Η ΠΡΟΤΑΣΗ JOSEPH STIGLITZ ΓΙΑ ΕΝΑ ΣΧΕΔΟΝ ΒΕΛΟΥΔΙΝΟ GREXIT Της Μαρίας Νεγρεπόντη-Δελιβάνη 23.09.2016

Η ΠΡΟΤΑΣΗ JOSEPH STIGLITZ ΓΙΑ ΕΝΑ ΣΧΕΔΟΝ ΒΕΛΟΥΔΙΝΟ GREXIT

Της Μαρίας Νεγρεπόντη-Δελιβάνη                                   23.09.2016

==========================================================

Από τη στιγμή που το GREXIT εμφανίστηκε ως πιθανή εξέλιξη του μη βιώσιμου ελληνικού χρέους,  κατά την κρίση μου επρόκειτο για τη λιγότερη κακή λύση στο ελληνικό δράμα, και  όχι για σκληρή τιμωρία, όπως  η ΕΕ επέμενε να την εκλαμβάνει.  Γνωρίζοντας, ωστόσο, ότι στην επιχείρηση της μετάβασης στο εθνικό μας νόμισμα, η βασική δυσκολία που θα όφειλε να αντιμετωπιστεί με επιτυχία ήταν το τεχνικό τμήμα της, αναζητούσα ένα σχέδιο, το οποίο να προέρχεται από σοβαρό οικονομολόγο, να μην είναι περίπλοκο και να απειλεί με   όσο γίνεται λιγότερους κινδύνους και απρόβλεπτα. Πιστεύω ότι αυτή η ευχή μου, αν μπορεί έτσι να εκφραστεί, ευοδώθηκε χάρη στον κάτοχο Nobel (2001) Joseph Stiglitz. Στο νέο του σύγγραμμα με τίτλο The Problem of Europe is the euro(=το πρόβλημα της Ευρώπης είναι το ευρώ), ο γνωστός οικονομολόγος υποστηρίζει τα εκ γενετής σφάλματα  του κοινού ευρωπαϊκού νομίσματος, που άλλωστε  ερμηνεύουν και την κακοδαιμονία των κρατών-μελών της Ευρωζώνης (εκτός της Γερμανίας), προτείνοντας και τρόπους  βελτίωσης/αντιμετώπισης, στην περίπτωση που θα αποφευχθεί η διάλυσή της.

Το τμήμα αυτού του πονήματος, που ενδιαφέρει ειδικότερα τη χώρα μας είναι, ακριβώς, η πρόταση ενός σχεδίου μετάβασης σε  εθνικό νόμισμα. Αναφέρεται στην περίπτωση οικονομίας, που θα αποφάσιζε να εγκαταλείψει την Ευρωζώνη. Και στο σημείο αυτό πρέπει να υπογραμμιστεί ότι, ενώ ο Joseph Stiglitz, σε προηγούμενα ερωτήματα που του απευθύνονταν, για το αν θα σύμφερε στην Ελλάδα ένα GREXIT, οι απαντήσεις του ήταν αμφιλεγόμενες, στην εντελώς πρόσφατη συνέντευξή του στην "Καθημερινή", εμφανίζεται (επιτέλους) απολύτως πεπεισμένος για το ότι η μοναδική σωτηρία της χώρας μας είναι το GREXIT. Το σχέδιο, λοιπόν, που ο  Joseph Stiglitz προτείνει είναι, ουσιαστικά, η αναγέννηση του νομισματικού συστήματος που επικράτησε στα πλαίσια της ΕΕ πριν από τη δημιουργία του ευρώ, ενισχυμένο ωστόσο,  με τις νέες τεχνολογικές εξελίξεις, με την επαναφορά του κράτους-έθνους, αλλά και με το δραστικό περιορισμό της ανεξέλεγκτης δραστηριότητας των τραπεζών. Τα βασικά χαρακτηριστικά του προτεινόμενου μηχανισμού είναι τα ακόλουθα:

1)  Το κράτος-έθνος τυπώνει χρήμα μέσω μιας κρατικής τράπεζας ή βγάζει σε πλειστηριασμό το δικαίωμα έκδοσης νέων δανείων, που προστίθενται στα υπάρχοντα (ευρώ), με άλλο όνομα (ελληνικά ευρώ ή νέα δραχμή). Η ποσότητα αυτών των δανείων ορίζεται κάθε μήνα από το κράτος, και καθορίζεται με βάση τις ανάγκες της συγκεκριμένης οικονομίας. Εξυπακούεται, ότι για την περίπτωση οικονομιών εξασθενημένων (και καταστραμμένων, όπως η ελληνική), η ποσότητα θα είναι μεγαλύτερη, για να αναζωογονηθεί.  Οι  τράπεζες παύουν να είναι σε θέση να δημιουργήσουν δάνεια από το τίποτε, αλλά αυτές που επέτυχαν στη δημοπρασία θα διαθέσουν τα ποσά για δάνεια,  αποκλειστικά σε δανειολήπτες. Θα υπάρχουν κανόνες για τη διάθεση αυτών των νέων δανείων, που θα καθορίζονται από το κράτος, που θα στοχεύουν στην ανάπτυξη,  που θα επιτρέπουν την πραγματοποίηση τραπεζικών κερδών, εντός λογικών ορίων, και που θα ελαχιστοποιούν την τραπεζική αυθαιρεσία και εκμετάλλευση, αλλά και τη διαφθορά.  

2) Η μεταρρύθμιση, ωστόσο, αυτή δεν εξαντλείται στον έλεγχο των τραπεζών, αλλά καλείται να εξασφαλίσει και τη μακροοικονομική ισορροπία, δεδομένου ότι  η ανισορροπία στο χώρο της παροχής δανείων αναγνωρίζεται  ως πρωταρχικό αίτιο της δημιουργίας μακροοικονομικής ανισορροπίας.  Πολύ σημαντική, εξάλλου, είναι και η πολύ θετική επίπτωση του σχεδίου στην κεφαλαιοποίηση των τραπεζών, που δεν θα απαιτεί πλέον το "μάτωμα" των πολιτών μιας οικονομίας, αλλά αντιθέτως θα διακανονίζεται  μέσω του πλειστηριασμού δανείων (έκδοσης χρήματος).

3) Με την έκδοση αυτή χρήματος θα είναι δυνατή η πληρωμή  φόρων που θα επιβάλλει το κράτος. Οι συναλλαγές, εξάλλου, θα γίνονται αποκλειστικά με πλαστικό χρήμα και έτσι θα αντιμετωπιστεί και η φοροδιαφυγή.

4) Το 1-3, περιγράφει συνοπτικά το πως θα λειτουργήσει ο προτεινόμενος μηχανισμός του Joseph Stiglitz, στο εσωτερικό της χώρας.  Αλλά, όπως είναι γνωστό, ο φόβος που διακατέχει την πλειονοψηφία των συμπατριωτών μας είναι ο τρόπος λειτουργίας του νέου νομίσματος στις συναλλαγές με το εξωτερικό και, ειδικότερα, ο κίνδυνος (ορατός, ασφαλώς) της υποτίμησής του και της δημιουργίας ανεξέλεγκτου πληθωρισμού (αποτέλεσμα της μη αποδοχής της νέας δραχμής στο εξωτερικό). Η μέθοδος που προτείνεται, λοιπόν, και που όπως  υποστηρίζεται  δεν αφήνει περιθώρια μη αποδοχής του νέου νομίσματος (ελληνικού ευρώ ή δραχμής), προέρχεται από τον Warren Buffet και συνίσταται  στη δημιουργία "πιστοποιητικών εξαγωγής" και "πιστοποιητικών εισαγωγής", που το κράτος θα εξασφαλίζει σε κάθε εξαγωγέα-εισαγωγέα,  με τη μορφή πλαστικού χρήματος. Η αξία αυτού του πιστοποιητικού θα ισούται με την αξία αυτών που εξάγει (ή εισάγει). Όποιος επιθυμεί να  εισάγει ελληνικά προϊόντα, θα πρέπει να καταβάλλει επιπλέον της αξίας τους  ένα "πιστοποιητικό εισαγωγής" (σε νέες δραχμές ή σε ελληνικό ευρώ). Η εξίσωση της ζήτησης και της προσφοράς αυτών των πιστοποιητικών εξασφαλίζει  αυτόματα την ισοσκέλιση  του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών. Η απελευθέρωση των κινήσεων του κεφαλαίου, διεθνώς,  όπως είναι γνωστό, είναι κυρίως υπεύθυνη για τις άναρχες μεταβολές της εξωτερικής αξίας ενός νομίσματος που οδηγούν σε  εμπορικό  έλλειμμα  και στη μακροοικονομική ανισορροπία. Η κατάσταση αυτή θα ελέγχεται χάρη στα πιστοποιητικά  εισαγωγής και εξαγωγής ως εξής: Η τιμή τους δεν θα είναι δεδομένη, αλλά θα προσδιορίζεται, εκάστοτε, από την κατάσταση του εμπορικού ισοζυγίου. Αν αυτό είναι ελλειμματικό, προκειμένου οι εισαγωγές να μην υπερβαίνουν τις εξαγωγές, το κράτος θα εκδώσει πιστοποιητικό εισαγωγής ίσο με (ας πούμε) 1,2 (δραχμή ή ελληνικό ευρώ) για κάθε εξαγόμενο ελληνικό ευρώ ή δραχμή. Αν, αντιθέτως υπάρξει υπερβολικό πλεονασματικό εμπορικό ισοζύγιο, κάθε εξαγωγέας  θα λάβει ένα πιστοποιητικό εξαγωγής (ας πούμε ίσο με 0,80 της δραχμής ή του ελληνικού ευρώ). Ο συνδυασμός πιστοποιητικών εισαγωγής και εξαγωγής θα διατηρήσει το εμπορικό ισοζύγιο υπό έλεγχο και συνεπώς θα αποφευχθούν υποτιμήσεις και μη ελεγχόμενος πληθωρισμός στο εσωτερικό της οικονομίας που θα έχει μεταβεί σε εθνικό νόμισμα. Καταρρίπτεται, έτσι, για την ελληνική περίπτωση, το επιχείρημα που παρότι μη σοβαρό, ωστόσο επηρέαζε αρνητικά πολλούς Έλληνες: ότι, δηλαδή, εξαιτίας της μεγάλης υποτίμησης της νέας δραχμής (σε περίπτωση μετάβασης της Ελλάδας σε εθνικό νόμισμα) θα γίνονταν πλούσιοι όσοι θα είχαν χρήματα που θα έφερναν από το εξωτερικό.

Όπως υποστήριξα πολλές φορές από την έναρξη της ελληνικής κρίσης, ο τομέας του νομίσματος είναι εξαιρετικά επικίνδυνος για εμπνεύσεις "παιδιών που παίζουν". Οι οικονομικές γνώσεις και η σοβαρότητα του Joseph Stiglitz δεν αμφισβητούνται.

Από την πλευρά μου, είναι το πρώτο σχέδιο μετάβασης σε εθνικό νόμισμα, που μου εμπνέει εμπιστοσύνη, που μπορώ να προβλέψω πώς θα λειτουργήσει, που δεν φοβούμαι δραματικές/απρόβλεπτες εξελίξεις του και  για το οποίο, συνεπώς,  δεν έχω αντιρρήσεις. Το σχέδιο αυτό:

1. Περιορίζει την ανεξέλεγκτη ισχύ των τραπεζών

2. Επαναφέρει, σε κάποιο βαθμό, το κράτος-έθνος

3. Εξασφαλίζει μια "βελούδινη" έξοδο από την Ευρωζώνη

4. Εξασφαλίζει τη διατήρηση σταθερότητας (όση, βέβαια, διαθέτει) στην Ευρωζώνη

5. Και για την Ελλάδα προσφέρει όσα επιζητούν και ελπίζουν να υλοποιηθούν αυτοί που υποστηρίζουν ως μοναδική λύση (και πράγματι είναι) στο πρόβλημα Ελλάς την επιστροφή σε εθνικό  νόμισμα. Με την παρούσα, εκφράζω την ευχή να πυκνώσουν τις τάξεις "της μαφίας της δραχμής" οι Έλληνες, αλλά να πειστούν και οι κυβερνήτες μας ότι εγκληματούν εναντίον του Έθνους και του ελληνικού λαού, παραμένοντας εντός του ευρώ. Μέχρι και η Γαλλία, δια στόματος Sarkozy, προτίθεται να θέσει σε δημοψήφισμα το "εντός ή εκτός".

Από όσο μπορώ να κρίνω ως τώρα, και χωρίς να έχω εξαντλήσει τυχόν κριτικές που γράφτηκαν για το σχέδιο Joseph Stiglitz, και χωρίς να έχω ακόμη τη δυνατότητα εμβάθυνσης σε ολόκληρο το περί ου σύγγραμμα (το σχέδιο κυκλοφόρησε στη Γαλλία ως προδημοσίευση) νομίζω ότι η κυριότερη κριτική εναντίον του θα προέλθει από τους φανατικούς νεοφιλελεύθερους και οπαδούς της  παγκοσμιοποίησης, που θα δουν με κακό μάτι την ανασύνταξη του κράτους-έθνους.

Εξυπακούεται ότι στο εσωτερικό της ελληνικής οικονομίας, μετά την επιστροφή της σε εθνικό νόμισμα, θα είναι δυνατή η εφαρμογή πολιτικών όπως η εντατικοποίηση της ανάπτυξης, η δικαιότερη κατανομή του εισοδήματος, η προσπάθεια επανόδου των μετεγκατεστημένων στο εξωτερικό επιχειρήσεων και οτιδήποτε άλλο κριθεί απαραίτητο.