Nous étions tous les quatre à table et je lui ai remémoré un tas de choses de cette époque difficile des années 50. Je lui ai rappelé comment il nous avait fait ses adieux, à la fin de la seconde année, nous exhortant, nous les juristes, à ne pas oublier ses cours et à ne pas perdre de vue la science économique. Il savait que les juristes s’y intéressaient moins qu’au Droit des Obligations et au Droit Pénal. J’ai alors mentionné en exemple la théorie de Tugan Baranowski et à quel point je m’étais donné du mal pour la comprendre. Il sourit. « Comment ce fait-il que vous vous souveniez de lui ? Vous savez, il l’a modifiée sa théorie ».

A la mémoire du professeur Dimitri Delivanis. Nous remercions le professeur et Rectrice,  son épouse, Maria Negreponti-Delivanis, de nous avoir offert l’occasion aujourd’hui de le rappeler à notre souvenir, dans cette salle comble des cérémonies de l’Université Aristote.

.

8. Βάσω Πορταρίτου-Κρεστενίτη

Ξεκινώντας αυτό το μικρό ανθολόγιο αναμνήσεων για τον καθηγητή Δημήτρη Δελιβάνη θα ήθελα να διευκρινήσω ότι δεν είχα την τύχη να υπάρξω φοιτήτρια του γιατί ήμουν φοιτήτρια στην Ανώτατη Βιομηχανική Σχολή Θεσσαλονίκης, έζησα όμως πολλά χρόνια, ως ερευνητικός συνεργάτης της καθηγήτριας Μαρίας Νεγρεπόντη Δελιβάνη, την καθημερινή ζωή και των δύο αγαπητών μου καθηγητών στο σπίτι τους, το γνωστό επιστημονικό καταφύγιο της οδού Μοργκεντάου.

Θα ήθελα λοιπόν να μοιραστώ μαζί σας δυο τρία συγκεκριμένα ανθρώπινα περιστατικά από την συνύπαρξη αυτή.

Μεσούσης της δικτατορίας το ζεύγος Δελιβάνη ετοιμάζεται να πάρει μέρος σε ένα μεγάλο διεθνές συνέδριο οικονομικού περιεχομένου στη Μόσχα. Κάποιο απόγευμα ο καθηγητής δέχεται ένα τηλεφώνημα από τον επιτελάρχη γνωστού χουντικού υπουργού, ζητώντας του να δείξει σχετική κατανόηση στη βαθμολόγηση του γραπτού του γιου του υπουργού, με αντάλλαγμα τη χορήγηση της σχετικής άδειας για το ταξίδι στη Μόσχα.

 Ο καθηγητής χωρίς δεύτερη σκέψη απαντά «Πολύ καλά κάντε ότι νομίζετε και εγώ θα διαμαρτυρηθώ δημοσίως στην εφημερίδα ΕΣΤΙΑ». Για τον Δημήτριο Δελιβάνη η ορθή και αντικειμενική επιστημονική αξιολόγηση των φοιτητών του ήταν θέμα αρχής μη διαπραγματεύσιμο.

Με την αποφοίτηση μου από την Α.Β.Σ.Θ. και σε αναζήτηση επαγγελματικής αποκατάστασης ο καθηγητής προθυμοποιήθηκε να με συστήσει και μάλιστα ένθερμα σε πολύ φιλικό του πρόσωπο επιχειρηματία, με μεγάλη ανθούσα επιχείρηση ως προϊσταμένη για το λογιστήριο της εταιρείας. Η επιχείρηση όμως, δεν με προσέλαβε προτιμώντας έναν άλλο υποψήφιο, κυρίως γιατί ήταν άνδρας.

Ο καθηγητής ενοχλημένος πολύ με την συμπεριφορά αυτή, «λούστρου» όπως την ανέφερε, έκοψε την καλημέρα στο φίλο του επιχειρηματία, αφού η αξιοκρατία και η μη διάκριση των φύλων ήτανε γιΆ αυτόν θέμα αρχής μη διαπραγματεύσιμο. 

Τελειώνοντας δεν μπορώ να μην αναφερθώ στη μεγάλη αγάπη του καθηγητή για την πόλη της Θεσσαλονίκης που εκδηλωνόταν με κάθε τρόπο στις περιηγήσεις των ξένων επισκεπτών και επιστημόνων, στις επιστημονικές ημερίδες που διοργάνωνε στη πόλη αλλά και, πράγμα εντυπωσιακό,  με μια διαρκή έννοια και ανησυχία για αυτήν σαν να ήτανε ολόκληρη η πόλη το δικό του σπίτι.

Ο καθηγητής δεν δίσταζε να ενδιαφερθεί, να τηλεφωνήσει, να γράψει για τα λεγόμενα μικρά και ασήμαντα, για το σπασμένο πλακάκι της Μητροπόλεως, για την καμένη λάμπα στο φανοστάτη της οδού Εγνατίας, για τους αναιδείς οδηγούς των παράνομα παρκαρισμένων αυτοκινήτων της παραλιακής. Το βαθύ αυτό ενδιαφέρον του ενεργού πολίτη ήτανε θέμα αρχής  μη διαπραγματεύσιμο.

Κλείνω τη μικρή αυτή αναφορά στο Δημήτριο Δελιβάνη λέγοντας ότι, στη χώρα μας περίσσεψαν οι πολιτικές ετικέτες και οι επιστημονικές διαβαθμίσεις των συμπολιτών μας όμως όλο και περισσότερο σπανίζουν οι πραγματικοί άνθρωποι που οι αρχές τους είναι αδιαπραγμάτευτες.

Και με αυτήν την έννοια ο καθηγητής όλων μας, μας λείπει πολύ.

Θα ήθελα λοιπόν να μοιραστώ μαζί σας δυο τρία συγκεκριμένα ανθρώπινα περιστατικά από την συνύπαρξη αυτή.

Μεσούσης της δικτατορίας το ζεύγος Δελιβάνη ετοιμάζεται να πάρει μέρος σε ένα μεγάλο διεθνές συνέδριο οικονομικού περιεχομένου στη Μόσχα. Κάποιο απόγευμα ο καθηγητής δέχεται ένα τηλεφώνημα από τον επιτελάρχη γνωστού χουντικού υπουργού, ζητώντας του να δείξει σχετική κατανόηση στη βαθμολόγηση του γραπτού του γιου του υπουργού, με αντάλλαγμα τη χορήγηση της σχετικής άδειας για το ταξίδι στη Μόσχα.

 Ο καθηγητής χωρίς δεύτερη σκέψη απαντά «Πολύ καλά κάντε ότι νομίζετε και εγώ θα διαμαρτυρηθώ δημοσίως στην εφημερίδα ΕΣΤΙΑ». Για τον Δημήτριο Δελιβάνη η ορθή και αντικειμενική επιστημονική αξιολόγηση των φοιτητών του ήταν θέμα αρχής μη διαπραγματεύσιμο.

Με την αποφοίτηση μου από την Α.Β.Σ.Θ. και σε αναζήτηση επαγγελματικής αποκατάστασης ο καθηγητής προθυμοποιήθηκε να με συστήσει και μάλιστα ένθερμα σε πολύ φιλικό του πρόσωπο επιχειρηματία, με μεγάλη ανθούσα επιχείρηση ως προϊσταμένη για το λογιστήριο της εταιρείας. Η επιχείρηση όμως, δεν με προσέλαβε προτιμώντας έναν άλλο υποψήφιο, κυρίως γιατί ήταν άνδρας.

Ο καθηγητής ενοχλημένος πολύ με την συμπεριφορά αυτή, «λούστρου» όπως την ανέφερε, έκοψε την καλημέρα στο φίλο του επιχειρηματία, αφού η αξιοκρατία και η μη διάκριση των φύλων ήτανε γιΆ αυτόν θέμα αρχής μη διαπραγματεύσιμο. 

Τελειώνοντας δεν μπορώ να μην αναφερθώ στη μεγάλη αγάπη του καθηγητή για την πόλη της Θεσσαλονίκης που εκδηλωνόταν με κάθε τρόπο στις περιηγήσεις των ξένων επισκεπτών και επιστημόνων, στις επιστημονικές ημερίδες που διοργάνωνε στη πόλη αλλά και, πράγμα εντυπωσιακό,  με μια διαρκή έννοια και ανησυχία για αυτήν σαν να ήτανε ολόκληρη η πόλη το δικό του σπίτι.

8. Vasso Portaritou-Kresteniti

Avant de commencer ce petit «recueil» de souvenirs du professeur Dimitri Delivanis, je voudrais préciser que je n’ai pas eu la chance d’être son élève puisque j’ai fait mes études à l’Ecole Supérieure de l’Industrie de Thessalnique, mais j’ai partagé pendant longtemps, en tant que collaboratrice en recherche du professeur Maria Negreponti-Delivanis, la vie quotidienne de mes deux chers professeurs chez eux, c’est-à-dire dans le célèbre refuge scientifique de la rue Morgenthaou. 

Je voudrais donc vous faire partager deux ou trois événements humains qui ont marqué cette coexistence.

En pleine dictature, le couple Delivanis s’apprête à participer à un grand congrès économique international à Moscou. Un jour, c’était l’après-midi, le professeur reçoit un coup de téléphone du chef d’état major d’un ministre connu de la junte, lui demandant de se montrer compréhensif quand il corrigerait la copie du fils du ministre, en contrepartie de quoi il obtiendrait la permission de se rendre à Moscou.

Le professeur, de but en blanc répond « Très bien, faites ce que vous voulez mais moi je vais publiquement me plaindre au journal « Estia ». Pour Dimitri Delivanis, la notation juste et objective de ses étudiants était une question de principe non négociable.

Après la fin de mes études à l’Ecole Supérieure de l’Industrie de Thessalonique, je m’étais mise à la recherche d’un emploi et le professeur s’offrit très chaleureusement de m’introduire auprès d’un entrepreneur de ses amis, qui avait une entreprise importante et prospère, comme directrice de la comptabilité. Mais je n’ai pas été embauchée, on avait préféré un autre candidat, en fait parce que c’était un homme.

Le professeur, très ennuyé de ce comportement de « cireur de bottes », comme il le dit lui-même, n’adressa plus la parole à cet entrepreneur, étant donné que pour lui, l’égalité des sexes était une question de principe non négociable.

Pour terminer, je ne peux éviter de rappeler son grand amour pour la ville de Thessalonique qui s’exprimait par tous les moyens, faisant découvrir la ville aux visiteurs et aux scientifiques étrangers, venus pour les colloques scientifiques qu’il organisait mais aussi, ce qui était impressionnant, avec toujours un souci et une inquiétude pour cette ville, comme si elle était sa propre maison.

9. Ρήγας Τζελέπογλου

Πρέπει απόψε να μην υπερβώ τα 2’. Αποφάσισα να μην αναφερθώ στην επιστημονική συμβολή του.

Θα ήθελα να μοιραστώ μαζί σας μια προσωπική μου εμπειρία, η οποία έγινε ακριβώς πριν 50 χρόνια. Ακριβώς. Είχα τελειώσει το Α’ έτος, όταν κάποιος από το οικονομικό εργαστήριο με ειδοποίησε ότι ο καθηγητής Δελιβάνης θέλει να με δει. Βεβαίως, οι σφυγμοί ανέβηκαν, η πίεση πήγε πολύ υψηλά, και όταν πήγα στο γραφείο του έμαθα ότι ήθελε να φάμε μαζί, επειδή αρίστευσα στο Α’ έτος. Έτσι ορίστηκε η ημέρα, δεν θυμάμαι ποια της εβδομάδας, για τις 2.15’ στο εστιατόριο Όλυμπος Νάουσα. Περιττό να σας πω ότι από τη 1.20’ ήμουν εκεί, γιατί φοβόμουν μήπως αργήσω.

Αφού καθίσαμε, θυμάμαι ότι δεν κατέβαινε μπουκιά, μόνο λίγο νερό μπόρεσα να πιω.

Σε κάποια στιγμή ο  καθηγητής Δελιβάνης μου λέει: «Πιστεύω να υπηρετήσετε την οικονομική επιστήμη.  Έχετε όλες τις προϋποθέσεις και τις ικανότητες».

Αυτό έκανα από τότε και τον ευχαριστώ για την κατεύθυνση αυτή. 

9. Rigas Tzelepoglou

Je ne dois pas dépasser deux minutes. J’ai ainsi décidé de ne pas parler de sa contribution scientifique.

Je voudrais partager avec vous une expérience personnelle, qui a eu lieu il y a exactement 50 ans. Exactement. Je venais de terminer la première année, quand quelqu’un du cabinet d’économie m’a prévenu que le professeur Delivanis désirait me voir. Evidemment, mon cœur s’est mis à battre plus fort, ma tension a monté en flèche et quand je suis arrivé dans son bureau, j’ai appris qu’il voulait qu’on déjeune ensemble, car j’avais obtenu un très bien en première année. C’est ainsi qu’on a fixé le jour, j’ai oublié quel jour de la semaine c’était, à deux heures et quart au restaurant Olympos Naoussa. Inutile de vous dire qu’à une heure vingt j’y étais déjà, car je craignais d’être en retard.

Une fois installés à table, je me souviens que je ne pouvais rien avaler, un peu d’eau seulement.

À un certain moment le professeur Delivanis me dit : « J’espère que vous allez servir la science économique. Vous en avez les dispositions et les capacités ».

C’est ce que j’ai fait et je le remercie de m’avoir encouragé dans cette orientation.

10. Λήνα Τσακίρη                         

Η συγκίνησή μου είναι μεγάλη γιατί η εκδήλωση με πηγαίνει αρκετές δεκαετίες πίσω, όταν 18 χρονών βρέθηκα κι εγώ σε κατάμεστο αμφιθέατρο, που βρέσκεται ακριβώς κάτω απ’ αυτό που είμαστε τώρα και πράγματι εντυπωσιάστηκα από την προσωπικότητα, από την επιβλητικότητα, από το κύρος, τη φυσιογνωμία κι όλα αυτά τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του καθηγητή Δημητρίου Δελιβάνη. Είμασταν τυχεροί οι συμφοιτητές μου κι εγώ, που βρεθήκαμε να είμαστε φοιτητές ενός πολύ αξιόλογου ανθρώπου. Αρκετοί έγιναν μετέπειτα υπουργοί, και κατέλαβαν σημαντικές θέσεις. Γνωρίζω ότι ο καθηγητής Δελιβάνης αρνήθηκε πολλές θέσεις και τιμές που, κατά καιρούς του προσφέρθηκαν. Δεν τον ενδιέφεραν, ήταν πολύ σεμνός, πολύ σοβαρός  για να αναλάβει κάτι που πίστευε ότι οι προϋποθέσεις δεν θα του επέτρεπαν να κάνει αυτό που ήθελε, αυτό που έπρεπε και που του επέβαλαν οι αρχές του να κάνει. Ξεχώριζε! Ήταν ο Κυριακόπουλος, ο Μάνεσης  τόσοι πολλοί καθηγητές, αλλά εκείνος ξεχώριζε γιατί συνδύαζε κάποια χαρακτηριστικά που έκαναν εντύπωση. Θυμάμαι, ειδικά, έναν συνδυασμό ενός πολύ αυστηρού ανθρώπου, όχι αυστηρού αλλά συνεπούς και υπεύθυνου, που ταυτόχρονα ήταν γλυκύτατος, ευγενέστατος, μ’ ένα χαμόγελο μόνιμα χαραγμένο στη μορφή του. Και χωρίς να χαμογελάει, εγώ έβλεπα τον άνθρωπο να χαμογελάει, έναν άνθρωπο ισορροπημένο.

Εκτός από την εμβέλεια που είχε ως επιστήμων είχε και καταξίωση. Δεν χρειαζόταν να κάνει καμιά σύσταση και πραγματικά είχε ένα ακροατήριο να κρέμεται από τα χείλη του. Και πραγματικά με μάρκαρε αυτή η σοβαρότητα, που είχε και μάλιστα φαίνεται ότι εκτός από επιστήμων είχε την τύχη – κυρία Δελιβάνη θα το πω αυτό- να αντλεί από το περιβάλλον του εκείνη την ατμόσφαιρα, η οποία του επέτρεπε να έχει μια αυτοκυριαρχία και μια γλυκύτητα. Δεν ξέρουν τι χάσανε οι συμφοιτητές μου, που πίστευαν ότι ήταν ένας σοβαρός και απρόσωπος άνθρωπος. Να σκεφθείτε ότι στις εξετάσεις  δεν τολμούσαν να παρουσιαστούν και, συχνά, ήμουν με 1-2 μόνο.  Οι περισσότεροι, όταν είχαμε αυτή την επιλογή, προτιμούσαν να εξεταστούν από άλλον ευκολότερο καθηγητή. Εγώ, για να μη χάσω την ευκαιρία να τον δω, να τον ακούσω, να τον θαυμάσω ήμουν πάντα εκεί. Και μάλιστα είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι σε μια εξέτασή μου, αν και ήμουν άριστη φοιτήτρια, φαίνεται ότι δεν ευχαριστήθηκε από την απάντηση που του έδωσα, και μου είπε με επίσημο και αυστηρό τόνο, και όπως μιλούσε λίγο μέσα από τα δόντια του «Δεσποινίς Τσακίρη, δεν το περίμενα από σας να μην πάρετε άριστα».  Μου έβαλε 9 κι εγώ νόμισα ότι θα με κόψει. Αλλά, τι να πρωτοθυμηθεί και να πεί κανείς γι αυτό τον σπουδαίο καθηγητή!

10. Lina Tsakiri

Mon émotion est grande parce que cette cérémonie me ramène plusieurs décennies en arrière, quand je me trouvais moi aussi, âgée de 18 ans dans un amphithéâtre  archicomble, qui se trouve juste au-dessous de celui où nous en sommes en ce moment, et j’étais vraiment impressionnée par sa personnalité, par sa prestance, par son autorité, par sa physionomie et tout ce qui caractérise le professeur Dimitrios Delivanis. Nous avons eu la chance, mes camarades d’Université et moi, d’avoir été les étudiants d’un homme remarquable. Un certain nombre d’entre eux sont devenus ministres, ont obtenus des postes importants. Je sais que le professeur Delivanis refusait les nombreux postes et honneurs qui lui étaient offerts. Cela ne l’intéressait pas, il était trop modeste, trop sérieux pour vouloir assumer des tâches, sachant que les conditions ne lui permettraient pas de réaliser ce qu’il voulait, ce qu’il fallait, et que ses principes lui imposaient de faire. Il était différent des autres! Il y avait bien Kyriacopoulos, Manessis, tant d’autres professeurs, mais lui était différent, pourvu de caractéristiques marquantes.

Je me souviens, surtout, d’un personnage très sévère, - pas sévère mais ponctuel et responsable – et en même temps très doux, très gentil, toujours souriant. Et même quand il ne souriait pas, moi je le voyais avec son visage radieux, le visage d’une personne équilibrée.

En dehors de sa portée comme scientifique il y avait aussi la reconnaissance. Les reproches étaient inutiles et vraiment il avait un auditoire pendu à ses lèvres. J’ai été très marquée par cette gravité. Et il avait aussi la chance –je dois le dire madame Delivani - de puiser dans son entourage un climat qui lui permettait d’avoir cette maîtrise de soi, cette douceur. Mes camarades, ceux qui voyaient en lui un homme sérieux et impersonnel, ne savent pas ce qu’ils ont perdu. Imaginez qu’aux examens, ils n’osaient pas se présenter et souvent, il m’est arrivé de me retrouver seule avec un ou deux autres encore. La plupart, quand nous en avions le choix, préféraient passer l’examen avec un professeur plus facile. Moi, pour ne manquer aucune occasion de le voir, de l’écouter, de l’admirer, j’étais toujours là. Fait caractéristique, à l’un de mes examens, alors que j’étais une étudiante excellente, visiblement pas satisfait de ma réponse, il me dit sur un ton solennel et sévère, un peu entre ses dents comme il le faisait toujours « Mademoiselle Tsakiri, je ne m’attendais pas à ce que vous n’ayez pas la note la plus haute ». Il m’a mis un 9 tandis que moi je pensais que je ne l’avais pas eu. Mais, que de souvenirs et que dire encore de ce professeur remarquable !

11.  Γιώργος Χατζηκωνσταντίνου

Σεβαστή Κυρία Δελιβάνη

Αξιότιμοι Κυρίες και Κύριοι

Τα χρόνια πέρασαν γρήγορα . Εκατό συμπληρώθηκαν από την γέννηση του δασκάλου μου, του αείμνηστου  Δημήτρη Δελιβάνη. Και να που σήμερα μου δίδεται η ευκαιρία να αποδώσω επίσημα ένα φόρο τιμής στον δάσκαλό μου που δεν έπαυσα να τιμώ κι να σέβομαι την μνήμη του σ’ όλο το διάστημα της ζωής και της προσωπικής μου σταδιοδρομίας.

Και είναι απώλεια κατά την γνώμη μου το γεγονός ότι στην παρούσα φάση της νέας μεγάλης παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, ο τόπος μας στερείται των απόψεων, των σκέψεων και των συμβουλών ενός Οικονομολόγου Καθηγητή που καθ’ όλη την διάρκεια της ακαδημαϊκής του ζωής δεν σταμάτησε ποτέ να εκφράζει την γνώμη του για τις διεθνείς εξελίξεις του καιρού του.

Η ακαδημαϊκή του ζωή υπήρξε συνεπής και απόλυτα συμβατή με τις αλήθειες που ο ίδιος πρέσβευε ως ορθές. Η λέξη καιροσκοπισμός ουδεμία σχέση απόκτησε ποτέ με την ζωή του. Παρά δε τη χαρακτηριστική σοβαρότητά του που μερικές φορές εκλήφθηκε από μερικούς ως σκληρότητα, ο Δημήτριος Δελιβάνης διέθετε μία ευγενική και ευαίσθητη ψυχή πλήρη τρυφερότητας και συναισθημάτων.

Την ευγένεια αυτή της προσωπικότητάς του που συνοδευόταν από μία σπάνια συνείδηση της αξιοπρέπειας, επιτρέψτε μου να δηλώσω ότι την γνώρισα προσωπικά. Πίσω από την σοβαρότητα και την τυπικότητα που δημοσίως τον διέκρινε, κρυβόταν μια μεγάλη καρδιά γεμάτη ανθρωπισμό που πράξεις άγνωστες σε πολλούς αποκαλύπτουν. Η σύζυγός του Μαρία Δελιβάνη και η κόρη του Ελένη Δελιβάνη γνωρίζουν καλύτερα από τον καθένα την αλήθεια των λεγομένων μου.

Είναι, νομίζω, περιττό μετά απ’ όλα αυτά τα θαυμαστά που ακούσθηκαν, ν’ αναφερθώ κι εγώ στο έργο και στην επιστημονική του δραστηριότητα. Θα θυμάμαι όμως για πάντα ότι ο Δημήτριος Δελιβάνης κατηύθυνε και προσδιόρισε με ακαδημαϊκό ήθος την δική μου πορεία, θεωρώντας πάντα ότι κάνει το καθήκον  του απέναντι σ’ ένα νέο άνθρωπο και φοιτητή του που ψαχνόταν ακόμη τότε να βρει το δρόμο του.

Κατά ένα θαυμαστό τρόπο, σκέπτομαι τώρα, εξιχνίασε την δική μου προσωπικότητα και τα ενδιαφέροντά μου και καθοδήγησε αριστοτεχνικά τα βήματά μου στην κατεύθυνση της σκέψης και της ζωή που θα μου προσέφερε πνευματική ικανοποίηση και πληρότητα.

Γνωρίζετε όλοι το πόσο δύσκολο είναι αυτό και το πόσο περίπλοκο είναι να επαληθευθεί.

Χρειάζεται όχι μόνο επιστημονική γνώση και ωριμότητα αλλά και η διαίσθηση του δάσκαλου που η προσωπικότητά του και το έμφυτο παιδαγωγικό του ταλέντο επιτρέπουν να διεισδύει και ν’ αποκρυπτογραφεί την νεανική ψυχή του μαθητή του.

Στον Δημήτρη Δελιβάνη και την οικογένειά του είμαι ευγνώμων.

Αν σήμερα, σκέπτομαι όπως σκέπτομαι κι αν κάποια λίγα πέτυχα στη ζωή μου, τούτο το οφείλω και στον δάσκαλό μου που την εκατονταετία από την γέννησή του τιμούμε σήμερα.

Κυρία Δελιβάνη  και αγαπητή μου Ελένη, επιτρέψτε μου να πω τελειώνοντας ότι υπήρξατε τυχερές ζώντας μ’ έναν άνθρωπο όπως ο Καθηγητής Δημήτριος Δελιβάνης. Σας τίμησε και τον τιμήσατε και εσείς. Και είμαι περήφανος που γνώρισα την οικογένειά σας.

                                                                

                                            

                        

11. Georges Hadziconstantinou

Très chère Madame Delivanis

Chers Mesdames et Messieurs

Les années ont vite passé. Cent années se sont écoulées depuis la naissance de mon inoubliable maître, Dimitris Delivanis. Et voilà qu’aujourd’hui l’occasion m’est donnée de rendre officiellement hommage à cet homme que je n’ai jamais cessé d’honorer et dont je respecte la mémoire chaque jour de ma vie, tant privée que professionnelle.

Il est fort regrettable je pense, qu’en cette période de grande crise économique internationale, notre pays se voie privé des points de vue, des pensées et des conseils d’un Professeur Economiste qui, tout au long de sa vie universitaire, n’a cessé d’exprimer ses positions sur les évolutions internationales de son temps.

Sa vie universitaire fut conforme et en accord avec les vérités auxquelles il croyait. Le mot « temporisation » lui était totalement étranger. En dépit de la gravité qui le caractérisait, laquelle fut parfois considérée comme de la dureté, Dimitri Delivanis était doté d’une âme bonne et sensible,pleine de douceur et de sentiments.  

La gentillesse de cette personnalité, accompagnée d’une rare conscience de la dignité, puis me permettre de déclarer que je l’ai personnellement cotoyée.

Derrière la gravité et le formalisme qui le distinguaient en public, se cachait un cœur plein d’humanité, qui se révélait par des gestes inconnus de la plupart.  Son épouse Maria Delivanis et sa fille Eleni Delivanis connaissent mieux que quiconque la véracité de mes affirmations.

Je pense qu’il est inutile après toutes ces superbes paroles qui viennent d’être dites, de parler moi aussi de son œuvre et de son activité scientifique. Mais jamais je n’oublierai que Dimitri Delivanis a guidé et a déterminé avec une droiture universitaire mon propre parcours, toujours soucieux de faire son devoir vis-à-vis du jeune homme, de l’étudiant que j’étais alors, en quête de ma propre voie.

Je pense qu’il a su percer, d’une manière admirable, ma personnalité et ce qui m’intéressait et qu’il a magistralement guidé mes pas vers la pensée et la vie qui allaient m’offrir satisfaction intellectuelle et plénitude.

Vous savez tous combien cela est difficile et combien la réalisation en est complexe.

Non seulement le savoir scientifique et la maturité mais aussi l’intuition du maître sont nécessaires, dont la personnalité et le talent inné de pédagogue lui permettent de pénétrer et de déchiffrer l’âme jeune de son élève.

Je suis reconnaissant à Dimitri Delivanis et à sa famille.

Si, aujourd’hui, j’ai cette façon de penser et si j’ai pu un peu réussir dans la vie, je le dois à mon maître dont nous honorons aujourd’hui le centenaire de la naissance.

Madame Delivanis, ma chère Eleni, permettez-moi de dire pour finir que vous avez eu de la chance de vivre aux côtés d’un homme tel que le Professeur Dimitri Delivanis. Il vous a honoré et vous l’avez honoré. Et je suis fier d’avoir pu connaître cette famille qui est la vôtre.

Je vous en remercie.