Επίλογος: η κυβέρνηση Τσίπρα θα επιτύχει; [1] του Gérard LAFAY

Επίλογος: η κυβέρνηση Τσίπρα θα επιτύχει; [1]

του Gérard LAFAY

Ομότ. Καθηγητής του Πανεπιστημίου Panthéon-Assas Paris II

Οι εκλογές της 25^ης Ιανουαρίου 2015 έφεραν βαθιά μεταβολή στην κατάσταση, τόσο στο εσωτερικό της χώρας όσο και στις σχέσεις της με την υπόλοιπη Ευρώπη. Η άνοδος στην εξουσία του ΣΥΡΙΖΑ, που συμμάχησε με το εθνικιστικό κόμμα το παράλογο καθεστώς της λιτότητας που επιβλήθηκε από την Τρόικα με τη συνενοχή της προηγούμενης κυβέρνησης, και που ακολουθούσε υπάκουα τη λογική της συνεργασίας. Αυτό το δημοκρατικό ξέσπασμα προκάλεσε επίσης στους εταίρους, μεγάλη ελπίδα σε όλους εκείνους που δεν αποδέχονται ότι το ευρωπαϊκό όνειρο έχει μεταβληθεί σε εφιάλτη. Το μεγάλο ερώτημα είναι τώρα το εάν η νέα ελληνική κυβέρνηση θα κερδίσει το στοίχημά της Γιατί εύχεται και δικαίως, η Ελλάδα να παραμείνει στην Ευρώπη και όχι να εξέλθει από την ευρωζώνη, γνωρίζοντας ότι η κοινή γνώμη δεν είναι, προς το παρόν, έτοιμη να αντιμετωπίσει ένα τέτοιο ενδεχόμενο.

Αντικειμενικά πρέπει να αναγνωριστεί ότι πολλά νέα στοιχεία, που εμφανίστηκαν πρόσφατα, ενισχύουν την πιθανότητα επιτυχίας της κυβέρνησης Τσίπρα. Το πρώτο αναφέρεται στη σημαντική πτώση της τιμής του πετρελαίου, που μειώνει το κόστος των χωρών που το εισάγουν. Το δεύτερο είναι η σημαντική μείωση της εξωτερικής αξίας του ευρώ από το καλοκαίρι του 2014: αφού προκάλεσε ασφυξία στην οικονομική μεγέθυνση της ευρωζώνης για περισσότερο από δέκα χρόνια, αυτή έγινε πιο λογική, πέφτοντας στα όρια του 1,15 έναντι του δολαρίου στις αρχές του Φεβρουαρίου του 2015. Το τρίτο είναι η ελάφρυνση των ευρωπαϊκών θεσμών που χαρακτηρίζονταν από την γερμανική ανελαστικότητα προκειμένου να σπάσουν το φαύλο κύκλο της στασιμότητας: καταρχήν η ΕΚΤ ανήγγειλε τη δημιουργία ρευστότητας ύψους 1100 δισεκατομμυρίων ευρώ, και στη συνέχεια η Επιτροπή των Βρυξελλών ελάφρυνε το στόχο περιορισμού των ελλειμμάτων, εξαιρώντας από τις δημόσιες δαπάνες ορισμένες επενδύσεις

Αν μια νέα χρηματοπιστωτική κρίση δεν ξεσπάσει σύντομα, όλα αυτοί οι παραπάνω παράγοντες θα επιτρέψουν πιθανόν μια αναθέρμανση της ευρωπαϊκής οικονομίας, που θα ευνοήσει και την Ελλάδα. Αυτή, σίγουρα, θα προσπαθήσει να διαπραγματευθεί μια ελάφρυνση του χρέους της, λύση συνήθης σε τέτοιες περιπτώσεις. Ωστόσο, οι υπερεθνικοί ευρωπαϊκοί θεσμοί άρχισαν ήδη να ασκούν πίεση στην κυβέρνηση Τσίπρα προκειμένου να συνεχίσει την πορεία των μεταρρυθμίσεων, και η ΕΚΤ έχει ήδη αφαιρέσει από την Ελλάδα την κυρία πηγή χρηματοδότησής της.

Αλλά για τι μεταρρυθμίσεις γίνεται λόγος; Αν πρόκειται για τη μάχη εναντίον της φοροδιαφυγής ή της διαφθοράς, ή της φυγής κεφαλαίων η ελληνική κυβέρνηση δεν μπορεί παρά να συμφωνήσει Ακόμη, για να είναι αποτελεσματική, θα πρέπει να το πράξει με πνεύμα εθνικής ομοψυχίας και εναντίον εξωτερικών παρεμβολών, υιοθετώντας αμνηστία, και όχι με πνεύμα ταξικής διαμάχης μαρξιστικής έμπνευσης. Αν, αντιθέτως, πρόκειται να ακολουθηθεί το ολέθριο έργο της κυβέρνησης Σαμαρά, με τη φτωχοποίηση του πληθυσμού, τη διάλυση του Κράτους και το ξεπούλημα της δημόσιας περιουσίας στους ξένους, δεν θα πρέπει βέβαια να το αποδεχθεί, γιατί αυτό θα σημαίνει άρνηση των ανειλημμένων υποχρεώσεών της απέναντι στο εκλεκτορικό σώμα.

Πως θα εξελιχθεί το δύσκολο έργο; Η ελληνική οικονομία κέρδισε μια τεχνητή ανταγωνιστικότητα, μέσω της κατάρρευσής της, αλλά δεν μπορεί να ξαναγίνει ανταγωνιστική παρά με τη βοήθεια επενδύσεων. Η Ελλάδα, αρνούμενη δικαιολογημένα να αποικιοκρατηθεί μέσω ξένων κεφαλαίων, η μόνη θεωρητική λύση για να παραμείνει στην ευρωζώνη, θα είναι η λήψη σημαντικής βοήθειας με τη μορφή μεταφοράς κεφαλαίων από τις πιο πλούσιες οικονομίες της Ευρώπης. Αλλά, η υπόθεση αυτή είναι εντελώς εξωπραγματική, δεδομένου ότι η πιθανότερη χώρα που θα μπορούσε να την προσφέρει, η Γερμανία, ουδέποτε θα το δεχόταν.

Συνεπώς, δύο είναι οι πιθανές λύσεις. Είτε η κυβέρνηση Τσίπρα μένει προσκολλημένη στο ευρώ και δεν μπορεί παρά να αποτύχει, βυθίζοντας τη χώρα του στο χάος, και παρασύροντας ταυτόχρονα και το σύνολο της Ευρώπης. Είτε συνειδητοποιώντας ότι η μοναδική δυνατή λύση είναι η δημιουργία μιας νέας δραχμής, και πείθοντας την κοινή γνώμη για την αναγκαιότητά της. Θα οργανώσει λοιπόν μια καλά μελετημένη GREXIT που και άλλες οικονομίες πιθανότατα θα είναι διατεθειμένες να ακολουθήσουν.

[1] Μετάφραση από τα γαλλικά, από τη Μαρία Νεγρεπόντη-Δελιβάνη, με την άδεια του σ. Πρόκειται για το «Τετράδιο-Ελλάδα», που αποφάσισε να εκδώσει ο CEDIMES, και στο οποίο περιλαμβάνονται εισηγήσεις και πρακτικά της ημερίδας του Ιδρύματος ΔΕΛΙΒΑΝΗ, στις 12.11.2014.