ΚΑΙ ΠΑΛΙ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΔΙΕΞΟΔΟ-ΥΠΑΡΧΕΙ ΔΙΕΞΟΔΟΣ; Της Μαρίας Νεγρεπόντη -Δελιβάνη

ΚΑΙ ΠΑΛΙ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΔΙΕΞΟΔΟ-ΥΠΑΡΧΕΙ ΔΙΕΞΟΔΟΣ;

Της Μαρίας Νεγρεπόντη -Δελιβάνη

Παρακολουθήσαμε δύο εξαιρετικές εισηγήσεις από τους δύο  Γάλλους καλεσμένους μας, που αφορούσαν καταρχήν το ελληνικό αδιέξοδο,  περιχαρακωμένο  ωστόσο  από  την ευρωζώνη.  Οι λύσεις  που προτείνονται από τους  δύο εισηγητές αποτελούν βάση  για προβληματισμό και συζήτηση. Πρόκειται για λύσεις, που παρότι   φαίνονται αντικρουόμενες, συμπίπτουν ωστόσο στα βασικά τους  σημεία. Και οι δύο ομιλητές είναι, σαφέστατα,  ευρωπαϊστές. Και  οι δύο επιθυμούν να παραμείνει και η Ελλάδα στους κόλπους της ΕΕ. Και οι δύο διαπιστώνουν σοβαρές ατέλειες στο ευρώ, και δέχονται ότι δεν μπορεί έτσι να εξακολουθήσει να πορεύεται. Ωστόσο, ο Dominique Plihon εμφανίζεται αισιόδοξος, και πιστεύει ότι μια μεταβολή της ευρωπαϊκής μακροοικονομικής πολιτικής, καθώς και η δημοκρατικοποίηση της ευρωζώνης θα εξασφαλίσει τη βιωσιμότητα του κοινού νομίσματος. Και φαίνεται πεπεισμένος ότι αυτή η μεταβολή είναι δυνατή στο εγγύς μέλλον. Αντιθέτως, ο Gerard Lafay υποστηρίζει  την επιστροφή όλων των οικονομιών-μελών της  ευρωζώνης  στα εθνικά τους νομίσματα και τη δημιουργία ενός νέου ευρωπαϊκού νομισματικού συστήματος, που να προωθεί τη μεγέθυνση/ανάπτυξη της ΕΕ και να εξασφαλίζει τη σύγκλιση και όχι πια την απόκλιση μεταξύ των ευρωπαϊκών οικονομιών. Ειδικότερα, για την ελληνική περίπτωση,  υπενθυμίζω  ότι  ο   Gerard Lafay  προτείνει επιστροφή στη δραχμή,- και να σημειώσω ότι είναι και η θέση από 9 οικονομολόγους νομπελίστες.   Σπεύδει, όμως, ταυτόχρονα να προειδοποιήσει ότι η έξοδος  της Ελλάδας από την ευρωζώνη θα είναι προτιμότερο να  επιχειρηθεί από κοινού με το σύνολο των υπολοίπων χωρών-μελών, και όχι ως μεμονωμένη περίπτωση. Το σχέδιο που προτείνει ο Gerard Lafay, και που έγινε γνωστό ως Μανιφέστο, θα συζητηθεί σε συμπόσιο της κίνησης POMONE στο Παρίσι, στις 28 Νοεμβρίου, όπου  έχω  προσκληθεί να πάρω το λόγο.  Η λύση που προτείνει ο Dominique Plihon, από την άλλη πλευρά, είναι η παραμονή στο ευρώ, όλων των χωρών της ευρωζώνης, και φυσικά και της Ελλάδας, που όμως θα πρέπει να συνδυαστεί με  οργανωμένη ανυπακοή στις εντολές  μακροοικονομικής πολιτικής των εκεί αξιωματούχων, προκειμένου η Ευρώπη να απαλλαγεί από τον καταστρεπτικό νεοφιλελευθερισμό.

Ο συνδυασμός των δικών μου θέσεων, με αυτές των καλεσμένων μας θα επιχειρηθεί  στα πλαίσια τριών παραγράφων. Στην πρώτη, θα αναφερθώ στην τραγική κατάσταση στην οποίαν έχει περιέλθει η Ελλάδα, ώστε η όποια λύση, αν τελικά υπάρχει, πρέπει να επισπευτεί, διότι  δεν υπάρχουν περιθώρια αναμονής. Πράγματι, η χαριστική βολή  εμφανίζεται με  το εσπευσμένο ξεπούλημα του συνόλου της δημόσιας, αλλά και της ιδιωτικής περιουσίας, στο 1/3 της αντικειμενικής της αξίας.  Χωρίς, λοιπόν διόλου, να διαφωνώ και με τις δύο προτεινόμενες λύσεις, φοβάμαι ότι δεν έχουν την αμεσότητα που απαιτεί η ειδική ελληνική περίπτωση. Ειδικά, η πρόταση ανυπακοής, του Dominique Plihon, που είναι και πρόταση του Attac και του Σύριζα, αλλά  και που ήταν και η αρχική δική μου  έχει, κατά την κρίση μου δύο αδυναμίες. Πρόκειται, πρώτον, για την αδιάλλακτη θέση της Γερμανίας, που αρνείται ακόμη και να συζητήσει ελάφρυνση της σκληρής λιτότητας. Πρόκειται δεύτερον για το ότι κατά την κρίση μου το ευρώ με την παρούσα μορφή  διατήρησης των εγγενών προβλημάτων του δεν εξυπηρετεί την Ευρώπη.  Αλλά, και η συλλογική έξοδος από το ευρώ, που προτείνεται από τον Gerard  Lafay, και που θεωρητικά είναι θαυμάσια λύση, προσκρούει στο χαμηλό προς το παρόν σχετικό ποσοστό συναίνεσης των λαών της Ευρώπης. Στη δεύτερη παράγραφο θα προσπαθήσω να δώσω κάποιες εξηγήσεις σχετικά με τον  απόλυτο παραλογισμό των επισήμων εξαγγελιών, στις οποίες   η καταστροφή της Ελλάδας εμφανίζεται,  χωρίς ενδοιασμούς, ως “success story”, τόσο  από τις ελληνικές κυβερνήσεις, όσο και  από τους αξιωματούχους της ευρωζώνης. Και, τέλος, στην τρίτη παράγραφο θα στραφώ προς την πλευρά κάποιων εξελίξεων, στην Ελλάδα και στην ΕΕ, που ενδεχομένως περικλείουν  ελπίδες λύσης του γόρδιου ελληνικού και ευρωπαϊκού δεσμού.

Ι. Η καταστροφή της Ελλάδας

Ο χώρος δεν μου επιτρέπει ανάπτυξη, αυτού του οδυνηρού θέματος, που άλλωστε  ίσως  και να  περιττεύει,  εφόσον οι καθημερινές  εξελίξεις αποτελούν απτές αποδείξεις. Ας μου επιτραπεί να παραπέμψω τους ενδιαφερομένους στα τέσσερα βιβλία μου,  που διαπραγματεύονται εκτενώς την ελληνική περίπτωση,  και που  τελευταίο κυκλοφορεί ήδη  και  στη Γαλλία, από τις εκδόσεις L’Harmattan[1].

Η πραγματικότητα  είναι ότι τα δύο Μνημόνια, είχαν ως συνέπεια την πλήρη κατάρρευση της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας, αλλά και την καταστροφή των δυνατοτήτων ανάκαμψής της για 3-4 δεκαετίες από σήμερα. Θα  υπενθυμίσω, απλώς,  μερικούς αριθμούς, που αποπνέουν την αποσύνθεση:

*Το ΑΕΠ της Ελλάδας  από 233 δις, ευρώ το 2008 συρρικνώθηκε στα 182,1 αντίστοιχα το 2013. Καμία χώρα στην υφήλιο δεν κατέγραψε μια  τόσο αβυσσαλέα πτώση του ΑΕΠ της  σε καιρό ειρήνης. Στη συνέχεια, και όπως θα έπρεπε να είναι αναμενόμενο, το δημόσιο χρέος από  120% στο ΑΕΠ το 2009- οπότε ήταν βιώσιμο- εκτινάχθηκε στο 177% το 2014, και φυσικά  δεν είναι βιώσιμο Οι επενδύσεις από 56 δις.ευρώ το 2008 συρρικνώθηκαν σε 23,6 δις. ευρώ. Οι καταθέσεις των Ελλήνων στις τράπεζες, από 244,2^Ε  δισεκατομμύρια  στο τέλος του 2008  κατέρρευσαν στα 169,9^Ε  δισεκατομμύρια στο τέλος Αυγούστου του 2013.

*Η επίσημη ανεργία αναρριχήθηκε  στο 27%, και στη Θεσσαλονίκη στο 33%, ενώ μεταξύ των νέων γύρω στο 62%.  Η ζήτηση έχει αποδεκατιστεί και η Ελλάδα έχει εισέλθει στα σκοτάδια του αντιπληθωρισμού με  μέσο επίπεδο τιμών -0.2%. Η αγοραστική  δύναμη των  κατώτατων μισθών υποχώρησε στο επίπεδο του 1980. 850.000 εργαζόμενοι έχουν να πληρωθούν πάνω από 8 μήνες. 433.474 άτομα δουλεύουν λιγότερο από 8 ώρες την ημέρα με μέσο μηνιαίο μισθό 445 Ε. Το 90% των ανέργων δεν έχει πρόσβαση σε επίδομα ανεργίας. Οι μισοί Έλληνες, δηλαδή 6.300 εκατομμύρια βρίσκονται κάτω από το όριο της φτώχειας, που για το 2013 έχει οριστεί σε 432^Ε κατά άτομο. Το μέσο εισόδημα των νοικοκυριών από 44.581^Ε το  2008, κατρακύλησε στα  30.400^Ε                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                        Η κατανάλωση των νοικοκυριών μειώθηκε κατά 37,12 δις. ευρώ  και η δημόσια κατανάλωση κατά 11δις ευρώ στο κρίσιμο αυτό  διάστημα των 4 ετών.  Και με όλα αυτά η Ελλάδα  δεν έχει  ακόμη θεσμοθετήσει υποχρεωτικό κατώτατο όριο εισοδήματος.

*150.000, κυρίως νέοι και επαρκώς καταρτισμένοι αναζητούν απασχόληση εκτός Ελλάδας, τα 4 τελευταία χρόνια. Σε ένα μόνο χρόνο (2013-14), ο ελληνικός πληθυσμός εμφάνισε  μείωση κατά 18.000.

*Από την αρχή της κρίσης  έκλεισαν 230.000 μαγαζιά, ενώ στο κέντρο της Αθήνας ένα στα τρία καταστήματα έβαλε λουκέτο.

* Σε πείσμα της αλόγιστης αύξησης του φορολογικού  βάρους τα έσοδα του προϋπολογισμού, καταποντίστηκαν: 32,7 δις ευρώ το 2013, έναντι 34  δις ευρώ το αντίστοιχο εννεάμηνο του 2012. Και τούτο, επειδή με τα γενοκτονικά μνημονιακά μέτρα τα εισοδήματα που δηλώθηκαν το 2013 ήταν κατά 12,3% χαμηλότερα από τα αντίστοιχα του 2012. Οι βεβαιωθέντες φόροι μειώθηκαν κατά 47%. Από τα 2,8 εκατομμύρια ελληνικά νοικοκυριά, τα 2,3 εκατομμύρια έχουν φορολογικά χρέη που αδυνατούν να αποπληρώσουν.

Να μην σας κουράσω άλλο με αριθμούς. Υποθέτω ότι τα παραπάνω στοιχεία είναι αρκετά για την αβίαστη εξαγωγή του συμπεράσματος ότι τα Μνημόνια κατέστρεψαν την  Ελλάδα, που χρειάζεται πολλές δεκαετίες για να επανέλθει στο επίπεδο του 2009. Και στο διάστημα αυτών των δεκαετιών θα απαιτείται σταθερός και συνεχής ρυθμός ανάπτυξης της τάξης του 3.5-4%.

ΙΙ. Μας δίνουν συγχαρητήρια για  την εξαθλίωσή μας

Είναι, λοιπόν, εκ πρώτης όψεως ανεξήγητο το γεγονός ότι αυτή η ελληνική οικονομική πανωλεθρία εμφανίζεται συστηματικά από τους αρμόδιους εντός και εκτός της χώρας, ως μια «ιστορία επιτυχίας». Η Κυβέρνησή μας δέχεται, με ικανοποίηση, τα συγχαρητήρια της κυρίας Μέρκελ, του κ. Σόιμπλε, και πολλών άλλων αξιωματούχων ….για «τα επιτεύγματά μας». Και όλα  αυτά παρότι, στις αρχές του 2014, ο επικεφαλής μακροοικονομολόγος του ΔΝΤ, Olivier Blanchard, κατεξοχήν αρμόδιος, ομολόγησε  με αρκετή συντριβή, ότι το σχέδιο για την Ελλάδα ήταν εσφαλμένο, γιατί προκάλεσε μέχρι και 200% μεγαλύτερη της προβλεπόμενης, ύφεση. Τι θα ήταν λογικό να ακολουθήσει αυτήν την επίσημη  ομολογία;  Την έντονη, φυσικά,  αντίδραση των Ελλήνων αρμοδίων και την απαίτησή τους αποκατάστασης αυτής της καταστροφής.  Αντιθέτως, οι δικοί μας αρμόδιοι δήλωσαν ότι «δεν διαπίστωσαν σφάλματα στο ελληνικό σχέδιο», ενώ οι ευρωπαίοι εταίροι μας, με αυξημένη αυστηρότητα, μας υπέδειξαν ότι το δικό μας καθήκον είναι να προχωρήσουμε  απερίσπαστοι και με ταχύτερα βήματα στις «μεταρρυθμίσεις». Αλλά σε τι συνίστανται αυτές οι μεταρρυθμίσεις: Πρώτον, σε πλήρη απελευθέρωση, ορθότερα σε ζουγκλοποίηση της αγοράς εργασίας, και δουλοποίηση των εκεί εργαζομένων. Δεύτερον, σε κατά μέτωπο επίθεση  εναντίον  του δημόσιου τομέα, που φυσικά περιλαμβάνει και το κράτος Πρόνοιας, με κατάργηση νοσοκομειακών μονάδων,  πανεπιστημίων,  με στραγγαλιστικές περικοπές σε υπηρεσίες κοινής ωφέλειας και με ομαδικές  απολύσεις δημοσίων υπαλλήλων.  Και να υπενθυμίσω ότι όλες οι σχετικές μελέτες τοποθετούν το μέγεθος του ελληνικού δημόσιου τομέα  εντός του  μέσου όρου των αντίστοιχων ευρωπαϊκών. Ωστόσο, επειδή ο  παρανοϊκός αυτός στόχος της ελαχιστοποίησης του δημόσιου τομέα  εμφανίστηκε  από τα ΜΜΕ ως sine qua non όρος για τη σωτηρία μας, ένα σημαντικό τμήμα των συμπολιτών μας έχει στραφεί εναντίον του δημόσιου τομέα…..αγνοώντας  ότι η ομαλή λειτουργία της οικονομίας είναι αδύνατη χωρίς δημόσιο  τομέα. Και συνεχίζω με τις περίφημες μεταρρυθμίσεις. Η τρίτη ομάδα  αυτών των μεταρρυθμίσεων, παρακλάδι της ανάγκης εξαφάνισης του δημόσιου τομέα,  αφορά τις αποκρατικοποιήσεις. Μια  ανεξέλεγκτη κούρσα ξεπουλήματος των πάντων  στο 1/3 της αξίας τους.

Ταυτόχρονα, ωστόσο, μας αναγνώρισαν και κάποιες πρωτιές. Το ΔΝΤ, στην τελευταία του έκθεση γράφει:  «Η δημοσιονομική ισορροπία που πραγματοποιήθηκε  στην Ελλάδα αποτελεί εντυπωσιακό κατόρθωμα, χωρίς προηγούμενο σε διεθνή κλίμακα, και αυτή είναι απόδειξη της αποφασιστικότητας της Κυβέρνησης». Και η εύφημος αυτή μνεία αναφέρεται, βεβαίως, στο πρωτογενές πλεόνασμα, που πραγματοποιήθηκε ταυτόχρονα με καταποντιζόμενο-και όχι ανερχόμενο εισόδημα, όπως απαιτεί η δημιουργία του- και που  αντικατοπτρίζεται, ανάμεσα και σε άλλα, σε   5000 αυτοκτονίες,  στην  κορύφωση του αριθμού των αστέγων και των σκουπιδοφάγων, στις ορδές ανέργων και νεόπτωχων, στις  λιποθυμίες μικρών μαθητών στα σχολεία από ασιτία και  στην επικίνδυνη αύξηση του ποσοστού θανάτωσης αγέννητων βρεφών. Για τις βαρβαρότητες  ακριβώς αυτές, που είναι τα έργα και οι ημέρες της Τρόικας, εμείς δεχόμαστε συγχαρητήρια. Και όχι μόνο. Αλλά ενώ το 2009 που η οικονομία μας λειτουργούσε, περίπου ομαλά, κρίθηκε ότι δεν μπορούσαμε να «βγούμε στις αγορές»,  τώρα με οικονομία υπό πλήρη  κατάρρευση υποστηρίζουμε  ότι το μπορούμε!

Ποιες  εξηγήσεις μπορεί να αναζητηθούν για αυτές τις παράλογες επιλογές, αλλά και για την  ανάλγητη συμπεριφορά της Ευρώπης, εναντίον ενός μικρού λαού, που δεν αρνείται   τις ευθύνες του, παρότι μεγάλο τμήμα τους οφείλεται στη συνύπαρξη, κάτω από την ίδια ομπρέλα, οικονομιών με άκρως διαφορετικές διαρθρώσεις; Οπωσδήποτε  υπήρχαν τρόποι ηπιότεροι, αλλά κυρίως και αποτελεσματικότεροι για την πληρωμή των χρεών της Ελλάδας, που δεν περνούσαν μέσα από την καταστροφή  της, αλλά που συλλήβδην απορρίφθηκαν, χωρίς να εξεταστούν.  

Η   τιμωρία  της Ελλάδας, για το χρέος που δημιούργησε,   ιδέα  πολύ προσφιλής  στη γερμανική νοοτροπία, αποτελεί την πρώτη εξήγηση.  Πράγματι, μας το επανέλαβαν πολλές φορές  ότι πρέπει να ματώσουμε και να γίνουμε παράδειγμα προς αποφυγή για τις υπόλοιπες άτακτες  χώρες, κυρίως του ευρωπαϊκού νότου. Δεν πρόκειται, όμως μόνο περί αυτού ή και κυρίως περί αυτού. Αντιθέτως, η Ελλάδα επιλέχθηκε  ως  πολύτιμο πειραματόζωο. Πολύτιμο γιατί υπέκυψε χωρίς την παραμικρή αντίδραση ή προσπάθεια διαπραγμάτευσης της τύχης της, στη φρενήρη  ανάγκη των φανατικών νεοφιλελεύθερων  να αποδείξουν ότι οι εντελώς ανεδαφικές  και άκρως επικίνδυνες  απόψεις  τους επέτυχαν, έστω για μια μοναδική φορά, στην ελληνική περίπτωση. Και η Ελλάδα να γίνει, έτσι, γέφυρα για τις υπόλοιπες οικονομίες της ΕΕ. Γι αυτό βαφτίζουν την παταγώδη αποτυχία των Μνημονίων “success story”. Και γι αυτό επιμένουν με απάνθρωπη σκληρότητα στη συνέχισή τους επιβάλλοντας ένα  τρίτο Μνημόνιο.  Είναι ένας ανελέητος πόλεμος σε εξέλιξη, εναντίον του δημόσιου τομέα, κυρίως όμως  εναντίον του κράτους Πρόνοιας. Εναντίον της παρέμβασης του Κράτους, που δήθεν παρεμποδίζει τη δράση των «αόρατων χεριών», αυτών  που δήθεν εξασφαλίζουν την ομαλή λειτουργία των  αγορών. Εναντίον των ανέργων, που θεωρούν υπεύθυνους  για την τύχη τους,  επειδή δήθεν  αρνούνται να εργαστούν με τον μισθό που επικρατεί στην αγορά κ.ο.κ…..η λίστα είναι ανεξάντλητη. Η Τρόϊκα είναι  το μέσον για την επικράτηση ενός ακραιφνούς νεοφιλελευθερισμού στην Ευρώπη, απολύτως αδιάφορου για τις ανθρώπινες ζωές.  

ΙΙΙ. Υπάρχουν ελπίδες για την Ελλάδα;

Κατά τη γνώμη μου δεν έχουμε ελπίδα καμιά, αν παραμείνουμε ακόμη και τώρα  αδρανείς, αναμένοντας το τέλος, και ακούγοντας τα παραμύθια για «success stories”, για  ανάπτυξης, που δήθεν έρχεται, και για δήθεν έξοδο από τα Μνημόνια. Καμία ελπίδα.

Υπάρχουν, όμως,  ελπίδες  αν αντιδράσουμε. Καταρχήν, φουντώνει   μια γενικευμένη αγανάκτηση, στην Ευρώπη,  εναντίον αυτής της αυτοκτονικής πολιτικής που της επιβάλλεται και που την καταδικάζει σε μόνιμη ύφεση και αντιπληθωριστικές τάσεις. Ωστόσο,   η  κάθαρση  δεν φαίνεται να είναι προ των πυλών. Δυστυχώς, η Γαλλία, που κανονικά θα έπρεπε να πάρει τα ηνία της αντίδρασης, μια και ήδη βρίσκεται και η ίδια σε άμεσο κίνδυνο, δεν είναι ακόμη έτοιμη να ηγηθεί. Αντιθέτως, η συνέχιση έστω και φαινομενικά καλών σχέσεων με τη Γερμανία φαίνεται προς το παρόν να  υπερτερεί στις γαλλικές  επιλογές, σε σύγκριση  με  την ανάληψη  σταυροφορίας για τη σωτηρία της Ευρώπης, αλλά και της ίδιας. Έτσι, η Γαλλία ελπίζει να έχει ειδική μεταχείριση από τη Γερμανία. Ως ελπίδα θα αναφέρω, ακόμη, και την   πολύ πιθανή αναζωπύρωση της   κρίσης, που ουσιαστικά δεν έχει  τελειώσει, από το 2007, και η οποία έχει πολλές  εστίες. Η διάλυση αυτής της αποτυχημένης νομισματικής  Ευρώπης, έχει   προβλεφθεί από τους Financial Times,  τον Αύγουστο  του 2013, ενώ όλα δείχνουν ότι  έκτοτε, η Ευρώπη απλώς  κερδίζει χρόνο,  βαθαίνοντας  τις καταστροφές. Να αναφέρω, σχετικά, ότι ανάμεσα και σε άλλα, η Ευρώπη αναπαύεται επάνω σε  πυριτιδαποθήκη μεγατόνων, αυτήν της σκιώδους  τραπεζικής, που εκτιμάται ότι διαχειρίζεται 75 τρισεκατομμύρια  δολάρια, χωρίς κανόνες. Η Ελλάδα, όμως, δεν μπορεί πια να περιμένει μια ύστατη και αβέβαιη σωτηρία από τρίτους. Δεν έχει χρόνο, και το τρίτο Μνημόνιο, που δεν θα λέγεται  αλλά θα είναι Μνημόνιο, σίγουρα  θα την αποτελειώσει.

Η διέξοδος, η μόνη πιστεύω ακόμη διαθέσιμη, είναι η δραχμή, προς την οποία θα έπρεπε να είχαμε προσφύγει, από το 2010, έχοντας τότε αυξημένες  πιθανότητες ευνοϊκής  έκβασής  της. Συμφωνώ, ασφαλώς, με  την ανάλυση των κινδύνων ενός τέτοιου εγχειρήματος από τον Dominique Plihon, αλλά και από τον Gerard Lafay, που πολύ λογικά συμβουλεύει μη μεμονωμένη έξοδό μας από την ευρωζώνη.    . Ωστόσο, όλοι οι δρόμοι διαφυγής μας έχουν κλείσει. Ακόμη και τα κοιτάσματα που λένε ότι βρέθηκαν στη χώρα μας έχουν ξεπουληθεί. Γι αυτό πιστεύω ότι πρέπει να επιχειρήσουμε το πήδημα, ελπίζοντας  ότι δεν θα είναι θανάσιμο, αλλά ότι αντιθέτως μετά από  κάποιο διάστημα  ανάμεσα σε  8 μήνες και σε ενάμισι χρόνο θα αρχίσουμε να βλέπουμε  αχτίνες φωτός.

Τελειώνοντας, θέλω να υπογραμμίσω ότι το κύριο  πλεονέκτημα της επιστροφής στη δραχμή δεν  είναι, κατά την κρίση μου, η δυνατότητα αύξησης της ανταγωνιστικότητας στη συνέχεια μιας  εξωτερικής υποτίμησης. Αυτή θα έρθει αργότερα, αν όλα πάνε καλά. Γιατί, για  τι είδους  ανταγωνιστικότητα να μιλήσουμε στα πλαίσια ρημαγμένης οικονομίας, που ο μοχλός ανάπτυξής της ήταν πάντα η εσωτερική της ζήτηση και όχι το άνοιγμά της στο εξωτερικό εμπόριο; Αντιθέτως, αναμένω  ταχύρρυθμη ανάπτυξη, χάρη στην εξασφάλιση επαρκούς ρευστότητας. Χάρη σε κάποιο βαθμό πληθωρισμού που έχει σοβαρές πιθανότητες να παραμείνει ελεγχόμενος, εξαιτίας της υψηλής ανεργίας. Χάρη στη διενέργεια αρχικά δημοσίων επενδύσεων, που στη συνέχεια θα ενθαρρύνουν τις ιδιωτικές και χάρη  στην τόνωση της εσωτερικής ζήτησης- με περιορισμό βέβαια των εισαγωγών- που θα προέλθει  από γενναία αναδιανομή εισοδημάτων υπέρ των πτωχότερων.

Αυτά μπορούν να υλοποιηθούν με  Κυβέρνηση, που να τοποθετεί το συμφέρον των Ελλήνων πάνω από αυτό  των δανειστών. Ο ελεγχόμενος  πληθωρισμός θα ελαφρύνει το βάρος του χρέους, το οποίο θα πληρωθεί στο τμήμα  εκείνο που δεν είναι επονείδιστο-το 59% του ελληνικού χρέους έχει δημιουργηθεί από υπερβολικά υψηλά επιτόκια τα οποία υπερβαίνουν το κυρίως χρέος- και στο τμήμα που θα απομείνει –αν απομείνει- αφού η Γερμανία καταβάλει τα αστρονομικά χρέη της από το κατοχικό δάνειο και τις καταστροφές που οι Ναζί προκάλεσαν στην Ελλάδα, στο διάστημα του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου.

---

[1] -“H Φονική κρίση και η ελληνική τραγωδία», Εκδόσεις Ιδρύματος Δελιβάνη και Λιβάνη, Αθήνα 2010 (κυκλοφορεί και αγγλικά με ηλεκτρονική μορφή από Αmazon)

- Αντι-μνημονιακά, Εκδόσεις Ιδρύματος Δελιβάνη και Κορνηλία Σφακιανάκη, Θεσσαλονίκη 2010

-Ολη η αλήθεια για χρέη και ελλείμματα και πως θα σωθούμε, Εκδόσεις Ιδρύματος Δελιβάνη και ΙΑΝΟΣ , Αθήνα 2010 και Β Έκδοση 2012

- H εν ψυχρώ δολοφονία της Ελλάδας και η διέξοδος η δραχμή, Εκδόσεις Ιδρύματος Δελιβάνη και ΙΑΝΟΣ,  Θεσσαλονίκη –Αθήνα 2014