ΠΡΟΣ ΑΝΑΤΡΟΠΗ ΤΗΣ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΤΑΞΗΣ; (ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΣΥΝΑΛΛΑΓΩΝ ¨Η ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΤΙΣΜΟΣ;παλιό κρασί σε νέο περίβλημα), Monstar 10/2016, Της Μαρίας Νεγρεπόντη-Δελιβάνη

============================================

Εισαγωγή

Οι ολοένα ισχυρότερες δονήσεις που δέχεται η παγκόσμια και ειδικότερα η ευρωπαϊκή οικονομία απειλούν να συντρίψουν το θεσμικό καθεστώς, μέσα στο οποίο λειτούργησαν στο διάστημα της τελευταίας πεντηκονταετίας, και στη θέση του να εγκαταστήσουν ένα νέο, με εντελώς διαφορετικές προδιαγραφές. Εννοώ, βέβαια, την παγκοσμιοποίηση, που όλες οι ενδείξεις αναγγέλλουν το τέλος της. Παρότι, ιστορικά, η καθεστωτική εναλλαγή της διεθνούς οικονομικής τάξης[1], που συμβαίνει περίπου κάθε 70 χρόνια[2], αποτελεί τον κανόνα, ωστόσο οι ανατροπές που πρόσφατα βιώνουμε, εμφανίζουν ορισμένα χαρακτηριστικά, που τις διαφοροποιούν από τις προηγούμενες. Ακριβώς, τα χαρακτηριστικά αυτά καθιστούν απροσδιόριστο το νέο διεθνές τοπίο, ενώ ταυτόχρονα φαίνεται να απενεργοποιούν ισχυρότατους παραδοσιακούς διαχωρισμούς, όπως κατεξοχήν αυτόν ανάμεσα στη δεξιά και στην αριστερή πολιτική, προκαλώντας έτσι μια γενικότερη σύγχυση.

Το ζεύγος της νέας διεθνούς οικονομικής τάξης, όπως τουλάχιστον εξαγγέλλεται, φαίνεται να εισάγει μια, φαινομενικά μόνο, νέα ετικέτα: αυτήν των ανοικτών και των κλειστών συνόρων. Δεν πρόκειται, ασφαλώς, για νέα διάκριση, αλλά απλώς για λεκτική εξέλιξη του ανέκαθεν υφιστάμενου διαχωρισμού ανάμεσα στο καθεστώς της ελευθερίας του διεθνούς εμπορίου, και σε αυτό του προστατευτισμού, ή ακόμη πιο πρόσφατα, ανάμεσα στην παγκοσμιοποίηση και στον συνοριακό εθνικισμό. Παρότι η συνέχεια της παραδοσιακής διάκρισης ανάμεσα στην απορρύθμιση και στη ρύθμιση του διεθνούς εμπορίου, έστω και αν φέρει διαφορετικές επιγραφές, δείχνει να μην έχει προβλήματα, ωστόσο αυτά εμφανίζονται από τη στιγμή που επιχειρείται η κατάταξη των συνοδευτικών επιλογών τους, στα δύο παραδοσιακά πολιτικά κόμματα, της δεξιάς και της αριστεράς. Πράγματι, είθισται να θεωρείται ότι η παραδοσιακή δεξιά, είναι προσκολλημένη στον οικονομικό φιλελευθερισμό και στο σύνολο των όσων επί μέρους τον ακολουθούν, όπως είναι: η απελευθέρωση των διεθνών συναλλαγών, η ελεύθερη διακίνηση κεφαλαίου και εργασίας, η μη παρέμβαση του κράτους στην οικονομία, η ελαχιστοποίηση του φορολογικού βάρους, όπως και η απίσχναση του κοινωνικού κράτους. Αντιθέτως, τα βασικά χαρακτηριστικά της παραδοσιακής αριστεράς ήταν μέχρι σήμερα η αποδοχή του ρόλου και της σημασίας του κρατικού παρεμβατισμού, που επεκτείνεται και στη ρύθμιση των συνθηκών του διεθνούς εμπορίου, η αναγνώριση των πλεονεκτημάτων της συνεργασίας και αλληλοσυμπλήρωσης δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, που θεωρούνται ίσης σπουδαιότητας, η απόδοση ιδιαίτερης βαρύτητας στις υπηρεσίες του κράτους πρόνοιας, η θέσπιση δικαιωμάτων στην εργασία, που εκλαμβάνεται ως ο ασθενέστερος συντελεστής παραγωγής, σε σχέση με το κεφάλαιο, καθώς και η επιβολή προοδευτικής φορολογίας, μέσω της οποίας επιδιώκεται δικαιότερη κατανομή του εισοδήματος, αλλά και δυνατότητα ύπαρξης του κοινωνικού κράτους. Συμπληρωματικές, αλλά λιγότερο ασφαλείς διακρίσεις, ανάμεσα στην αριστερά και τη δεξιά είναι αυτές στο χώρο των επιλογών της οικονομικής πολιτικής. Η δεξιά, που αναγνωρίζεται και ως η πιο συντηρητική, επιδιώκει γενικά την επίτευξη ισοζυγίων παντού. Οι σχέσεις της με την μικροοικονομική πολιτική, που ενθαρρύνει την ιδιωτική πρωτοβουλία είναι εμφανέστερες, ενώ λιγότερο σαφείς με την μακροοικονομική πολιτική. Έτσι εξηγείται η προσήλωση της δεξιάς στις πολιτικές λιτότητας, αλλά και η προτίμηση της νομισματικής πολιτικής, με αποκλεισμό της δημοσιονομικής πολιτικής.

Οι παραπάνω, όμως, αυτές ενδεικτικές διακρίσεις και προτιμήσεις της οικονομικής πολιτικής έχουν, πρόσφατα, ανατραπεί , έτσι που να δικαιολογείται το επιχείρημα, ότι η αντίθεση ανάμεσα στην αριστερά και τη δεξιά έχει αντικατασταθεί από τον απλό διαχωρισμό ανάμεσα σε οπαδούς της συνέχισης της παγκοσμιοποίησης, και σε αυτούς που αντιτίθεται σε αυτήν.

Πράγματι, σε αρκετές ευρωπαϊκές οικονομίες[3], όπως και στις ΗΠΑ, έχει ενισχυθεί η ισχύς πολιτικών κομμάτων, τα οποία είναι δύσκολο αν όχι αδύνατο να καταταγούν στην παραδοσιακή διάκριση της αριστεράς και δεξιάς. Αντιθέτως, πρόκειται για πολιτικά κόμματα, που τάσσονται ξεκάθαρα εναντίον της παγκοσμιοποίησης και επιλέγουν στη συνέχεια επί μέρους πολιτικές, και από τις δύο παλαιότερης κοπής κατευθύνσεις.

Η νέα αυτή υβριδική μορφή πολιτικών κομμάτων, κάποια από τα οποία βρίσκονται κοντά στην εξουσία, πέρα από τη σαφή εναντίωσή τους στη συνέχιση της παγκοσμιοποίησης, αποτελούν αμάλγαμα, όχι ασφαλές και όχι σταθερό, των επί μέρους παραδοσιακών προτιμήσεων της κεντρικής οικονομικής πολιτικής της αριστεράς και της δεξιάς. Γι' αυτό, είναι αδύνατη η κατάταξή τους προς την αριστερή ή προς τη δεξιά πλατφόρμα. Γι' αυτό, υποστηρίζεται από διάφορες πλευρές, ότι η παλιά, η παραδοσιακή διάκριση ανάμεσα στη δεξιά και την αριστερά δεν υφίσταται πια.

Θα αναφερθώ, ενδεικτικά στην περίπτωση δύο πολιτικών κομμάτων, από την οποία προκύπτει βασική αδυναμία ασφαλούς κατάταξής τους προς τα αριστερά ή προς τα δεξιά. Να αρχίσω με το Λαϊκό Μέτωπο της Marine Le Pen στη Γαλλία, που επίσημα κατατάσσεται στην κατηγορία των ακραίων ακροδεξιών κομμάτων της Ευρώπης. Το κόμμα, ωστόσο, αυτό όχι μόνο έχει πολλές πιθανότητες να έρθει στην εξουσία, με τις προσεχείς εκλογές, αν δεν παρεμποδιστεί από ad hoc πολιτικούς συνασπισμούς, αλλά επιπλέον, συγκεντρώνει και την προτίμηση της εργατικής τάξης. Το στοιχείο αυτό είναι, πράγματι, εκπληκτικό και χρήζει περαιτέρω ανάλυσης. Το πως, δηλαδή, ένα δεξιό πολιτικό κόμμα συγκεντρώνει τις προτιμήσεις του 43% των ψηφοφόρων της εργατικής τάξης, που παραδοσιακά ανήκουν σε κόμματα της αριστεράς, ενώ μόνο το 20% των ψηφοφόρων τίμησε το γαλλικό Σοσιαλιστικό κόμμα[4]. Και να πάμε τώρα και στις ΗΠΑ, και ειδικότερα στο ανερχόμενο νεοσύστατο κόμμα του Donald Trump, το οποίο θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως ακραίας μορφής μετάλλαξη του κόμματος των Ρεπουμπλικανών. Και το κόμμα αυτό βρίσκεται πολύ κοντά στην εξουσία, αλλά και το κόμμα αυτό έχει προσελκύσει γύρω του σημαντικό ποσοστό εργαζομένων, στους οποίους υποσχέθηκε να γιατρέψει τις πληγές, στο βιοτικό τους επίπεδο, που προκάλεσαν προηγούμενες, και μάλιστα κυβερνήσεις των Δημοκρατικών[5]. Τα δύο αυτά πολιτικά κόμματα, παρότι συμπληρώνουν την οικονομική πολιτική τους[6] με στοιχεία που αντλούνται από τις ορθόδοξες παραδοσιακές τους θέσεις, όπως ανάμεσα και σε άλλα είναι η μείωση του φορολογικού βάρους, δανείζονται επιπροσθέτως και κάποιες παραδοσιακές εξαγγελίες της αριστεράς, όπως η προσπάθεια βελτίωσης του επιπέδου διαβίωσης της εργατικής τάξης ή όπως η αύξηση των δαπανών του κοινωνικού κράτους. Ωστόσο, το αποφασιστικό στοιχείο, που είναι κοινό όχι μόνο για τα δύο αυτά πολιτικά κόμματα, που επελέγησαν εδώ, ενδεικτικά, αλλά και για τα λοιπά νεοσύστατα υβριδικά, είναι η έντονη εχθρότητά τους για τα ανοικτά σύνορα. Είναι, ακριβώς, αυτή η εχθρότητα, που αποδείχθηκε ισχυρότατο όπλο προσέλκυσης οπαδών, από τα νεοσύστατα πολιτικά κόμματα της Ευρώπης, και όχι μόνο. Το ολοένα ανερχόμενο ποσοστό ψηφοφόρων αυτών των κομμάτων, που χαρακτηρίζονται από τους πολιτικούς τους αντιπάλους, ως υπερσυντηρικά και αναχρονιστικά, στρέφεται εναντίον της συνέχισης της απελευθέρωσης του διεθνούς εμπορίου ή της υποδοχής προσφύγων/μεταναστών στο έδαφός τους, ή και συχνά εναντίον και των δύο αυτών προτιμήσεων, που ανήκουν στην πολιτική των ανοικτών συνόρων. Οι οπαδοί αυτών των πολιτικών κομμάτων είναι πεπεισμένοι, όχι πάντοτε για τους ίδιους λόγους, ότι το άνοιγμα των συνόρων, είτε σε προϊόντα, είτε σε άτομα, είναι βλαπτικό για την εθνική οικονομία και τους κατοίκους της, και γι' αυτό εκλαμβάνονται και ως εθνικιστικά κόμματα.

Ανεξαρτήτως του εάν αυτά τα νεοσύστατα πολιτικά κόμματα έρθουν ή όχι κάποτε στην εξουσία, αυτό που σίγουρα σηματοδοτούν είναι η αντιστροφή του ρεύματος, που πριν περίπου από 50 χρόνια, επέβαλε στην υφήλιο την παγκοσμιοποίηση. Το περιβάλλον του τότε και του τώρα είναι, ασφαλώς, πολύ διαφορετικό, για μια σειρά από λόγους. Ο σπουδαιότερος από αυτούς είναι, αναμφισβήτητα, το γεγονός ότι η παγκοσμιοποίηση υπήρξε το αποτέλεσμα σοβαρής προετοιμασίας των ισχυρών της Γης, με κύριο στόχο τη μεγιστοποίηση των κερδών τους, ενώ η αντί-παγκοσμιοποίηση είναι το προϊόν της αντίδρασης των ασθενέστερων του πλανήτη, κυρίως αυτών που στερήθηκαν θέσεις εργασίας, εξαιτίας της απελευθέρωσης του διεθνούς εμπορίου ή υπέστησαν επιδείνωση του βιοτικού τους επιπέδου εξαιτίας του ανταγωνισμού των μισθών τους, από τους μετανάστες/πρόσφυγες. Στους παραπάνω, πρέπει βέβαια να προστεθούν και οι συγγενείς των θυμάτων τρομοκρατικών επιθέσεων, καθώς και όλοι όσοι, απολύτως δικαιολογημένα, φοβούνται την τρομοκρατία και πιστεύουν ότι το κλείσιμο των συνόρων θα τους προστατεύσει. Η βασική αυτή διαφορά εξηγεί, ακόμη, και το πως επιβλήθηκε η παγκοσμιοποίηση, αλλά και το πως επιχειρεί τώρα να την διαδεχθεί η αντί-παγκοσμιοποίηση. Η πρώτη, κυρίευσε θριαμβευτικά την υφήλιο, ως μονόδρομος, και με την υπόσχεση ότι το σύνολο των κατοίκων της θα εξασφαλίσει καλύτερες ημέρες, ενώ οι παγκόσμιο-σκεπτικιστές χαρακτηρίζονταν ως οπισθοδρομικοί, αμόρφωτοι, καθυστερημένοι, εχθροί της προόδου κ.ά[7]. Οι ακραιφνείς οπαδοί της παγκοσμιοποίησης, είναι αυτοί που και τώρα κατηγορούν τους θιασώτες της αντί-παγκοσμιοποίησης, με τους ίδιους απαξιωτικούς χαρακτηρισμούς όπως και τότε. Ωστόσο, η νέα διεθνής οικονομική τάξη που στερείται της προβολής και της ισχυρής προπαγάνδας, από τα μέσα ΜΜΕ, που είχε η παγκοσμιοποίηση, ουδόλως επιχειρεί να επιβληθεί ως μονόδρομος και ως παράδεισος όπως η προκάτοχός της, αλλά απλώς εμφανίζεται στο διεθνές προσκήνιο ως ανάγκη, για να περιοριστούν τα εκτεταμένα και πολυδιάστατα δεινά της παγκοσμιοποίησης.

Στο Μέρος Ι αυτής της ανακοίνωσης θα εξεταστούν τα αίτια, που οδήγησαν σε αυτήν την ανατροπή του διεθνούς σκηνικού, ενώ στο Μέρος ΙΙ θα επιχειρηθούν κάποιες προβλέψεις, σχετικά με τη μορφή που θα έχει ο κόσμος, με (σχετικά πάντοτε) κλειστά σύνορα.

Μέρος Ι. Αίτια και συνέπειες της ανατροπής

Τα αίτια που οδήγησαν στην αλλαγή του διεθνούς σκηνικού, όπως αυτό προαλείφεται, διακρίνονται σε αίτια οικονομικά και σε αίτια μη οικονομικά. Οι αρνητικές τους συνέπειες δικαιολογούν τις αντιδράσεις που προοιωνίζουν τη θεσμική αλλαγή.

A. Οικονομικά αίτια και συνέπειες

α)Αίτια

Η αλλαγή του διεθνούς σκηνικού, που τώρα προαλείφεται, μπορεί συλλήβδην να αποδοθεί στις ακρότητες, που σταδιακά ενσωματώθηκαν, στους ίδιους εκείνους παράγοντες που επέβαλαν την παγκοσμιοποίηση, πριν από 45 περίπου χρόνια. Και που στο μεταξύ πρόβαλαν τελεσίδικα πια τις αρνητικές συνέπειες της παγκοσμιοποίησης, σε όλα σχεδόν τα επίπεδα, αφήνοντας πολύ πίσω τις όποιες θετικές. Επανέρχομαι σε διαπιστώσεις μου, σχετικά με το περιεχόμενο της παγκοσμιοποίησης, που έκανα το 2001[8]: "Το περιβάλλον μέσα στο οποίο λειτουργεί το νέο διεθνές καθεστώς αναβιώνει συνθήκες που επιτρέπουν την επικράτηση των νόμων της "ζούγκλας", νομιμοποιεί καταστάσεις πολυεπίπεδης εκμετάλλευσης, υποβαθμίζει τη σημασία των εθνικών συνόρων, εξαφανίζει τη στοιχειώδη ανθρώπινη αλληλεγγύη και υποθάλπει το έγκλημα σε όλες του τις μορφές. Ένα πλήθος παράλληλων εξελίξεων, χωρίς οργανική σύνδεση αναμεταξύ τους, συνηγορεί υπέρ της επαναφοράς των συνθηκών που επικρατούσαν στο Μεσαίωνα, στο σύνολο των εκφάνσεων της πολιτικής, οικονομικής, κοινωνικής, και συναισθηματικής ζωής".

Η απόδοση στην "παγκοσμιοποίηση", με βασικό μοχλό της την απελευθέρωση του διεθνούς εμπορίου, όλων των δεινών της ανθρωπότητας, μετά από τη δεκαετία του '70 είναι αρκετά παραπειστική. Και τούτο, επειδή η επιβολή της ελευθερίας του διεθνούς εμπορίου πλαισιώθηκε από "συνοδούς", των οποίων η εξελικτική πορεία και οι πολύπλευρες επιδράσεις ήταν αδύνατον να αποδοθούν με σιγουριά στον καθένα από αυτούς, αλλά και να διαχωριστούν σε αίτια και αιτιατά. Αναφέρομαι, συγκεκριμένα:

* Στη συνύπαρξη της παγκοσμιοποίησης, με την εφαρμογή μιας ακραίας μορφής οικονομικού φιλελευθερισμού, που απορύθμισε πλήρως τη λειτουργία των επί μέρους εθνικών οικονομιών, καθώς και της παγκόσμιας οικονομίας, εγκαθιστώντας την απόλυτη αναρχία, και ενθαρρύνοντας το οργανωμένο έγκλημα.

* Στην έλευση, και κυρίως στην ωρίμανση του μεταβιομηχανικού σταδίου καπιταλιστικής εξέλιξης, που ανέτρεψε σταδιακά τις βασικές θεωρητικές αρχές, επάνω στις οποίες βασίζονταν η οικονομική επιστήμη. Η πραγματική οικονομία υποχώρησε μπροστά στην εικονική, αυτήν των χρηματιστηρίων. Η πρόοδος διαχωρίστηκε πλήρως από την ευημερία των λαών.

* Στην επικράτηση ενός υπερκαπιταλισμού, ο οποίος περιόρισε την ισχύ των εθνικών κυβερνήσεων χάριν των αγορών, ρίχνοντας το κέντρο του βάρους στην αποτελεσματικότητα σε βάρος της ισότητας[9].

*Στη σαφή τάση υποχώρησης της σημασίας των εθνικών συνόρων, εξαιτίας της δημιουργίας υπερεθνικών ενώσεων, όπως η ΕΕ, που αποδυνάμωσαν τις επί μέρους εθνικές κυβερνήσεις και ελαχιστοποίησαν τη δημοκρατία.

*Στη συστηματική υποχώρηση του κράτους πρόνοιας.

Το χαώδες αυτό καθεστώς είχε, τελικά, πολυάνθρωπες στρατιές ηττημένων, και ελάχιστους νικητές, και είναι ο λόγος για τον οποίον τα πλεονεκτήματα του ελευθέρου εμπορίου αμφισβητούνται τώρα από παντού[10] .

β)Συνέπειες

Οι συνέπειες αυτού του συνονθυλεύματος, που είναι κυρίως αρνητικές και ελάχιστες θετικές διαπιστώνονται με γυμνό οφθαλμό, στο σύνολο των αποφασιστικών οικονομικών δεικτών. Ενδεικτικά, αναφέρω:

αα) Την, χωρίς προηγούμενο, ανισότητα κατανομής του παγκόσμιου εθνικού πλούτου[11], έτσι που το 1% των πλουσιότερων κατοίκων της Γης να κατέχει το 45% του παγκόσμιου πλούτου, και 62 άνθρωποι να έχουν στην κατοχή τους το εισόδημα που αναλογεί στα 3.5 δισεκατομμύρια των φτωχότερων κατοίκων της υφηλίου[12]. Στην ανώμαλη αυτή κατάσταση συμβάλλει μεγάλος αριθμός παραγόντων, που συνόδευσαν την παγκοσμιοποίηση, όπως ανάμεσα και σε άλλους, η χρηματιστηριακή ελευθερία, όπως διαπιστώνει έκθεση του ΔΝΤ, που βασίζεται σε εμπειρική έρευνα 149 χωρών, για την περίοδο 1970-2010[13], το υπερδιπλάσιο φορολογικό βάρος επί των εισοδημάτων, σε σχέση με αυτό επί των επιχειρήσεων[14], η γενικευμένη εφαρμογή πολιτικής λιτότητας[15], η ανοχή ή τουλάχιστον η μη αποτελεσματική αντιμετώπιση των φορολογικών παράδεισων, η αποχή του κράτους από την εφαρμογή αναδιανεμητικών πολιτικών, οι υπόγειες διασυνδέσεις των πολιτικών με τον πλούτο των επιχειρήσεων, αλλά βέβαια και η επιβράδυνση της ανάπτυξης στις προηγμένες οικονομίες. Παρότι, μέχρι πρόσφατα, η ανισότητα κατανομής του πλούτου αντιμετωπίζονταν, ως αναπότρεπτη, ως αποκλειστικά κοινωνικό και όχι οικονομικό πρόβλημα, αλλά συχνά και ως επιθυμητή εξέλιξη, επειδή αύξανε τις επενδύσεις και την απασχόληση, νεότερες έρευνες κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου. Ειδικότερα σε έκθεσή του το ΔΝΤ[16] διαπιστώνει ότι όταν το πλουσιότερο 20% του πληθυσμού αυξάνει το εισόδημά του, κατά 1% ο ρυθμός ανάπτυξης μειώνεται κατά 0,08% την προσεχή πενταετία, ενώ αντιθέτως η αύξηση κατά 1% του εισοδήματος του φτωχότερου 20% του πληθυσμού αυξάνει την ανάπτυξη κατά 0,38% την προσεχή πενταετία. Ανάλογες είναι και οι διαπιστώσεις πρόσφατης έκθεσης του ΟΟΣΑ[17] που υποστηρίζει ότι η ανερχόμενη ανισότητα κατά την περίοδο 1990-2010 είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση του ρυθμού ανάπτυξης στις χώρες μέλη του ΟΟΣΑ κατά 4,7%.

ββ) Την ανατροπή της μακροχρόνιας σταθερής σχέσης ανάμεσα στο μερίδιο της εργασίας και του κεφαλαίου στο ΑΕΠ. Ο συντελεστής "εργασία" αντιμετωπίστηκε περίπου ως "μαύρο πρόβατο" μετά την εγκαθίδρυση της παγκοσμιοποίησης, και η ουσιαστική απουσία κρατικής παρέμβασης δεν αποκατάστησε την, σταδιακά, επιδεινούμενη θέση του. Έτσι, καταγράφεται σημαντική και θεωρητικά εντελώς "ανορθόδοξη" απώλεια του μεριδίου της εργασίας, προς όφελος του κεφαλαίου. Η εξέλιξη αυτή ανατρέπει πλήρως τις βασικές υποθέσεις, επάνω στις οποίες βασίζεται η γνωστή νεοκλασική συνάρτηση παραγωγής και κατανομής του εισοδήματος Cobb-Douglas. Πρόκειται για την εκτίμηση ότι το μερίδιο των μισθών απώλεσε 5.8%, φυσικά υπέρ των κερδών, στις χώρες-μέλη του G7, μεταξύ των ετών 1983-2006[18]. Η δυσμενής αυτή εξέλιξη θα πρέπει, πρωταρχικά, να αποδοθεί σε τρεις βασικούς παράγοντες. Πρώτον, στην ελεύθερη διακίνηση εργασίας και κεφαλαίου, δεύτερον στις ανατροπές, που έφερε στην οικονομία το μεταβιομηχανικό στάδιο ανάπτυξης, και τρίτον στις νέες τεχνολογίες[19]. Εξαιτίας της παγκοσμιοποίησης, το επίπεδο του εργατικού μισθού στις προηγμένες οικονομίες ανταγωνίζεται με το αντίστοιχο των αναπτυσσομένων οικονομιών και, φυσικά, τείνει προς τα κάτω. Η γνωστή πρόβλεψη των νεοκλασικών, περί της εξίσωσης των δύο επί μέρους επιπέδων μισθού, προς τα επάνω, ενδέχεται να έχει κάποια λογική θεωρητική βάση. Ωστόσο, επειδή η υλοποίησή της απαιτεί μακροχρόνιο διάστημα, το πιθανότερο είναι ότι δεν θα συμβεί ποτέ, εξαιτίας της εναλλαγής του ισχύοντος διεθνούς καθεστώτος κάθε 50-80 χρόνια. Το μεταβιομηχανικό στάδιο, με τη σειρά του, περιόρισε σημαντικά τις ανάγκες σε ανειδίκευτη εργασία, μειώνοντας και την αμοιβή της. Τέλος, οι νέες τεχνολογίες του μεταβιομηχανικού σταδίου δυσχέραναν αποφασιστικά τη δυνατότητα εκτίμησης της παραγωγικότητας εργασίας και κεφαλαίου σε δεδομένη παραγωγική διαδικασία, με αποτέλεσμα ο ανέκαθεν "ισχυρός" συντελεστής παραγωγής, που είναι το κεφάλαιο, να μπορεί εύκολα να εκμεταλλεύεται τον συντελεστή "εργασία", ιδίως και επειδή ο κρατικός παρεμβατισμός έχει ουσιαστικά απενεργοποιηθεί, με κύριο αποτέλεσμα τη γενίκευση θέσεων μερικής και γενικά ανασφαλούς απασχόλησης. Και, βέβαια, στους παραπάνω λόγους θα πρέπει να προστεθεί και η ραγδαία ανάπτυξη του ρομποτισμού, που υποκαθιστά, προοδευτικά, ανθρώπινη εργασία από ρομπότ.

γγ) Την εγκαθίδρυση μακροχρόνιας στασιμότητας, η οποία οφείλεται καταρχήν στην ωρίμανση του καπιταλισμού, ο οποίος χρειάζεται ολοένα μικρότερη ποσότητα και των δύο βασικών συντελεστών για την παραγωγή μιας μονάδας προϊόντος, και ο οποίος επιπλέον καταλήγει σε χαμηλότερη παραγωγικότητα, ή σε παραγωγικότητα, που επειδή κυρίως αποτελεί προϊόν υπηρεσιών, δεν είναι εύκολο να μετρηθεί[20]. Παράλληλα, ωστόσο, η ατυχής επιλογή μακροοικονομικών πολιτικών, όπως η συνεχής λιτότητα κυρίως στα πλαίσια της ΕΕ με την εφαρμογή της οποίας αναγνωρίζεται πια ότι "καμία χώρα δεν πήγε καλά"[21], η απόδοση πρωταρχικής σημασίας στη νομισματική σταθερότητα σε βάρος της ανάπτυξης καθώς και η υποβάθμιση της πραγματικής οικονομίας χάριν της εικονικής επιδείνωσε σημαντικά την κατάσταση.

Β. Μη οικονομικά αίτια και συνέπειες

Θα αναφερθώ σε δύο επιπλέον αίτια, με τις συνέπειές τους, που χαρακτηρίζω ως μη οικονομικά, παρότι ότι σίγουρα έχουν διασυνδέσεις και μάλιστα πολύ ισχυρές με οικονομικά δεδομένα. Πρόκειται για:

α) Το μεταναστευτικό κύμα προς την Ευρώπη

Το σοβαρότερο πρόβλημα που, τώρα διχάζει την Ευρώπη, που έχει πολλές διαστάσεις και που βρίσκεται στη ρίζα της δημιουργίας πολιτικών κομμάτων τα οποία δεν είναι δυνατόν να καταταγούν ούτε ως ακραιφνώς δεξιά, αλλά ούτε ως ακραιφνώς αριστερά, είναι το προσφυγικό/μεταναστευτικό. Ενδεικτικά αναφέρω ότι στη Γαλλία το 75-80% των οπαδών της αριστεράς είναι ευνοϊκά διατεθειμένο προς τους πρόσφυγες, ενώ αντιθέτως το 60% των οπαδών της δεξιάς και το 85% των οπαδών της Marine Le Pen εμφανίζονται αρνητικοί στο να δεχθούν πρόσφυγες. Σε πείσμα των σχετικών αρχών του Διεθνούς Δικαίου[22], η Ευρώπη αρνείται να δεχθεί τις ανεξέλεγκτες ορδές των προσφύγων/μεταναστών, που φθάνουν αδιάκοπα από τη Μέση Ανατολή, την Αφρική και τη Νότια Ασία, μέσω της Μεσογείου. Για τα έτη 2014, 2015 και 2016 εκτιμάται ότι οι αφίξεις αυτές ήταν γύρω στο ενάμιση εκατομμύριο. Τα περισσότερα ευρωπαϊκά κράτη καταφεύγουν σε μεθοδεύσεις κλεισίματος των συνόρων, επίσημες αλλά κυρίως ανεπίσημες. Και τούτο επειδή το ποσοστό των Ευρωπαίων που είναι αντίθετοι στην έλευση προσφύγων στο έδαφός τους είναι σημαντικό και ανέρχεται σε 56%, αλλά όμως φθάνει στο 81% στην Τσεχία, στο 78% στη Λετονία και Σλοβακία, και στο 70% στη Λιθουανία. Έτσι, παρότι, η πλειονοψηφία των κρατών-μελών της ΕΕ ψήφισε τις προτάσεις του κ. Juncker, περί της ανάγκης κατανομής των προσφύγων μεταξύ τους, ωστόσο στην πραγματικότητα, όπως αποδείχθηκε εκ των υστέρων, ουδόλως είχαν την πρόθεση να τις εκτελέσουν. Η Τσεχία, Σλοβακία και Ρουμανία αρνήθηκαν κατηγορηματικά να δεχθούν πρόσφυγες στο έδαφός τους, ενώ η Φινλανδία προτίμησε να απουσιάσει από τη συγκεκριμένη συνεδρίαση[23]. Η έλλειψη ενός σοβαρού και γενικά αποδεκτού προγράμματος από την ΕΕ, σχετικά με την αντιμετώπιση του τεραστίου αυτού προβλήματος των προσφύγων, είχε ως συνέπεια τον μέχρι σήμερα θάνατο ή την εξαφάνιση στη Μεσόγειο 3072 ατόμων. Και η κατάληξη, στη συνέχεια θα είναι, εκτός απροόπτου, ο εγκλωβισμός χιλιάδων προσφύγων στη μικρή και ήδη αφάνταστα ταλαιπωρημένη, από τα μνημόνια, Ελλάδα. Παρά το γεγονός ότι ο ευρωπαϊκός πληθυσμός γηράσκει, και με την προϋπόθεση ότι η Ευρώπη θα πειστεί να εγκαταλείψει την αυτοκτονική μακροοικονομική πολιτική της λιτότητας στο εγγύς μέλλον, θα χρειαστεί εργατικά χέρια. Η ταυτόχρονη, ωστόσο, εμφάνιση της υπογεννητικότητας στην Ευρώπη[24], με την άνοδο του Ισλάμ και του ISIS, οδηγεί σε σύγχυση, σε γενικευμένη ξενοφοβία, και κυρίως σε αδυναμία λήψης των εκάστοτε ορθών αποφάσεων. Σε πείσμα, όμως, αυτής της υπογεννητικότητας ο ευρωπαϊκός πληθυσμός εμφανίζεται, για το 2015, αυξημένος κατά 1.8 εκατομμύρια εξαιτίας της έλευσης των προσφύγων[25].

β) Η τρομοκρατία

Η τρομοκρατία, που δεν είναι νέο φαινόμενο στην Ευρώπη, δεν οφείλεται στο προσφυγικό πρόβλημα, αλλά πιθανότατα ενισχύεται και διευκολύνεται από αυτό. Η παγκοσμιοποίηση, με το αδιανόητο συνονθύλευμα των υπερβολών και των σκανδάλων, που την συνόδεψε[26], είναι η κυρίως υπεύθυνη, για την άνοδο της τρομοκρατίας. Η τρομοκρατία είναι ένα από τα παιδιά της παγκοσμιοποίησης, ενώ το δεύτερο είναι ο φασισμός[27]. Η επιθετικότητα της Αμερικής, ιδίως μετά την καταστροφή των δίδυμων πύργων, και ο απροκάλυπτος χαρακτηρισμός μεγάλου αριθμού κρατών (πρωταρχικά μουσουλμανικών) συλλήβδην ως κράτη-αλήτες, κράτη-δολοφόνοι, κράτη- εγκληματίες, (το 2001 από τον τότε Αμερικανό πρόεδρο) ακυρώνει, ουσιαστικά, τη δυνατότητα διαχωρισμού του Ισλάμ από τους τρομοκράτες. Η άνοδος του ρατσισμού, οι θρησκευτικές διώξεις, η συστηματική υποτίμηση θρησκειών και πολιτισμών αποτελούν, δυστυχώς, αναπόσπαστα τμήματα της παγκοσμιοποίησης, που καταδιώκει κάθε μορφή ιδιαιτερότητας[28] και που βαρύνεται με σειρά πολεμικών συρράξεων, χωρίς εμφανή αιτία, εναντίον των "κρατών-αλητών", "κρατών-παρειών", κρατών-εγκληματιών" και "κρατών-δολοφόνων". Μετά από την 11η Σεπτεμβρίου, όλα αυτά τα κράτη αναφέρονται ως "άξονας του κακού"[29]. Ήταν, πράγματι, αναπότρεπτο ότι όλες αυτές οι βαρβαρότητες εξόργισαν ολόκληρο το Ισλάμ, και όχι αποκλειστικά και μόνο τους τρομοκράτες. Από το 2003 υπάρχουν αναφορές[30] ότι τρομοκρατικές οργανώσεις στρατολογούν νέα γενιά τρομοκρατών σε όλα τα γεωγραφικά μήκη και πλάτη. Υπάρχει μεγάλη προθυμία των νέων και των γυναικών να πυκνώσουν τις τάξεις του τρομοκρατικού Ισλάμ. Περίπου 30.000 Μουσουλμάνοι από όλο τον κόσμο έγιναν μαχητές του ISIS και τρομοκράτες[31], και αποτελούν σοβαρή απειλή για τη Δύση. Οι πρόσφατες τρομοκρατικές επιθέσεις εναντίον της Γαλλίας, του Βελγίου και της Γερμανίας έχουν αυξήσει, σημαντικά, τους οπαδούς των κλειστών συνόρων. Ο τρόμος, τώρα, πλανιέται παντού. Μόνο, για τη Γερμανία, οι πρόσφυγες/μετανάστες έχουν προκαλέσει το 2015 200.000 εγκλήματα και παρανομίες[32]. Να προστεθεί, ακόμη, ότι με τη δικαιολογία του πολέμου, εναντίον της τρομοκρατίας, ήδη από το 2001, άρχισαν να καταργούνται σταδιακά οι ατομικές ελευθερίες, το Διεθνές Δίκαιο, και έπαψε σιωπηρά η απαγόρευση εφαρμογής των όπλων μαζικής καταστροφής[33].

Όπως δείχθηκε στο Μέρος Ι, υπάρχουν πολλές ενδείξεις που οδηγούν στο συμπέρασμα της ανατροπής του ισχύοντος διεθνούς οικονομικού καθεστώτος, δηλαδή της παγκοσμιοποίησης. Δεν είναι, ωστόσο, ακόμη τίποτε βέβαιο. Διότι, τα ισχυρά επενδυμένα συμφέροντα γύρω από την παγκοσμιοποίηση και τις συνωμοσίες, που την περιβάλλουν, είναι σίγουρο ότι δεν πρόκειται να εγκαταλείψουν εύκολα το πεδίο της διαδοχής, ιδίως τώρα που μετά την έξοδο της Μ. Βρετανίας από την ΕΕ, η θέση τους έχει πολύ εξασθενίσει, και αισθάνονται να απειλούνται από παντού.

Μέρος ΙΙ. Ο κόσμος που έρχεται

Στο Μέρος ΙΙ θα εξεταστούν δύο σενάρια, σχετικά με τη μορφή που, τελικά, θα επιβληθεί στην υφήλιο. Η συνέχιση της παγκοσμιοποίησης είναι το πρώτο σενάριο, ενώ η προστασία των εθνικών συνόρων το δεύτερο. Τα δύο αυτά σενάρια θα αποτελέσουν τα πεδία Α και Β.

Α. Η παγκοσμιοποίηση θα συνεχιστεί

Οι νεοφιλελεύθεροι επιθυμούν διακαώς τη συνέχιση της παγκοσμιοποίησης, και σε πείσμα των οικτρών συνεπειών της, εξακολουθούν να υπογραμμίζουν τα πλεονεκτήματά της και να μη θέλουν να δουν τις καταστρεπτικές της συνέπειες, που απειλούν να οδηγήσουν, ακόμη, και σε Γ' Παγκόσμιο Πόλεμο. Επαναλαμβάνονται, για πολλοστή φορά οι γνωστές θέσεις των οπαδών της παγκοσμιοποίησης, ότι πρόκειται για το σύστημα που εξασφαλίζει το υψηλότερο δυνατό εισόδημα και που πλουτίζει τις οικονομίες που το ακολουθούν, ότι οι διεθνείς οργανισμοί όπως το ΝΑΤΟ και η ΕΕ είναι πολύτιμοι για τις ΗΠΑ και την Ευρώπη, ότι ο πόλεμος εναντίον της τρομοκρατίας απαιτεί ευρύτερες συμμαχίες. Και προσθέτουν ότι τα δεινά που προκαλεί η παγκοσμιοποίηση, και που συνοψίζονται στη διαπίστωση ότι αυτή "έχει λίγους νικητές και πολλούς ηττημένους", μπορούν να αντιμετωπιστούν με έναν επιτυχέστερο χειρισμό των μεταναστών/προσφύγων, με την εντατικοποίηση του κράτους Πρόνοιας, με επενδύσεις σε έργα υποδομής κλπ, δηλαδή με μέτρα που, ουδέποτε, μέχρι σήμερα ήταν στα πλαίσια της νεοφιλελεύθερης πολιτικής. Είναι, όμως, σίγουρο ότι χάνουν έδαφος και ότι ταυτόχρονα ανέρχεται η ισχύς των οπαδών των κλειστών εθνικών συνόρων, που θέλουν να ξαναπάρουν τον έλεγχο των εθνικών τους συνόρων, τη δυνατότητα επιλογής της πιο κατάλληλης μακροοικονομικής πολιτικής για τις ιδιαιτερότητες των επί μέρους οικονομιών τους, καθώς και να περισώσουν τη θρησκεία, την ιστορία και τις πολιτισμικές τους κληρονομιές. Η πεποίθησή μου είναι ότι βρισκόμαστε πολύ κοντά στο σημείο ανατροπής της παγκοσμιοποίησης[34], αλλά όμως επειδή το μέλλον είναι άδηλο, επιβάλλεται η διερεύνηση του τι αναμένει τους απογόνους μας, στην περίπτωση που αυτή συνεχιστεί.

α) Η πραγματοποίηση του σχεδίου Goudenhove-Kalergi: Η Γενοκτονία των λαών της Ευρώπης[35].

Το σχέδιο Goudenhove-Kalergi θα μπορούσε να είναι προϊόν ενός ευφάνταστου νέου, αλλά και μια συνωμοσία για τη γενοκτονία των λαών της Ευρώπης. Το 1922 ο Goudenhove-Kalergi, ένας προικισμένος νέος αριστοκρατικής καταγωγής, ίδρυσε το κίνημα «Πανευρώπη» στη Βιέννη, που φιλοδοξούσε να δημιουργήσει μια νέα διεθνή τάξη, γύρω από την ενοποίηση της Ευρώπης, και υπό την ηγεσία των Ηνωμένων Πολιτειών. Η Ευρωπαϊκή ενοποίηση θα αποτελούσε το πρώτο βήμα για την δημιουργία μιας παγκόσμιας κυβέρνησης. Παρότι, το σχέδιο αυτό ήταν σε γνώση ολιγάριθμων ατόμων, και στη συνέχεια ξεχάστηκε για λίγο λιγότερο από ένα αιώνα, ωστόσο για τους μυημένους ο Richard Goudenhove Kalergi θεωρείται, και ορθώς, o ιδρυτής της Ενωμένης Ευρώπης. Ακόμη μικρότερος είναι ο αριθμός αυτών που γνωρίζουν ότι το σχέδιο "Πανευρώπη" έκρυβε μια σατανική πρόβλεψη για το μέλλον της Ευρώπης: την εξαφάνισή της. Πράγματι στο εξώφυλλο του βιβλίου
του «Praktischer Idealismus», ο Kalergi υποστηρίζει ότι οι κάτοικοι των μελλοντικών «Ηνωμένων Πολιτειών της Ευρώπης» δεν θα έχουν σχέση με τους παλαιούς λαούς της Γηραιάς Ηπείρου, αλλά θα είναι είδος υπανθρώπων που θα προέρχονται από επιμιξία. Αναπτύσσει, χωρίς ενδοιασμούς την άποψη, ότι οι Ευρωπαίοι πρέπει να αναμιχθούν με ασιατικές και αφρικανικές φυλές, έτσι ώστε να καταλήξουν σε μια ράτσα χωρίς ποιότητα, που να ελέγχεται απολύτως από την Αμερική. Ο Kalergi διευκρινίζει : «O άνθρωπος του μέλλοντος θα είναι μικτής φυλετικής καταγωγής. Οι φυλές και οι τάξεις του σήμερα θα εξαφανισθούν σταδιακά λόγω της εξάλειψης του χώρου, του χρόνου και της προκατάληψης. Η ευρωασιατική- νεγροϊδής φυλή του μέλλοντος, όμοια στην εμφάνιση της με τους αρχαίους Αιγύπτιους, θα αντικαταστήσει την διαφορετικότητα των λαών και την διαφορετικότητα των ατόμων". Η εξάλειψη εθνών και λαών μπορεί να επιτευχθεί, κατά τον Kalergi, μεταξύ άλλων και με τη μετανάστευση. Ακριβώς, η αναβίωση αυτού του σκοτεινού σχεδίου, συνδέεται άμεσα με την πρόσφατη και ανεξέλεγκτη συρροή μεταναστών/ προσφύγων στην Ευρώπη, που ανήκουν στις φυλές, οι οποίες αποτελούν τις προτιμήσεις του σχεδίου Kalergi. Αλλά, και πάλι, θα μπορούσε να είναι μια απλή σύμπτωση. Ωστόσο, το σχέδιο πλαισιώνεται από ορισμένα γεγονότα, που είναι δύσκολο πια να εξακολουθήσουν να εκλαμβάνονται ως "συμπτώσεις". Επιλέγω, από το ανά χείρας άρθρο, τα ακόλουθα:

*Πρώτον, προς τιμήν του Coudenhove- Kalergi, ιδρύθηκε το ευρωπαϊκό βραβείο, το οποίο απονέμεται κάθε δύο χρόνια, σε Ευρωπαίους οι οποίοι αναγνωρίζεται ότι συνέβαλαν στην προώθηση του σχεδίου Kalergi. Και οι μέχρι σήμερα βραβευθέντες είναι η Angela Merkel και ο Herman Van Rompuy.

*Δεύτερον, όπως είναι γνωστό, οι ΗΠΑ ενθαρρύνουν συνεχώς την Ευρώπη, μέσω των Ηνωμένων Εθνών, να δεχθεί εκατομμύρια μεταναστών, για να λύσει έτσι το πρόβλημα υπογεννητικότητας και γήρανσης του πληθυσμού της. Και το ανά χείρας άρθρο αναφέρεται σε έκθεση των Ηνωμένων Εθνών του Ιανουαρίου του 2000, με τίτλο «Μετανάστευση αντικατάστασης: Μία λύση για την μείωση και γήρανση του πληθυσμού », όπου αναφέρεται ότι, μέχρι το 2025 η Ευρώπη θα χρειασθεί 159 εκατομμύρια μετανάστες. Εκπληκτικό πράγματι αυτό το ακριβές νούμερο, που αυτόματα παραπέμπει, σε συνδυασμό και με όλα τα προηγούμενα, στην ύπαρξη προμελετημένου σχεδίου. Εύλογα διερωτάται ο αρθογράφος του ανά χείρας άρθρου, γιατί τα ΗΕ δεν συμβουλεύουν την Ευρώπη να υιοθετήσει άλλες λύσεις, όπως προγράμματα στήριξης οικογενειών, ανάλογων με αυτά που εφαρμόζουν οι Γάλλοι εδώ και πολλές δεκαετίες, αλλά αντιθέτως την προτρέπουν να υπαχθεί σε πρόγραμμα γενοκτονίας της.

*Τρίτον, η ακόλουθη δήλωση του G. Brock Chisholm, πρώην διευθυντή του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (OMS), που αναφέρεται από το ανά χείρας άρθρο, ενισχύει τις υπόνοιες για την ύπαρξη σκοτεινού σχεδίου, εναντίον της βιωσιμότητας της Ευρώπης, με βάση τις απόψεις Kalergi. Η δήλωση αυτή έχει ως εξής: «Αυτό που σε όλους τους τόπους οι άνθρωποι πρέπει να κάνουν είναι να εφαρμόσουν τον περιορισμό των γεννήσεων και να τελούν μικτούς γάμους (μεταξύ διαφορετικών φυλών), και αυτό με σκοπό να δημιουργηθεί μια ενιαία φυλή σε ένα κόσμο που θα κατευθύνεται από μια κεντρική αρχή.»
*Τέλος, τέταρτον, είναι δύσκολο να αποφευχθούν συνειρμοί ανάμεσα στην πιθανή πορεία εφαρμογής του σχεδίου Kalergi και στην τάση ορισμένων ευρωπαϊκών οικονομιών, μεταξύ των οποίων και της Ελλάδας, να καταργούν τη διδασκαλία των θρησκευτικών στα σχολεία, να υποβαθμίζουν τη διδασκαλία της εθνικής γλώσσας, ή να αλλοιώνουν την ιστορία της χώρας στα σχολικά διδακτικά βιβλία και να υποτιμούν εθνικά σύμβολα και ιστορικές νίκες που διατηρούν την εθνική υπερηφάνεια και την εθνική ταυτότητα.

β)Παράλληλες διαπιστώσεις και προειδοποιήσεις για το τέλος της Ευρώπης

Ο συνδυασμός γήρανσης/υπογεννητικότητας της Ευρώπης και ακατάσχετου μεταναστευτικού ρεύματος βρίσκεται στη βάση διαπιστώσεων, που δεν σχετίζονται με το σχέδιο Kalergi, αλλά που καταλήγουν στο ίδιο συμπέρασμα, δηλαδή αυτό της εξαφάνισης της Ευρώπης. Αναφέρω τα ακόλουθα, που περιλαμβάνονται στο άρθρο του Giulio Meotti[36]:

*O πληθυσμός της Ευρώπης μειώνεται περίπου κατά δύο εκατομμύρια το χρόνο, και σταθερά αναπληρώνεται από μεταναστευτικό πληθυσμό. Την υποκατάσταση αυτή ο David Coleman[37] την χαρακτηρίζει ως εξής: "Η αυτοκτονική μείωση της ευρωπαϊκής υπογεννητικότητας, σε συνδυασμό με τους μετανάστες που αυξάνονται γρήγορα, θα μεταλλάξουν την ευρωπαϊκή κουλτούρα. Η πτώση του ρυθμού γεννητικότητας από τους γηγενείς Ευρωπαίους συμπίπτει στην πραγματικότητα με τη θεσμοθέτηση του Ισλάμ στην Ευρώπη και με την ανανέωση της ισλαμοποίησης των Μουσουλμάνων της".

*Ο Λόρδος Sacks δήλωσε πρόσφατα: "Η μείωση της γεννητικότητας μπορεί να σημάνει το τέλος της Δύσης". Η Ευρώπη, καθώς γηράσκει, δεν ανανεώνει πια τις γενεές της, και στη θέση τους καλωσορίζει μαζική μετανάστευση, από τη Μ. Ανατολή, την Αφρική και την Ασία, που θα υποκαταστήσουν τους γηγενείς Ευρωπαίους, και που κομίζουν πολιτισμούς με ριζικά διαφορετικές αξίες, για τη σχέση των δύο φύλων, την πολιτική εξουσία, την κουλτούρα, την οικονομία και τη σχέση Θεού και ανθρώπου.

*Ο Καρδινάλιος Raymond Leo Burke πρόβλεψε ότι "το Ισλάμ θα κατακυριεύσει την Ευρώπη εξαιτίας πίστης και ρυθμού γεννητικότητας".

Οι νεοφιλελεύθεροι, ακριβώς με τον ίδιο τρόπο που αντιμετωπίζουν το πρόβλημα της καταστροφής του περιβάλλοντος, με την ίδια παθητική στάση αντιμετωπίζουν και το μεταναστευτικό: αναμένοντας, δηλαδή το "αόρατο χέρι" να αποκαταστήσει την τάξη. Και στο μεταξύ, με την προβολή κάποιων επιχειρημάτων, που κάτω από ομαλές συνθήκες ανταποκρίνονται στα πράγματα, όπως π.χ. ότι η Ευρώπη θα χρειασθεί, στο προσεχές μέλλον, εργατικά χέρια ή ότι οι μικτές κοινωνίες εξασφαλίζουν καλύτερη ποιότητα ζωής, δικαιολογούν το ότι εμφανίζονται φιλικοί απέναντι στις ανεξέλεγκτες αφίξεις μεταναστών.

Έτσι, "μετά από μία γενιά από σήμερα η Ευρώπη θα είναι αγνώριστη. Οι ευρωπαϊκοί λαοί συνειδητοποιούν σε μεγάλο βαθμό ότι ο πολιτισμός τους κινδυνεύει κυρίως από μια επιπόλαια ελευθεριότητα, μια ιδεολογία που καλύπτεται κάτω από το προσωπείο της ελευθερίας, και που στοχεύει στην κατεδάφιση όλων των δεσμών που δένουν τον άνθρωπο με την οικογένειά του, τους συγγενείς του, την εργασία του, την ιστορία του, τη θρησκεία του, τη γλώσσα του, το Έθνος του, την ελευθερία του. Η στάση αυτή φαίνεται να προέρχεται από μια αδράνεια που οδηγεί στην αδιαφορία για το αν η Ευρώπη θα επιτύχει ή θα καταστραφεί, για το αν ο πολιτισμός μας θα εξαφανιστεί, πνιγμένος στο εθνικό χάος, ή θα έχει λεηλατηθεί από μια νέα θρησκεία που θα προέρχεται από την έρημο"[38].

Κάτω από το πρίσμα των όσων αναφέρονται παραπάνω, η ελεύθερη ροή των μεταναστών/προσφύγων θα πρέπει να ιδωθεί ως το τελευταίο στάδιο, μετά από την παγκοσμιοποίηση και τον ακραιφνή φιλελευθερισμό, της πορείας προς την εγκαθίδρυση παγκόσμιας διακυβέρνησης του πλανήτη μας[39].

B. Η παγκοσμιοποίηση είναι στο τέλος της;

Και η δεύτερη και πιθανότερη εξέλιξη είναι η επάνοδος του προστατευτισμού στην Ευρώπη και στην υφήλιο. Όπως είδαμε παραπάνω, πολλές ενδείξεις συνηγορούν υπέρ του τέλους της παγκοσμιοποίησης, τουλάχιστον με την απόλυτη μορφή που αυτή επιβλήθηκε στη δεκαετία του '70, συμπαρασύροντας μαζί της και τον άκρατο νεοφιλελευθερισμό. Η μέχρι πριν λίγο έλλειψη ιδεολογίας όσων αντιτίθενται στην παγκοσμιοποίηση έχει αρχίσει να καλύπτεται από την αναζήτηση της χαμένης ταυτότητας: του Έθνους, της θρησκείας, του πολιτισμού. Εξάλλου, οι λαοί, από την Αμερική ως την Αίγυπτο εμφανίζονται απογοητευμένοι από την παγκοσμιοποίηση, καθώς τα θετικά της αποτελέσματα δεν κατανέμονται δίκαια, αλλά σωρεύονται στην κορυφή. Αν η πρόβλεψη αυτή αποδειχθεί ορθή, οι συνέπειές της δεν αναμένονται άμεσες, αλλά σταδιακές διότι οι οπαδοί της παγκοσμιοποίησης εξακολουθούν να είναι ισχυροί, σε πείσμα των τεραστίων πια προβλημάτων που αντιμετωπίζει η ιδεολογία τους. Η προσπάθειά τους, αποτροπής της ανατροπής του διεθνούς καθεστώτος είναι διττή: Πρώτον, επιδίδονται σε ανάλυση και σε μετρήσεις, για το πόσο θα μειωθεί το ΑΕΠ, σε περίπτωση επιβολής περιοριστικών μέτρων, και δεύτερον απαντούν στα αρνητικά αποτελέσματα της παγκοσμιοποίησης, όπως μεταξύ άλλων στην απώλεια θέσεων εργασίας, με το επιχείρημα ότι οι πολίτες κερδίζουν αποκτώντας φθηνά προϊόντα. Οπωσδήποτε, όμως, η επιβράδυνση των διεθνών συναλλαγών έχει αρχίσει εδώ και καιρό, και η συνέχιση της κρίσης δεν είναι μόνη της σε θέση να ερμηνεύσει αυτή τη μεταβολή. Η ελαστικότητα-εισόδημα των συναλλαγών ήταν ίση με 2 στο 1990 ενώ τώρα είναι μόνον 1[40]. Η αναζωογόνηση του διεθνούς εμπορίου επιδιώκεται με τις προσπάθειες υπογραφής της νέας συμφωνίας εμπορίου και επενδύσεων μεταξύ Αμερικής και Ευρώπης (TTIP) , που όμως συναντά πολλές δυσκολίες, και δικαίως, γιατί εμφανίζει πολλές σκοτεινές πλευρές[41]

Οι συνθήκες του νέου κόσμου, που έρχεται, προβλέπεται ότι θα είναι φορτισμένες με πρωτόγνωρες δυσχέρειες, των οποίων η αντιμετώπιση θα είναι δύσκολή, βλέπε αδύνατη, στα πλαίσια της παγκοσμιοποίησης. Και τούτο, επειδή η παγκοσμιοποίηση και η ΕΕ προσφέρουν λύσεις συλλογικές, ενώ οι ιδιαιτερότητες της κάθε εθνικής οικονομίας απαιτούν ad hoc αντιμετώπιση. Αλλά, και επειδή η συνέχιση του φιλελευθερισμού, με την παγκοσμιοποίηση, δεν θα επιτρέψει εθνικές βελτιώσεις στην κατανομή του εισοδήματος, στην αντιμετώπιση της ανεργίας, στη διατήρηση των δικαιωμάτων των εργαζομένων. Στη συνέχεια, μια σύντομη ματιά στα νέα προβλήματα, που έρχονται, με την ενηλικίωση του 21ου αιώνα:

*Τρομοκρατία. Θα ήταν αφελές το όποιο επιχείρημα ότι, στο μέλλον, η Δύση θα κατορθώσει να εξαλείψει την τρομοκρατία του Isis. Πρόκειται για χιλιάδες, αποφασισμένους να θυσιάσουν τη ζωή τους για μια ιδεολογία, που όσο αρρωστημένη και αν είναι, όσο παράλογη, όσο φανατική και βάρβαρη, έχει όμως στρατολογήσει χιλιάδες οπαδούς, και όχι μόνο Μουσουλμάνους, οι οποίοι βρίσκονται εντός και εκτός της Ευρώπης, οι οποίοι εκπαιδεύονται συνεχώς και οι οποίοι χρησιμοποιούν εντελώς διαφορετικές επιθετικές μεθοδεύσεις την κάθε φορά. Πιστεύω, πως δεν χρειάζονται ιδιαίτερες εξηγήσεις για το ότι η αντιμετώπισή τους είναι αδύνατη στα πλαίσια ανοικτών συνόρων, όσο και αν έχουν εκπαιδευθεί, σε βάθος, οι ειδικές υπηρεσίες της κάθε χώρας. Δεν θα είναι, ασφαλώς, ιδιαίτερα εύκολος ο χειρισμός της τρομοκρατίας, και με προστατευμένα σύνορα. Θα είναι, όμως, σαφώς, ευκολότερος. Και τούτο, διότι και ο έλεγχος των εισερχομένων θα είναι ευκολότερος, αλλά και η παρακολούθηση των όσων βρίσκονται εντός της επικράτειας πιο εφικτός.

*Ανισότητες

Η επιδίωξη αύξησης της παραγωγικότητας, που αποτελεί πρωταρχικό στόχο των προηγμένων οικονομιών, ουδόλως αντιμετωπίζει την ανισότητα κατανομής του εισοδήματος, η οποία συνεχώς ανέρχεται σε εθνικό επίπεδο[42]. Και τούτο, επειδή η υποχώρηση της κρατικής παρέμβασης ενθαρρύνει τους παράγοντες, οι οποίοι "κάνουν τους πλούσιους πλουσιότερους και τους φτωχούς φτωχότερους". Γενικεύοντας, είναι δυνατόν να συμπεράνουμε ότι η δυσμενής αυτή εξέλιξη οφείλεται στην μη εφαρμογή πολιτικών ανακατανομής του εισοδήματος, με τη μορφή κυρίως δημοσιονομικής πολιτικής. Η τελευταία αυτή έχει, ουσιαστικά, εξαφανιστεί από τις σύγχρονες οικονομίες, καθώς η προτίμηση της νεοφιλελεύθερης θεώρησης περιορίζεται στην εφαρμογή της νομισματικής πολιτικής. Η δυνατότητα των επί μέρους κρατών να επιλέγουν, εκάστοτε, τη μακροοικονομική πολιτική, την πιο κατάλληλη για τις ιδιαιτερότητές τους θα μπορεί να περιλαμβάνει και την εφαρμογή μέτρων περιορισμού των ανισοτήτων.

* Ανεργία

Ο ώριμος καπιταλισμός χρειάζεται ολοένα μικρότερη ποσότητα εργασίας, για την παραγωγή δεδομένης μονάδας παραγωγής. Και η άφιξη του ρομποτισμού θα απενεργοποιήσει εκατομμύρια εργαζομένων, σε ολόκληρο τον πλανήτη, με πολύ μικρές πιθανότητες απασχόλησής τους σε θέσεις εργασίας που, ενδεχομένως, θα δημιουργηθούν αλλά μετά την πάροδο ικανού χρόνου. Και αυτό που προβλέπεται είναι ότι δεν θα διασωθούν πλέον ούτε οι πολύ εξειδικευμένες θέσεις εργασίας, γιατί εύκολα θα αντικατασταθούν από ρομπότ[43]. Είναι επείγον να διερευνηθούν τρόποι αντιμετώπισης αυτής της κατάστασης, που μπορεί να είναι οι ακόλουθοι δύο: πρώτον, να περιοριστεί, δραστικά, ο χρόνος της πλήρους απασχόλησης, έτσι που η συνολική απασχόληση να κατανεμηθεί στο σύνολο του εκάστοτε διαθέσιμου εργατικού δυναμικού[44], και δεύτερον, η θέσπιση ενός βασικού εισοδήματος για τους ανέργους ή και για όλους[45]. Η λήψη απόφασης για τη δεύτερη αυτή λύση θα είναι, σαφώς, ευκολότερη, στα πλαίσια εθνικής, παρά παγκοσμιοποιημένης οικονομίας.

*Οικονομική στασιμότητα[46]

Όλες οι ενδείξεις συνηγορούν για το ότι η υφήλιος, και πρωταρχικά η Ευρώπη, έχουν εισέλθει σε φάση μακροχρόνιας στασιμότητας, όπως την προέβλεψε και την περίγραψε ο Alvin Hansen [47]. Ήδη κάποιες χώρες καταφεύγουν σε μέτρα απελπισίας, όπως είναι η επιβολή μηδενικών επιτοκίων, και όπως είναι η πρόταση, στην Αμερική, να πετάξουν από ελικόπτερο μεγάλη ποσότητα δολαρίων, προκειμένου να αναζωογονηθεί η ζήτηση. Ασφαλώς, μεγάλο μέρος της ευθύνης πρέπει να αποδοθεί στη μακρόχρονη εφαρμογή πολιτικής λιτότητας, κατά πρώτο και κύριο λόγο στην Ευρώπη, καθώς και για την απενεργοποίηση της δημοσιονομικής πολιτικής, που μέχρις ορισμένου σημείου περιόριζε τις συνέπειες του οικονομικού κύκλου. Εξυπακούεται ότι η στασιμότητα αυτή έχει πολύ δυσμενέστερες επιπτώσεις για τις λιγότερο αναπτυγμένες οικονομίες του Νότου. Η δυνατότητα, συνεπώς, για τις οικονομίες αυτές, να μπορούν να καταρτίσουν τη δική τους μακροοικονομική πολιτική, μακριά από τους περιορισμούς και τις προδιαγραφές της παγκοσμιοποίησης και της ΕΕ-ευρωζώνης, είναι ιδιαιτέρως σημαντική.

Συμπέρασμα

Οι ενώσεις οικονομιών, που διανύουν διαφορετικά στάδια ανάπτυξης και διακρίνονται από ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, όταν υπάγονται σε κοινή μακροοικονομική πολιτική, συνήθως αποτυγχάνουν. Η μορφή με την οποίαν εμφανίζεται η αποτυχία είναι, σχεδόν πάντοτε, πανομοιότυπη. Δηλαδή, εκείνες από τις αρχικές υποσχέσεις που υλοποιούνται, ευνοούν τα ισχυρότερα μέλη των ενώσεων και στρέφονται εναντίον των ασθενέστερων.

Η προοπτική μιας παγκόσμιας διακυβέρνησης, που αιωρείται άλλοτε ως υπόσχεση, συνήθως όμως ως απειλή, είναι επικίνδυνη γιατί θα εξαφανίσει με την επικράτησή της, ότι περισσότερο αγαπά ο άνθρωπος από καταβολής κόσμου: την πατρίδα, τη γλώσσα, τις παραδόσεις. Υποστηρίζεται από τους οπαδούς της παγκοσμιοποίησης ότι όλοι αυτοί οι δεσμοί είναι οπισθοδρομικοί, πρέπει να ξεπεραστούν, και όλος ο γήινος πληθυσμός να υπόκειται στους ίδιους κανόνες. Αλλά, αν αυτά υλοποιηθούν, η ζωή θα είναι εξαιρετικά άχρωμη και μονότονη, και φυσικά δεν θα αποκλείεται η ύπαρξη τεράστιας μορφής κινδύνων, όπως η αναβίωση και η γενίκευση της δουλείας για το μεγαλύτερο τμήμα του πληθυσμού της Γης. Για όλους αυτούς τους λόγους, αλλά και για όσους αναφέρθηκαν παραπάνω, θα ήταν ευχής έργο ο περιορισμός της παγκοσμιοποίησης σε συνδυασμό με την αναβίωση, σε κάποιο βαθμό, των εθνικών συνόρων. Μια τέτοια εξέλιξη φαίνεται να είναι και η πιθανότερη εφόσον, όπως δείχνεται παραπάνω, η κοινή παγκόσμια γνώμη είναι υπέρ της επιβολής ελέγχων στην ακραίας μορφής απελευθέρωση των πάντων.

[1] Ελευθερία συναλλαγών ή προστατευτισμός

[2] François Lenglet, La f in de mondialisation, Librairie Arhème Fayard/Pluriel 2014, Chapitre 5

[3] Στη Γαλλία, στην Ουγγαρία, στην Πολωνία, στην Ελλάδα, αλλά και στη Μ. Βρετανία

[4] Πολλοί από αυτούς δεν είχαν αύξηση των πραγματικών τους μισθών, επί 18 χρόνια. The Economist, 16.07.2016

[5] Ibidem

[6] Όπως, ήδη, παρατήρησα

[7] Μ. Negreponti-Delivanis, Mondialisation Conspiratrice, Fondation Dimitri et Maria Delivani, CEDIMES-L'Harmattan, Paris 2002, pp. 43 ss

[8] Ιbidem, p.60 (ελληνική έκδοση-Εκδόσεις Παπαζήση, 2η έκδοση)

[9] R. Reich, Supercapitalisme, Vuibert, Paris 2007, p. 10

[10] R. Foroohar, "After decades of consensus, the value of global free trade is being contested by the left and the right",Time, 11.04.2016

[11] "Global Inequality-A New Approach for the Age of Globalization", όπως είναι ο τίτλος του νέου βιβλίου του Branko Milanovic

[12] P. Cohen, "Global rich grow richer, and richer still", International New York Times,19.01.2015

[13] Capital Account Liberalization and Inequality, by David Furceri and Prakash Lungari/ IMF Working Paper no WP/15/243, 11/2015

[14] Ο υψηλότερος φόρος για τα κέρδη από επενδύσεις ανέρχεται σε 20%, τη στιγμή που ο υψηλότερος φόρος για εισοδήματα φτάνει στο 39,6%

[15]Η δεύτερη ειδική Έκθεση του ΟΗΕ για την Ελλάδα καταλήγει στο γενικό συμπέρασμα ότι η λιτότητα αντίκειται στα ανθρώπινα δικαιώματα

[16] Με τίτλο: "Αιτίες και συνέπειες της ανισότητας"

[17] Με τίτλο "Γιατί η μείωση της ανισότητας είναι προς όφελος όλων"

[18] Σύμφωνα με το ΔΝΤ (2008)

[19] Ο τρίτος αυτός παράγοντας θα μπορούσε να απορροφηθεί από το μεταβιομηχανικό καπιταλιστικό στάδιο, το οποίο διακρίνεται από τεχνολογίες εντελώς διαφορετικές σε σύγκριση με αυτές του βιομηχανικού σταδίου

[20] Μ. Νεγρεπόντη-Δελιβάνη, " Αίτια της ανεργίας στο μεταβιομηχανικό στάδιο του καπιταλισμού και πρόταση για την αντιμετώπισή της" εδάφιο ΙΑ4, Εισήγηση στο διεθνές Συνέδριο του Πανεπιστημίου Valahia, στο Targoviste, τον Οκτώβριο του 2016(υπό δημοσίευση)

[21] Σε δηλώσεις του στη Μεσσηνία, στο πλαίσιο της εκδήλωσης "Arts & Democracy, που εντάχθηκε στο Athens Democratic Forum, όπου ήταν ομιλητής

[22]Και ειδικότερα τα κείμενα της συνθήκης της Γενεύης,της 28 Ιουλίου του 1971 και του πρωτοκόλλου που υπογράφτηκε στη Νέα Υόρκη στις 31 Ιανουαρίου του 1967, για τους πρόσφυγες, υποχρεώνει 145 χώρες να υποδέχονται κάθε άτομο που προσπαθεί να διασωθεί από πόλεμο ή από καταδίωξή για τη ράτσα, τη θρησκεία, την εθνικότητα, τις πολιτικές του πεποιθήσεις

[23] Article-Discussion, « Crise migratoire en Europe »

[24] Για το 2015 στην Ευρώπη οι γεννήσεις ήταν 5.1 εκατομμύρια, ενώ οι θάνατοι 5.2 αντίστοιχα-Eurostat.

[25] G. Meotti,Europe:The Substitution of a Population,https://www.gatestoneinstitute.org/8761/europe-population-substitution

[26] Μ. Negreponti-Delivanis, Mondialisation Conspiratrice, op.cit. Introduction

[27] Μ. Νεγρεπόντη-Δελιβάνη, Τα παιδιά της παγκοσμιοποίησης:Τρομοκρατία και Φασισμός, Ιδρυμα Δημήτρη και Μαρίας Δελιβάνη και Εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα 2004

[28] Ibidem, p. 486

[29] Ibidem, p. 480

[30] Don Van Νatta and D. Butler, "Qaeda Recruiting drive draws on Iraq crisis", International Herald Tribune, 17.3.2003

[31] Κ.Mahbubani and L. H. Summers "The Fusion of Civilizations", Foreign Affairs,may-June 2016, pp. 126 ff

[32] https://fr.wikipedia.org/wiki/Crise migratoire-en- Europe #cite note-H-all150

[33] Ibidem, p.650

[34] Όπως το υποστήριξα ήδη στην εισήγησή μου στο διεθνές συνέδριο της Κροατίας 4/2015, υπό δημοσίευση, με τίτλο: "La fin de la mondialisation"?

[35] Το άρθρο μεταφράστηκε από τα Ιταλικά και επιμελήθηκε από τον Ελευθέριο Αναστασιάδη. Είχε αναρτηθεί στο site «Identità». Posted by olympiada τον Αυγούστου 8, 2015, Από το blog http://theodotus.blogspot.gr)

[36] "Europe:The Substitution of a Population, op.cit.

[37] Στη μελέτη του με τίτλο: "Immigration and Ethnic Change in Low -Fertility Countries:A third Demographic Transition

[38] Giulio Meotti, op.cit.

[39] Μ Νεγρεπόντη-Δελιβάνη, Η εν ψυχρώ δολοφονία της Ελλάδας, Ίδρυμα Δελιβάνη και Εκδόσεις Ιανός, Αθήνα 2014, Εισαγωγή

[40] "Le grand ralentissement des échanges internationaux", Alternatives Economiques, no 352 décembre 2015

[41] What is TTIP? And six reasons why the answer should scare you

Have you heard about TTIP? If your answer is no, don’t get too worried; you’re not meant to have

41.L. Williams "What is TTIP? And six reasons why the answer should scare you."Independent, 06.10.2015

[42] Παρότι, περιορίζεται σε διεθνές επίπεδο, εξαιτίας κυρίως της εισόδου της Κίνας στο ελεύθερο εμπόριο

[43] E. Porter, "New technology poses new peril to array of jobs", International New York Times, 08.06.2016

[44] Μ. Negreponti-Delivanis " Les causes du chômage dans le stade post-industriel du capitalisme suivi d'une proposition pour les combattre" Exposé au Congrès Internationale de l'Université Valahia, en Octobre 2016

[45] Ε.Porter and F. Manjoo "An end to work? A debate over a future without jobs", International New York Times,10.03.2016

[46] Μ. Negreponti-Delivanis, "Negative interest rates- Absolute despair improvises the economy", Rapport à l'Académie des Sciences Roumaines, 27.05.2016(υπό δημοσίευση)

[47] “Economic Progress and Declining Population Growth”, Psident’ s speech 1938