Η ΠΡΟΤΑΣΗ ΤΗΣ ΝΔ ΓΙΑ ΜΕΙΩΣΗ ΤΩΝ ΦΟΡΩΝ ΘΑ ΕΧΕΙ ΑΡΝΗΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΘΕΤΙΚΕΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ

Της Μαρίας Νεγρεπόντη-Δελιβάνη 17.07.2017 (Επίκαιρα 21/7/2017)

==================================================

Η ναυαρχίδα των μέτρων, που προτίθεται να υλοποιήσει η ΝΔ όταν έρθει στην εξουσία, είναι η ριζική μείωση των φόρων, κυρίως αυτών που καταβάλλονται από τις επιχειρήσεις. Χάρη στη μείωση αυτή, η ΝΔ υπόσχεται ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας, με αύξηση των επενδύσεων, προσέλκυση ΑΞΕ[1] και μείωση της ανεργίας. Δεδομένου ότι οι μνημονιακές υποχρεώσεις της χώρας θα παραμείνουν αμετάβλητες, η πτώση των κρατικών εσόδων από τη μείωση αυτή των συντελεστών φορολογικής επιβάρυνσης ελπίζεται ότι θα αναπληρωθούν από σημαντικό περιορισμό των δημοσίων δαπανών.

Οι επιλογές αυτές μακροοικονομικής πολιτικής της ΝΔ συμπίπτουν, τηρουμένων πάντοτε των αναλογιών, με τις αντίστοιχες του νέου πλανητάρχη Donald Trump, ο οποίος επιχειρεί, έτσι, να αντιμετωπίσει τα συμπτώματα της, πιθανότατα, αέναης στασιμότητας στις ΗΠΑ.

Η υλοποίηση των αισιόδοξων προβλέψεων της ΝΔ θα ήταν σωτήρια για την Ελλάδα. Στο άρθρο αυτό εξετάζονται οι πιθανότητες επιτυχίας της πρότασης της ΝΔ.

Καταρχήν θα επιχειρήσω ένα σύντομο απολογισμό των συνεπειών, που είχε μέχρι σήμερα το μέτρο αυτό μείωσης των εταιρικών φόρων σε παγκόσμια βάση. Στη συνέχεια, θα εντάξω αυτή την επιλογή πολιτικής της ΝΔ, στα ειδικότερα χαρακτηριστικά της φάσης, που φαίνεται να διανύουν τώρα οι προηγμένες οικονομίες της υφηλίου και τέλος, θα προσπαθήσω να εξειδικεύσω τις αναμενόμενες συνέπειες αυτής της πολιτικής, για την ελληνική περίπτωση.

1.Ερωτάται αν έχει διαπιστωθεί ύπαρξη θετικής συνάρτησης (όπως υποθέτει η ΝΔ) ανάμεσα στη μείωση εταιρικών φόρων και στην ανάπτυξη

Πολυάριθμες μελέτες, που αφορούν την επιβολή φόρων σε διαφορετικής διάρθρωσης οικονομίες, για την περίοδο 1970-2010, και που προσεγγίστηκαν με ποικιλία μεθόδων, επαληθεύουν καταρχήν την ύπαρξη αρνητικής σχέσης, ανάμεσα στην άνοδο των εταιρικών φόρων, αλλά όχι και θετικής, για την περίπτωση μείωσής τους. Σε ελάχιστες περιπτώσεις, και για πολύ βραχυχρόνιο διάστημα, διαπιστώθηκε, κατά την εξεταζόμενη περίοδο, ύπαρξη θετικής συνάρτησης μεταξύ της μείωσης εταιρικών φόρων και της αύξησης της απασχόλησης και της οικονομικής δραστηριότητας, η οποία όμως εξαφανίστηκε μετά τον πρώτο χρόνο εφαρμογής του μέτρου. Οι πιο γνωστές περιπτώσεις της μη επιτυχούς εφαρμογής του συγκεκριμένου αυτού μέτρου, αφορούν καταρχήν στον πρόεδρο των ΗΠΑ RonaldReagan, που το 1981 προχώρησε σε μείωση των εταιρικών φόρων. Ωστόσο, η αύξηση του ελλείμματος, που έτσι προέκυψε τον ανάγκασε να αποσύρει το μέτρο και να σπεύσει να αυξήσει τον επόμενο χρόνο τους φόρους. Η δεύτερη γνωστή περίπτωση αναφέρεται στον πρόεδρο George Bush, με επίσης απογοητευτικά αποτελέσματα για το 2001 και το 2003. Σε πείσμα αυτών των προηγούμενων αποτυχιών, ο νέος πρόεδρος των ΗΠΑ αποφάσισε να προσφύγει στο ίδιο αυτό μέτρο, προκειμένου να αναζωογονήσει την αμερικανική οικονομία. Παρότι, είναι ακόμη νωρίς για την εξαγωγή σχετικού συμπεράσματος, οι προβλέψεις των επιχειρηματιών, όπως αυτές απεικονίζονται στις πολύ χαμηλές αποδόσεις των κρατικών ομολόγων, είναι απαισιόδοξες,. Συνεπώς, οι εφαρμογές του μέτρου στο παρελθόν, δεν αφήνουν περιθώρια αισιοδοξίας για την Ελλάδα.

2. Η μεταβολή του παραδοσιακού ρόλου των επιχειρήσεων στην παγκόσμια οικονομία: από δανειζόμενες μετατράπηκαν σε δανείστριες

Όπως προκύπτει από πρόσφατη έρευνα[2], οι επιχειρήσεις, από το 1990 και συνεχώς μέχρι σήμερα, αντί να δανείζονται από τα νοικοκυριά, συσσωρεύουν οι ίδιες αποταμίευση, η οποία προστίθεται στην υπεραφθονία της ρευστότητας και επιδεινώνει, έτσι την ανισορροπία ανάμεσα στην αποταμίευση που υπερβαίνει την επένδυση και που αποτελεί τη ρίζα της παγκόσμιας οικονομικής στασιμότητας. Η εταιρική αυτή αποταμίευση, εκτιμάται στο 5% περίπου του παγκόσμιου ΑΕΠ και τροφοδοτεί εξαιρετικά υψηλή αυτοχρηματοδότηση[3].

Η αιτία αυτής της επαναστατικής μεταβολής του ρόλου των επιχειρήσεων και κατ' επέκταση των νοικοκυριών, θα πρέπει, αναμφίβολα να αναζητηθεί στην, χωρίς ιστορικό προηγούμενο, άνοδο της ανισότητας κατανομής του εισοδήματος, σε βάρος του μεριδίου των μισθών και υπέρ των κερδών. Έτσι, το εισόδημα των νοικοκυριών περιορίζεται, μην αφήνοντας περιθώρια για αποταμίευση, μετά την ικανοποίηση των βασικών καταναλωτικών τους αναγκών, ενώ η άνοδος των κερδών μετατοπίζει τις προϋποθέσεις δημιουργίας αποταμίευσης στις επιχειρήσεις.

Η υπεραφθονία αποταμίευσης στην παγκόσμια οικονομία, δεν είναι πια δυνατόν να απορροφηθεί από την επένδυση. Η γενική αυτή ανισορροπία καθορίζει το επιτόκιο σε πολύ χαμηλή και συχνά αρνητική τιμή, που φαίνεται να επαληθεύει τη θεωρία περί έλευσηςτου σταδίου της αέναης στασιμότητας[4]. Συνεπώς, η προσφυγή στο μέτρο της μείωσης των φόρων, όχι απλώς δεν υπόσχεται ανάκαμψη, αλλά επιπλέον θα επιδεινώσει τις, τεραστίων πια διαστάσεων, ανισότητες κατανομής του πλούτου, περιορίζοντας ακόμη περισσότερο την κατανάλωση και αυξάνοντας την αποθησαύριση των πλουσίων. Η θέση, εξάλλου, των φτωχότερων χειροτερεύει εξαιτίας της εφαρμογής του μέτρου μείωσης των εταιρικών φόρων, και επειδή αυτό συνδυάζεται αναγκαστικά με τον περιορισμό του κράτους, και ειδικότερα του κράτους Πρόνοιας. Συνεπώς, η πρόθεση της ΝΔ περί μείωσης των εταιρικών φόρων δεν είναι, για τις παρούσες συνθήκες, απλώς αναποτελεσματική, αλλά επιπλέον συνδέεται σοβαρές με αρνητικές επιπτώσεις..

3. Και στην Ελλάδα; Τι μπορεί εύλογα να αναμένεται από την εφαρμογή του μέτρου της μείωσης των εταιρικών φόρων;

Ο πρόεδρος της ΝΔ ουδέποτε απέκρυψε την πρόθεσή του, για περιορισμό του μεγέθους του δημόσιου τομέα, με τη βοήθεια απολύσεων και μη επαναπροσλήψεων δημοσίων υπαλλήλων.

Την πεποίθηση αυτή του κ. Μητσοτάκη, περί μεγάλου δημόσιου τομέα ο οποίος πρέπει να περιοριστεί, την συμμερίζεται, όπως φαίνεται από σχετική δημοσκόπηση[5], και το 62.4% των ερωτηθέντων. Ωστόσο, όμως, η άποψη αυτή ουδόλως ανταποκρίνεται στα πράγματα, εφόσον αποδεικνύεται από σχετική έρευνα[6], ότι η χώρα μας έχει τον μικρότερο αριθμό δημοσίων υπαλλήλων[7] σε σύγκριση με ολόκληρη την υπόλοιπη Ευρώπη και τις ΗΠΑ[8].

Η εμμονή αυτή στη διαστρέβλωση της πραγματικότητας, και μάλιστα σε τόσο απαράδεκτο βαθμό, μπορεί να δικαιολογηθεί καταρχήν από τις ανεξέλεγκτες σχετικές πληροφορίες της πλειονότητας των ΜΜΕ, που για μεγάλο χρονικό διάστημα απέδιδαν την ελληνική κρίση στο δήθεν υπερμεγέθη δημόσιο τομέα. Η παραπάνω αυτή ερμηνεία συμπληρώνεται και από τον υπέρμετρο, νεοφιλελεύθερης προέλευσης, φανατισμό μεγάλου αριθμού Ελλήνων πολιτικών, και όχι μόνο, που θα επιθυμούσαν τη λειτουργία ενός κράτους χωρίς δημόσιο τομέα. Είναι, όμως, παράλληλα αλήθεια ότι ο ελληνικός δημόσιος τομέας, αν και ποσοτικά μικροσκοπικός, διαθέτει ωστόσο κάποια χαρακτηριστικά, που σαφώς ενθαρρύνουν την πολεμική εναντίον του. Το πρώτο από αυτά αναφέρεται στην ανεπαρκή επικοινωνία του με τον ιδιωτικό τομέα, από τον οποίον προσπορίζεται αγαθά και υπηρεσίες, που αντιπροσωπεύουν μόνο το 27,5% των συνολικών του δαπανών[9]. Το δεύτερο, και ενδεχομένως, βαρύτερων συνεπειών χαρακτηριστικό, είναι το γεγονός ότι οι Έλληνες δημόσιοι υπάλληλοι φέρονται να είναι οι πιο "προστατευμένοι" ολόκληρης της Ευρώπης, εφόσον το 93% ανάμεσά τους, έχει εξασφαλισμένη, δια βίου, απασχόληση[10].

Η μείωση, ωστόσο, των εταιρικών φόρων στην Ελλάδα, δεν πρόκειται να θεραπεύσει τις τυχόν παθογένειες του δημόσιου τομέα, και κυρίως δεν πρόκειται να αναζωογονήσει την οικονομία. Αντιθέτως, θα επιδεινώσει την ήδη απελπιστική της κατάσταση, καθώς:

*Επενδύσεις, που δεν αναφέρονται σε κερδοσκοπία ή συναλλαγές ξεπουλήματος δημόσιας περιουσίας δεν πρόκειται να γίνουν ceterisparibus. Διότι, έστω και αν υπάρχουν, ακόμη, επιχειρήσεις που δεν έβαλαν λουκέτο, και που διαθέτουν ρευστότητα, οι δικαιολογημένα εξαιρετικά απαισιόδοξες προβλέψεις τους αποκλείουν τη διενέργεια παραγωγικών επενδύσεων. Το ίδιο ισχύει και για τις ΑΞΕ.

*Αντιθέτως, η εφαρμογή του μέτρου μείωσης των φόρων των επιχειρήσεων θα αυξήσει την εξαθλίωση των φτωχότερων, θα προσθέσει νέους ανέργους, και θα επιδεινώσει τις ανισότητες κατανομής, καθώς και την ανισορροπία ανάμεσα στην αποταμίευση και την επένδυση.

Το μοναδικό μέτρο, που θα μπορούσε να αναζωογονήσει την ετοιμοθάνατη ελληνική οικονομία, τώρα, θα ήταν η διενέργεια σημαντικών δημοσίων επενδύσεων. Λύση, που φυσικά αποκλείεται, όσο παραμένουμε στο στραγγαλιστικό μνημονιακό περιβάλλον.